DOI article:
Żurowska, Klementyna: Działalność architektoniczna benedyktynów w Wielkopolsce w drugiej połowie XI wieku
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.20358#0132
3. Mogilno, kościół opactwa benedyktynów, krypta zach.
(fot. T. Kaźmierski)
i XII, w różnych wariantach, z dwiema kryptami
lub, jak częściej bywało, z jedną usytuowaną bądź
od wschodu, bądź od zachodu. Oba chóry i krypty
z reguły były jednak ukształtowane w sposób analo-
giczny, to znaczy część zach. powtarzała apsydalną
formę wsch. Wyjątek stanowi nieliczna, ale bardzo
wyrazista grupa mozańsko-kolońskich budowli w. XI
i XII. Ich cechą charakterystyczną jest założenie
dwukryptowe, z tym że krypta wsch. mieści się pod
chórem wsch., a zach. stanowi najniższą kondygnację
potężnej czworobocznej wieży, zamkniętej od ze-
wnątrz, posiadającej z reguły rzut kwadratu, który
tylko w kościele Panny Marii w Maastricht zamie-
niony został na plan prostokątny, i flankowanej
dwiema cylindrycznymi klatkami schodowymi. Po-
15 Por. L. Weischer, Studien zur hollandisch-limburgi-
scher Romanik, Strasburg 1934, s. 64-66. — E. O. M. Van
Nispen tot Sevenaer, De Monumenten in de Gemeente
Maastricht, Gravenhage 1938, s. 490-492.
4. Mogilno, kościół opactwa benedyktynów, krypta zach.
(fot. T. Kaźmierski)
mieszczenie nad kryptą zach., szeroko otwarte ku
nawie głównej, najczęściej było wyniesione ponad jej
poziom, podobnie jak to zazwyczaj miało miejsce
w chórach wsch. Niezależnie od komunikacji poprzez
wieżyczki, krypta otwierała się dwoma traktami do
nawy.
Kościół Panny Marii w Maastricht powstał
około r. 100015. Zachowany w tej budowli potężny
masyw wieży zach. kryje jeszcze w najniższej swej
części trzyprzęsłową, sklepioną kryptę z niszą ołta-
rzową w środku ściany wsch. (rys. 5 i 6). Krypta ta
miała pierwotnie swój odpowiednik pod chórem
wsch. Zapewne około r. 1035 wzniesiony został be-
nedyktyński kościół Św. Hadelina w Celles-les-Di-
nants (ryc. 7)16. Ta niewielka bazylika z niskimi
16 Por. R. Lemaire, Uorigine du style gothiąue en Brabant,
Bruxelles 1906, s. 45. — V. Donau, Ueglise abbatiale de Ha-
stiere (Bulletin Monumental, 1913, s. 212). — Lehmann, o. c.,
s. 95.
124
(fot. T. Kaźmierski)
i XII, w różnych wariantach, z dwiema kryptami
lub, jak częściej bywało, z jedną usytuowaną bądź
od wschodu, bądź od zachodu. Oba chóry i krypty
z reguły były jednak ukształtowane w sposób analo-
giczny, to znaczy część zach. powtarzała apsydalną
formę wsch. Wyjątek stanowi nieliczna, ale bardzo
wyrazista grupa mozańsko-kolońskich budowli w. XI
i XII. Ich cechą charakterystyczną jest założenie
dwukryptowe, z tym że krypta wsch. mieści się pod
chórem wsch., a zach. stanowi najniższą kondygnację
potężnej czworobocznej wieży, zamkniętej od ze-
wnątrz, posiadającej z reguły rzut kwadratu, który
tylko w kościele Panny Marii w Maastricht zamie-
niony został na plan prostokątny, i flankowanej
dwiema cylindrycznymi klatkami schodowymi. Po-
15 Por. L. Weischer, Studien zur hollandisch-limburgi-
scher Romanik, Strasburg 1934, s. 64-66. — E. O. M. Van
Nispen tot Sevenaer, De Monumenten in de Gemeente
Maastricht, Gravenhage 1938, s. 490-492.
4. Mogilno, kościół opactwa benedyktynów, krypta zach.
(fot. T. Kaźmierski)
mieszczenie nad kryptą zach., szeroko otwarte ku
nawie głównej, najczęściej było wyniesione ponad jej
poziom, podobnie jak to zazwyczaj miało miejsce
w chórach wsch. Niezależnie od komunikacji poprzez
wieżyczki, krypta otwierała się dwoma traktami do
nawy.
Kościół Panny Marii w Maastricht powstał
około r. 100015. Zachowany w tej budowli potężny
masyw wieży zach. kryje jeszcze w najniższej swej
części trzyprzęsłową, sklepioną kryptę z niszą ołta-
rzową w środku ściany wsch. (rys. 5 i 6). Krypta ta
miała pierwotnie swój odpowiednik pod chórem
wsch. Zapewne około r. 1035 wzniesiony został be-
nedyktyński kościół Św. Hadelina w Celles-les-Di-
nants (ryc. 7)16. Ta niewielka bazylika z niskimi
16 Por. R. Lemaire, Uorigine du style gothiąue en Brabant,
Bruxelles 1906, s. 45. — V. Donau, Ueglise abbatiale de Ha-
stiere (Bulletin Monumental, 1913, s. 212). — Lehmann, o. c.,
s. 95.
124