DOI Artikel:
Żurowska, Klementyna: Działalność architektoniczna benedyktynów w Wielkopolsce w drugiej połowie XI wieku
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20358#0135
11. Thorn, kościół Św. Michała., krypta zach., widok na naroż-
nik pd.-zach. (fot. Rijkdienst v/d Monumentalenzorg, Graven-
hage)
też tak bardzo typowych dla rejonu nadmozań-
skiego czworobocznych filarów nie jest nam znana.
Uderza natomiast szczegół owej niszy, zachowanej
w ścianie zach. krypty. Należy od razu zaznaczyć, że
takie usytuowanie pojedynczych, półokrągłych nisz
w ścianie zach. krypty wsch., rozrastających się nawet
czasem do wymiarów apsyd, jest niezwykle typowe
dla kościołów północno włos kich i dla rejonu ich od-
działywania (Agliate, Amsoldingen, Spiez, Aąuilea
i in.)21. Równocześnie jednak na północy motyw
płytkich nisz wchodzi do architektury ottońskiej
jako jeden z jej rysów niezwykle charakterystycz-
nych22. Występują one już nie tyle funkcjonalnie,
ile jako element dekoracyjny zarówno w górnych
partiach kościoła (kościół Św. Trójcy w Essen, Św.
Lucjusza w Werden), jak i w kryptach (Sustern,
Huy). Wobec całego zespołu cech architektury ot-
tońskiej, jakie odnajdujemy w kościele w Mogilnie,
niszę w jej krypcie wsch. łączyć należy z niszami
typowymi dla architektury ottońskiej. Można nawet
przypuszczać, że pierwotnie było ich w krypcie
mogileńskiej więcej. Mogły bowiem występować
wzdłuż zniekształconych obecnie ścian pd. i pn.
Podobnie jak w Tyńcu, tak i w Mogilnie program
kościoła opackiego jest wciąż jeszcze wyraźnie
czytelny. Zgodnie z tradycją mnichów lotaryńskich,
benedyktynom mogilneńskim zależało na posiadaniu
budowli dwuchórowej, wyposażonej w krypty, słu-
żące niewątpliwie do przechowywania relikwii. Pro-
gram ten został zrealizowany w sposób niedwu-
znacznie wskazujący na architekta wywodzącego się
ze środowiska nadmozańskiego.
12. Thorn, kościół Św. Michała, widok na wieżę zach. (fot.
Rijkdienst v/d Monumentalenzorg, Gravenhage)
21 Dla Agliate por. E. Arslan, UArchitettura e la scultura
romanica milanese (Storia di Milano III, 1954, s. 412 i n.). Dla
kościołów w Amsoldingen i Spiez por. M. Grutter, Die ro-
manischen Kirchen am Thunersee (Anzeiger fur Schweizerische
Altertumskunde XXXIV, 1932, s. 118 i n., 204 i n., 211-216,
272 i n.—Lehmann, o.c., s. 92-93 i 124. — Oswald,
Schaefer i Sennhauser, o. c., 1. Lieferung, s. 23-43. Dla
krypty bazyliki w Aąuilei por. P. Verzone, U architettura re-
ligiosa dell alto medioevo nell’Italia settentrionale, Milano 1942,
s. 157-158.
22 Zagadnienie to omawia A. Verbeek, Ottonische and
Staufische Wandgliederungen am Niederrhein (Beitrdge zur Kunst
des Mittelalters, Miinchen 1950, s. 70-83).
127
nik pd.-zach. (fot. Rijkdienst v/d Monumentalenzorg, Graven-
hage)
też tak bardzo typowych dla rejonu nadmozań-
skiego czworobocznych filarów nie jest nam znana.
Uderza natomiast szczegół owej niszy, zachowanej
w ścianie zach. krypty. Należy od razu zaznaczyć, że
takie usytuowanie pojedynczych, półokrągłych nisz
w ścianie zach. krypty wsch., rozrastających się nawet
czasem do wymiarów apsyd, jest niezwykle typowe
dla kościołów północno włos kich i dla rejonu ich od-
działywania (Agliate, Amsoldingen, Spiez, Aąuilea
i in.)21. Równocześnie jednak na północy motyw
płytkich nisz wchodzi do architektury ottońskiej
jako jeden z jej rysów niezwykle charakterystycz-
nych22. Występują one już nie tyle funkcjonalnie,
ile jako element dekoracyjny zarówno w górnych
partiach kościoła (kościół Św. Trójcy w Essen, Św.
Lucjusza w Werden), jak i w kryptach (Sustern,
Huy). Wobec całego zespołu cech architektury ot-
tońskiej, jakie odnajdujemy w kościele w Mogilnie,
niszę w jej krypcie wsch. łączyć należy z niszami
typowymi dla architektury ottońskiej. Można nawet
przypuszczać, że pierwotnie było ich w krypcie
mogileńskiej więcej. Mogły bowiem występować
wzdłuż zniekształconych obecnie ścian pd. i pn.
Podobnie jak w Tyńcu, tak i w Mogilnie program
kościoła opackiego jest wciąż jeszcze wyraźnie
czytelny. Zgodnie z tradycją mnichów lotaryńskich,
benedyktynom mogilneńskim zależało na posiadaniu
budowli dwuchórowej, wyposażonej w krypty, słu-
żące niewątpliwie do przechowywania relikwii. Pro-
gram ten został zrealizowany w sposób niedwu-
znacznie wskazujący na architekta wywodzącego się
ze środowiska nadmozańskiego.
12. Thorn, kościół Św. Michała, widok na wieżę zach. (fot.
Rijkdienst v/d Monumentalenzorg, Gravenhage)
21 Dla Agliate por. E. Arslan, UArchitettura e la scultura
romanica milanese (Storia di Milano III, 1954, s. 412 i n.). Dla
kościołów w Amsoldingen i Spiez por. M. Grutter, Die ro-
manischen Kirchen am Thunersee (Anzeiger fur Schweizerische
Altertumskunde XXXIV, 1932, s. 118 i n., 204 i n., 211-216,
272 i n.—Lehmann, o.c., s. 92-93 i 124. — Oswald,
Schaefer i Sennhauser, o. c., 1. Lieferung, s. 23-43. Dla
krypty bazyliki w Aąuilei por. P. Verzone, U architettura re-
ligiosa dell alto medioevo nell’Italia settentrionale, Milano 1942,
s. 157-158.
22 Zagadnienie to omawia A. Verbeek, Ottonische and
Staufische Wandgliederungen am Niederrhein (Beitrdge zur Kunst
des Mittelalters, Miinchen 1950, s. 70-83).
127