DOI Artikel:
Żurowska, Klementyna: Romański kościół opactwa benedyktynów w Tyńcu
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20358#0085
41. Tyniec, opactwo. Klasztor, głowica typu „młotowego"
(fot. W. Gumuła)
42. Tyniec, opactwo. Klasztor, luk arkady (fot. W. Gumuła)
się inny murek posiadający cechy jednakowe z po-
przednim, usytuowany do niego prostopadle i orga-
nicznie z nim związany (ryc. 38 i 39). Jest on poło-
żony w odległości od 1 m do 1,30 m od pd. muru
skarbczyka. Murek biegnąc na odcinku wschód-
zachód, w przeciwieństwie do poprzedniego, zacho-
wał się w pełnej swej szerokości 1 m. W środku
umieszczona była pierwotnie belka drewniana, po
której pozostał charakterystyczny rowek o szero-
kości 10 cm z resztkami drewna. Murek z drewnianą
belką od zachodu urywa się na wkopie G. Leńczy-
ka42. Na poziomie posadowienia murków, w polach,
które one wyznaczają na północ i na południe od
murku z belką, ziemia pokryta jest warstwą wylanej,
białej zaprawy wapienno-piaskowej (40% wapna,
60% piasku) będącej bez wątpienia rodzajem po-
sadzki istniejącego tu niegdyś wnętrza. Poziom
owej posadzki położony jest 80 cm poniżej odsadzki
murów romańskich klasztoru, odkrytych w zakrystii,
oraz 1,40 m poniżej posadzki w romańskim kościele
(ryc. 40).
Opisane powyżej reszty wapiennych murków
w skarbczyku różnią się zasadniczo od znanych
dotąd romańskich murów w Tyńcu. Różna jest
przede wszystkim ich struktura. Brak fundamentów,
bardzo drobno łupany kamień, drewniany element
w środku, nie pozwalają na przypuszczenia, że
stanowiły one pierwotnie dolną część muru ka-
miennego. Słuszniej, zdaje się, należy sądzić, że
opisane relikty stanowią pozostałość budynku drew-
nianego wzniesionego na podmurowaniu kamien-
nym. Wiele mówiąca jest też różnica poziomu użytko-
42 Tamże, s. 40.
wego owego budynku w stosunku do romańskiego
kościoła i klasztoru. Te dane oraz fakt, że na
miejscu domniemanego budynku drewnianego wznie-
siono z kolei wsch. skrzydło klasztoru romańskiego,
zmuszają nas do stwierdzenia, że mamy tu do czynie-
nia z pozostałościami najstarszej zabudowy wzgórza
klasztornego, poprzedzającej budowę kościoła i klasz-
toru romańskiego.
Oprócz romańskich murów kościoła i klasztoru
znaleziono w Tyńcu szereg luźnych romańskich
elementów architektonicznych. Większość z nich
odnaleziono podczas restauracji klasztoru w latach
1948-1953, inne ujawniono w czasie ostatnich badań.
Ponieważ wszystkie te elementy tworzyły pierwotnie
całość razem z architekturą i były z nią organicznie
powiązane, muszą obecnie zostać wymienione
i uwzględnione w analizie całego obiektu (ryc. i wy-
miary w artykule L. Kalinowskiego, Zabytki
rzeźby romańskiej w opactwie tynieckim; s. 137-171).
43. Tyniec, opactwo. Klasztor, łuk arkady (fot. W. Gumuła)
77
(fot. W. Gumuła)
42. Tyniec, opactwo. Klasztor, luk arkady (fot. W. Gumuła)
się inny murek posiadający cechy jednakowe z po-
przednim, usytuowany do niego prostopadle i orga-
nicznie z nim związany (ryc. 38 i 39). Jest on poło-
żony w odległości od 1 m do 1,30 m od pd. muru
skarbczyka. Murek biegnąc na odcinku wschód-
zachód, w przeciwieństwie do poprzedniego, zacho-
wał się w pełnej swej szerokości 1 m. W środku
umieszczona była pierwotnie belka drewniana, po
której pozostał charakterystyczny rowek o szero-
kości 10 cm z resztkami drewna. Murek z drewnianą
belką od zachodu urywa się na wkopie G. Leńczy-
ka42. Na poziomie posadowienia murków, w polach,
które one wyznaczają na północ i na południe od
murku z belką, ziemia pokryta jest warstwą wylanej,
białej zaprawy wapienno-piaskowej (40% wapna,
60% piasku) będącej bez wątpienia rodzajem po-
sadzki istniejącego tu niegdyś wnętrza. Poziom
owej posadzki położony jest 80 cm poniżej odsadzki
murów romańskich klasztoru, odkrytych w zakrystii,
oraz 1,40 m poniżej posadzki w romańskim kościele
(ryc. 40).
Opisane powyżej reszty wapiennych murków
w skarbczyku różnią się zasadniczo od znanych
dotąd romańskich murów w Tyńcu. Różna jest
przede wszystkim ich struktura. Brak fundamentów,
bardzo drobno łupany kamień, drewniany element
w środku, nie pozwalają na przypuszczenia, że
stanowiły one pierwotnie dolną część muru ka-
miennego. Słuszniej, zdaje się, należy sądzić, że
opisane relikty stanowią pozostałość budynku drew-
nianego wzniesionego na podmurowaniu kamien-
nym. Wiele mówiąca jest też różnica poziomu użytko-
42 Tamże, s. 40.
wego owego budynku w stosunku do romańskiego
kościoła i klasztoru. Te dane oraz fakt, że na
miejscu domniemanego budynku drewnianego wznie-
siono z kolei wsch. skrzydło klasztoru romańskiego,
zmuszają nas do stwierdzenia, że mamy tu do czynie-
nia z pozostałościami najstarszej zabudowy wzgórza
klasztornego, poprzedzającej budowę kościoła i klasz-
toru romańskiego.
Oprócz romańskich murów kościoła i klasztoru
znaleziono w Tyńcu szereg luźnych romańskich
elementów architektonicznych. Większość z nich
odnaleziono podczas restauracji klasztoru w latach
1948-1953, inne ujawniono w czasie ostatnich badań.
Ponieważ wszystkie te elementy tworzyły pierwotnie
całość razem z architekturą i były z nią organicznie
powiązane, muszą obecnie zostać wymienione
i uwzględnione w analizie całego obiektu (ryc. i wy-
miary w artykule L. Kalinowskiego, Zabytki
rzeźby romańskiej w opactwie tynieckim; s. 137-171).
43. Tyniec, opactwo. Klasztor, łuk arkady (fot. W. Gumuła)
77