DOI Artikel:
Żurowska, Klementyna: Działalność architektoniczna benedyktynów w Wielkopolsce w drugiej połowie XI wieku
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20358#0134
9. Celles-les-Dinant, kościół Św. Hadelina, krypta zach. z niszą
na relikwie (fot. Institut Royale du Patrimoine Artistiąue,
Bruxelles)
niżej poziomu naw, a jej sklepienie nie miało podpór
pośrednich17, druga — również w benedyktyńskim
kościele Św. Michała w Thom, którego fundatorem
był około r. 990 Ansfrid, późniejszy biskup Utrechtu18.
Obecny kościół z chórem wsch., wyniesionym nad
kryptą, pochodzi z w. XIII, Z budowli romańskiej
pozostały jedynie dolne partie wieży zach., zawiera-
jącej czteroprzęsłową kryptę, której sklepienie krzy-
żowe na gurtach wspiera czworoboczny filar środko-
wy (ryc. 10,11 i 12). W wyniku ostatnich badań wieżę
wraz z kryptą datuje się na koniec w. XI19. Na
w. XII przypada wreszcie przebudowa zach. części
17 Por. J. Mertens, Fosse. Recherches archeologiąne dans
la collegiale Saint-Feuillen (Bulletin de la Commission Royale
de Monuments et des Sites IV, 1953, s. 178-179).
18 Por. Kronika Thietmara, IV, 31, 32, wyd. M. Z. Jedlicki,
Poznań 1953, s. 186.
19 Por. Weischer, o. c., s. 111. — J. J. M. Timmers,
De Yoormalige abdijkerken van Susteren en Thom (Bulletin van
de kon. Nederlandse Oudheidkundigen Bond, 6 Serie, V, 1952,
s. 51-55).
kościoła ŚŚ. Apostołów w Kolonii. Do pierwotnego
chóru zach., pochodzącego z czasów biskupa Pili-
grima, chóru wyniesionego nad kryptą i zamkniętego
ścianą prostą, dobudowano potężną wieżę typu mo-
zańskiego, flankowaną dwiema cylindrycznymi klat-
kami schodowymi20. Najniższą kondygnację owej
wieży, zamkniętej od strony zewnętrznej, stanowiła
krypta na rzucie kwadratu. Była ona czteroprzęsłową
ze sklepieniem krzyżowym wspartym na pojedyn-
czym, umieszczonym w środku, filarze krzyżowym
(ryc. 13). Krypty podwieżowe w Celles i w Kolonii
charakteryzuje znaczne zagłębienie w terenie, tak że
przestrzeń ponad nimi nie była wyniesiona nad
poziom naw.
Krypty mogilneńskie są powtórzeniem dyspo-
zycji analizowanej grupy i niewątpliwie stanowią
z nią jedną całość. Krypta zach. chronologicznie
łączy się z dwoma najpóźniejszymi zabytkami mo-
zańskimi: z Fosse i Thorn; formalnie stanowi jakby
ogniwo pośrednie pomiędzy kryptą w Thorn
a kryptą ŚŚ. Apostołów w Kolonii.
Znacznie mniej wyraziście od form krypty zach.
rysuje się w Mogilnie ukształtowanie przestrzenne
krypty wsch. Niewątpliwie pierwotnie było to wnę-
trze trzynawowe, lecz ani forma podpór kolumn, czy
0 S JOm
1 i —J
10. Thorn, kościół Św. Michała, rzut poziomy krypty zach.
(z fot. Rijkdienst v/d Monumentalenzorg, Gravenhage)
20 A. Mann, Die Kryptę von St. Aposteln in Koln. Bericht
iiber die Freilegung (Jahrbuch des Kólnischen Geschichtsvereins
XXXI-XXXII, 1956-57, s. 11-31). — Tenże, St. Aposteln
in Koln (Jahrbuch des Kólnischen Geschichtsvereins,
XXXVI-XXXVII, 1962, s. 1-72). — Oswald, Schaefer
i Sennhauser, o. c., 2. Lieferung, Miinchen 1968, s. 143-
-145.
126
na relikwie (fot. Institut Royale du Patrimoine Artistiąue,
Bruxelles)
niżej poziomu naw, a jej sklepienie nie miało podpór
pośrednich17, druga — również w benedyktyńskim
kościele Św. Michała w Thom, którego fundatorem
był około r. 990 Ansfrid, późniejszy biskup Utrechtu18.
Obecny kościół z chórem wsch., wyniesionym nad
kryptą, pochodzi z w. XIII, Z budowli romańskiej
pozostały jedynie dolne partie wieży zach., zawiera-
jącej czteroprzęsłową kryptę, której sklepienie krzy-
żowe na gurtach wspiera czworoboczny filar środko-
wy (ryc. 10,11 i 12). W wyniku ostatnich badań wieżę
wraz z kryptą datuje się na koniec w. XI19. Na
w. XII przypada wreszcie przebudowa zach. części
17 Por. J. Mertens, Fosse. Recherches archeologiąne dans
la collegiale Saint-Feuillen (Bulletin de la Commission Royale
de Monuments et des Sites IV, 1953, s. 178-179).
18 Por. Kronika Thietmara, IV, 31, 32, wyd. M. Z. Jedlicki,
Poznań 1953, s. 186.
19 Por. Weischer, o. c., s. 111. — J. J. M. Timmers,
De Yoormalige abdijkerken van Susteren en Thom (Bulletin van
de kon. Nederlandse Oudheidkundigen Bond, 6 Serie, V, 1952,
s. 51-55).
kościoła ŚŚ. Apostołów w Kolonii. Do pierwotnego
chóru zach., pochodzącego z czasów biskupa Pili-
grima, chóru wyniesionego nad kryptą i zamkniętego
ścianą prostą, dobudowano potężną wieżę typu mo-
zańskiego, flankowaną dwiema cylindrycznymi klat-
kami schodowymi20. Najniższą kondygnację owej
wieży, zamkniętej od strony zewnętrznej, stanowiła
krypta na rzucie kwadratu. Była ona czteroprzęsłową
ze sklepieniem krzyżowym wspartym na pojedyn-
czym, umieszczonym w środku, filarze krzyżowym
(ryc. 13). Krypty podwieżowe w Celles i w Kolonii
charakteryzuje znaczne zagłębienie w terenie, tak że
przestrzeń ponad nimi nie była wyniesiona nad
poziom naw.
Krypty mogilneńskie są powtórzeniem dyspo-
zycji analizowanej grupy i niewątpliwie stanowią
z nią jedną całość. Krypta zach. chronologicznie
łączy się z dwoma najpóźniejszymi zabytkami mo-
zańskimi: z Fosse i Thorn; formalnie stanowi jakby
ogniwo pośrednie pomiędzy kryptą w Thorn
a kryptą ŚŚ. Apostołów w Kolonii.
Znacznie mniej wyraziście od form krypty zach.
rysuje się w Mogilnie ukształtowanie przestrzenne
krypty wsch. Niewątpliwie pierwotnie było to wnę-
trze trzynawowe, lecz ani forma podpór kolumn, czy
0 S JOm
1 i —J
10. Thorn, kościół Św. Michała, rzut poziomy krypty zach.
(z fot. Rijkdienst v/d Monumentalenzorg, Gravenhage)
20 A. Mann, Die Kryptę von St. Aposteln in Koln. Bericht
iiber die Freilegung (Jahrbuch des Kólnischen Geschichtsvereins
XXXI-XXXII, 1956-57, s. 11-31). — Tenże, St. Aposteln
in Koln (Jahrbuch des Kólnischen Geschichtsvereins,
XXXVI-XXXVII, 1962, s. 1-72). — Oswald, Schaefer
i Sennhauser, o. c., 2. Lieferung, Miinchen 1968, s. 143-
-145.
126