DOI Artikel:
Kalinowski, Lech: Zabytki rzeźby romańskiej w opactwie tynieckim
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20358#0154
14. Głowica bliźnia z dekoracją roślinną, bok krótszy, pole ozdo-
bione. Tyniec, opactwo (fot. W. Gumuła)
głęboko ciętych liści w układzie symetrycznym. Bez-
pośrednio nad wałkiem podstawy rozłożona jest
wachlarzowato szeroka pięciodzielna palmeta, a nad
nią wyrasta trójliść, ujęty w kształt równoramiennego
trójkąta o wierzchołku zwróconym w dół. Po bo-
kach do krawędzi pola przylegają wielkie trój czło-
nowe półpalmety, zamknięte od środka odpowiada-
jącym ogólnemu zarysowi płatków wałkiem dodat-
kowej ramy.
Na stronie rewersu rysunek liści jest bardziej
miękki, ale i silniej zbarbaryzowany. W środku pola
lewego wyrastają jedna nad drugą trzy grupy trój-
listków, którym po bokach towarzyszą wielkie trój-
liście o płatkach zwróconych na zewnątrz. W polu
prawym powtórzono kompozycję pola prawego
awersu, jednakże z mniejszą ilością żyłek na po-
wierzchni liści, a tym samym z większymi płasz-
czyznami wklęsłymi. Ponadto wielkich trój człono-
wych liści nie ujmuje tym razem od strony we-
22 A. Aubert, U art franęais a Vepoque romane. Architecture
et sculpture I, Paris 1929, tabl. 13.
23 M. G. Z immermann, Oberitalienische Plastik im Fru-
hen undHohen Mittelalter, Leipzig 1897, s. 14, ryc. 6. — Dehio
i Bezold, o. c., Atlas III, tabl. 322, ryc. 5 i 8. — P. Toesca,
Storia delLarte italiana I, 11 Medioevo 1, Torino 1927, s. 287,
ryc. 287 do tekstu s. 286. — E. Arslan, La scultura romanica
(Storia di Milano III, Milano 1954, ryc. na s. 542 i 543 do tekstu
s. 531-543). — J. Balogh, Studi sulla collezione di sculture del
15. Głowica bliźnia z dekoracją roślinną, bok krótszy, pole
nieozdobione. Tyniec, opactwo (fot. W. Gumula)
wnętrznej żadne obramowanie. Na boku krótszym
głowicy rozmieszczone są symetrycznie po obu stro-
nach bezlistnego drzewa-łodygi cztery trójlistne pół-
palmety : dwie u dołu przy nasadzie drzewa, płatkami
na zewnątrz, i dwie u góry płatkami skierowane
ku środkowi. Uderza w nich brak organicznego
powiązania ich łodyżek z drzewem.
Zaplatywanie dwóch łodyżek zakończonych pół-
palmetkami, zastosowane na lewym polu awersu
w głowicy nr 2 i na lewym polu rewersu w głowicy
nr 1, jest zalążkową postacią splotu i graniczną od-
mianą plecionki. W w. XI kompozycje zbudowane
z zaplecionych wstęg roślinnych, których stylizacji
w większym lub mniejszym stopniu pokrewne są
zaplatywania tynieckie, zdobią monumentalną gło-
wicę z Ste Genevieve w Paryżu, obecnie w Ecole
des Beaux Arts (ryc. 16)22, i głowice filarów w S. Ani-
brogio w Mediolanie23. W w. XII motyw zaplaty-
wania występuje m. in. na głowicach w St Pierre
Museo di Belle Ani di Budapest VI (Acta Historiae Artium XII,
1966, s. 226, ryc. 22). Z dalszych przykładów wymienić by
można zaplatywanie na głowicy z Solnhofen z 1. 1065-1071,
według datowania, jakie proponuje G. de Francovich,
II problema cronologico degli stucchi di S. Maria a Cwidale
(Stucchi e mosaici alto medievali:, Atti dell’ottavo Congresso di
studi sulfarte dell’alto Medioevo I, Lo stucco — il mosaico —
studi vari, Milano 1962, s. 78, ryc. 26 do tekstu s. 79-80).
146
bione. Tyniec, opactwo (fot. W. Gumuła)
głęboko ciętych liści w układzie symetrycznym. Bez-
pośrednio nad wałkiem podstawy rozłożona jest
wachlarzowato szeroka pięciodzielna palmeta, a nad
nią wyrasta trójliść, ujęty w kształt równoramiennego
trójkąta o wierzchołku zwróconym w dół. Po bo-
kach do krawędzi pola przylegają wielkie trój czło-
nowe półpalmety, zamknięte od środka odpowiada-
jącym ogólnemu zarysowi płatków wałkiem dodat-
kowej ramy.
Na stronie rewersu rysunek liści jest bardziej
miękki, ale i silniej zbarbaryzowany. W środku pola
lewego wyrastają jedna nad drugą trzy grupy trój-
listków, którym po bokach towarzyszą wielkie trój-
liście o płatkach zwróconych na zewnątrz. W polu
prawym powtórzono kompozycję pola prawego
awersu, jednakże z mniejszą ilością żyłek na po-
wierzchni liści, a tym samym z większymi płasz-
czyznami wklęsłymi. Ponadto wielkich trój człono-
wych liści nie ujmuje tym razem od strony we-
22 A. Aubert, U art franęais a Vepoque romane. Architecture
et sculpture I, Paris 1929, tabl. 13.
23 M. G. Z immermann, Oberitalienische Plastik im Fru-
hen undHohen Mittelalter, Leipzig 1897, s. 14, ryc. 6. — Dehio
i Bezold, o. c., Atlas III, tabl. 322, ryc. 5 i 8. — P. Toesca,
Storia delLarte italiana I, 11 Medioevo 1, Torino 1927, s. 287,
ryc. 287 do tekstu s. 286. — E. Arslan, La scultura romanica
(Storia di Milano III, Milano 1954, ryc. na s. 542 i 543 do tekstu
s. 531-543). — J. Balogh, Studi sulla collezione di sculture del
15. Głowica bliźnia z dekoracją roślinną, bok krótszy, pole
nieozdobione. Tyniec, opactwo (fot. W. Gumula)
wnętrznej żadne obramowanie. Na boku krótszym
głowicy rozmieszczone są symetrycznie po obu stro-
nach bezlistnego drzewa-łodygi cztery trójlistne pół-
palmety : dwie u dołu przy nasadzie drzewa, płatkami
na zewnątrz, i dwie u góry płatkami skierowane
ku środkowi. Uderza w nich brak organicznego
powiązania ich łodyżek z drzewem.
Zaplatywanie dwóch łodyżek zakończonych pół-
palmetkami, zastosowane na lewym polu awersu
w głowicy nr 2 i na lewym polu rewersu w głowicy
nr 1, jest zalążkową postacią splotu i graniczną od-
mianą plecionki. W w. XI kompozycje zbudowane
z zaplecionych wstęg roślinnych, których stylizacji
w większym lub mniejszym stopniu pokrewne są
zaplatywania tynieckie, zdobią monumentalną gło-
wicę z Ste Genevieve w Paryżu, obecnie w Ecole
des Beaux Arts (ryc. 16)22, i głowice filarów w S. Ani-
brogio w Mediolanie23. W w. XII motyw zaplaty-
wania występuje m. in. na głowicach w St Pierre
Museo di Belle Ani di Budapest VI (Acta Historiae Artium XII,
1966, s. 226, ryc. 22). Z dalszych przykładów wymienić by
można zaplatywanie na głowicy z Solnhofen z 1. 1065-1071,
według datowania, jakie proponuje G. de Francovich,
II problema cronologico degli stucchi di S. Maria a Cwidale
(Stucchi e mosaici alto medievali:, Atti dell’ottavo Congresso di
studi sulfarte dell’alto Medioevo I, Lo stucco — il mosaico —
studi vari, Milano 1962, s. 78, ryc. 26 do tekstu s. 79-80).
146