DOI Artikel:
Kalinowski, Lech: Zabytki rzeźby romańskiej w opactwie tynieckim
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20358#0155
w Chauvigny24 i w krypcie katedry w Modenie25
oraz na przyściennej głowicy kostkowej z ołtarza
katedry w Pecs, przechowywanej w tamtejszym lapi-
darium (ryc. 17)26. Ścianę tarczową głowicy węgier-
skiej obramia gałązka z jednostronnie wyrastającymi
listkami analogicznie do bocznych gałązek z jedno-
stronnymi listkami na polu lewym awersu. Owa
rama roślinna w obu wypadkach: w Tyńcu i w Pecs,
może być uproszczonym powtórzeniem gałązek wa-
wrzynu służących za obramienie na wczesnobizan-
tyńskich głowicach trapezowych w Rawennie i Pa-
renzo27.
Duże półpalmety umieszczone po bokach pól
A P i R P przypominają podobną dekorację w Rei-
chenau: na tzw. głowicy opata Witigowa (985-997)
w kościele klasztornym w Mittelzell i na malowa-
nych głowicach z kościoła kanoników p. w. Św. Je-
rzego w Oberzell28.
16. Motyw zaplatywania. Głowica z kościoła Ste Genevieve
w Paryżu, w. XI. Paryż, Ecole des Beaux-Arts (wg Auberta)
24Auber, o. c. II, Paris 1930, tabl. 13.
25 Dehio i Bezold, o. c., Atlas III, tabl. 322, ryc. 3. —
A. C. Quintavalle, La Gattedrale di Modena. Probierni di
romanico emiliano II, Modena 1964-1965, ryc. 441 (kapitel
krypty nr 24).
26 T. Gerevich, Magyarorszag Muveszeti Emlekei, I,
Magyarorszag Romankori Emlekei, Budapest 1938, tabl.
CXVIII, ryc. 2 i tabl. CXIX do tekstu s. 161. —A. Magya-
rorszagi Miiveszet Tórtenete I, Budapest 1965, s. 43, ryc. 26. —
A. Kampis, Les beaux-arts en Hongrie, Budapest 1966, ryc.
na s. 23. — V. Va ta sianu, Architectura si sculptura romanica
in Panonia medievala, Bucuresti 1966, s. 22, ryc. 21 do tekstu
s. 18-20. *
27 Patrz przypis 57.
28 E. Reiss er, Die friihe Baugeschichte des Munsters zu
Reichenau, Berlin 1960, passim. Dekoracja na tzw. głowicy
Witigowa występuje tylko od strony pd. i wsch. Składa się na
nią motyw palmety w typie Baltruśaitisa, ujęty po bokach
17. Motyw zaplatywania. Głowica przyścienna z ołtarza w ka-
tedrze w Pecs, w. XII. Pecs, lapidarium katedry (wg Gerevicha)
3. Głowica bliźnia przyścienna z resztkami deko-
racji roślinnej (ryc. 18). Wymiary: długość 57,5-
58 cm; wysokość 23 cm; w tym wałek 2,5 cm, aba-
kus 6 cm; szerokość 29 cm, w tym samej głowicy
10 cm. Wymiary pól trapezowatych: AL 25,5X
11,5 x 15 x 14,5-15 cm; A P 23 x 12,5 x 14,5 x
X 14,5cm.
Powierzchnia głowicy uległa tak silnemu znisz-
czeniu, że ledwie daje się rozpoznać gdzieniegdzie
zarys powyginanych półpalmet.
4. Głowica bliźnia przyścienna bez dekoracji.
Wymiary: długość 57,5 cm; wysokość 23 cm, w tym
wałek 2,5 cm, abakus 3 cm; szerokość 24,5 cm,
w tym samej głowicy 9,5-10 cm.
5. Połowa głowicy bliźniej z motywem rozety
(ryc.19-22)29. Wymiary: długość 28 cm; wysokość
dwiema półpalmetami. Reisser wiąże go z wzorami bizantyń-
skimi. W sprawie daty patrz przypis 84.
Półpalmety po bokach pola, zwrócone listkami ku środ-
kowi, zastosowano na jednej z czterech wapiennych głowic
z kolegiaty w Vreden w Westfalii, przechowywanych w tam-
tejszym Heimatmuseum. H. Timmler, Die fruhromanische
Baukunst in Westfalen (Westfalen 27, 1948, s. 212 i n.), datuje
ją na 2. połowę w. XII, natomiast W. Uefling, Zur Bauge-
schichte der Stiftskirche in Vreden (Das Munster 19, 1966,
s. 381-396, ryc. 32 do tekstu s. 395) wiąże z budowlą poprze-
dzającą założenie ottońskiej krypty. Podnoszone często w li-
teraturze niemieckiej podobieństwo tzw. głowicy Witigowa do
głowicy w krypcie w Konstancji dotyczy tylko dekoracji, gdyż
sam typ architektoniczny, podobnie jak i sposób zastosowania
dekoracji, są w obu wypadkach odmienne.
29 Świechowski, Budownictwo romańskie w Polsce, ryc. 790
do tekstu s. 309-310.
10*
147
oraz na przyściennej głowicy kostkowej z ołtarza
katedry w Pecs, przechowywanej w tamtejszym lapi-
darium (ryc. 17)26. Ścianę tarczową głowicy węgier-
skiej obramia gałązka z jednostronnie wyrastającymi
listkami analogicznie do bocznych gałązek z jedno-
stronnymi listkami na polu lewym awersu. Owa
rama roślinna w obu wypadkach: w Tyńcu i w Pecs,
może być uproszczonym powtórzeniem gałązek wa-
wrzynu służących za obramienie na wczesnobizan-
tyńskich głowicach trapezowych w Rawennie i Pa-
renzo27.
Duże półpalmety umieszczone po bokach pól
A P i R P przypominają podobną dekorację w Rei-
chenau: na tzw. głowicy opata Witigowa (985-997)
w kościele klasztornym w Mittelzell i na malowa-
nych głowicach z kościoła kanoników p. w. Św. Je-
rzego w Oberzell28.
16. Motyw zaplatywania. Głowica z kościoła Ste Genevieve
w Paryżu, w. XI. Paryż, Ecole des Beaux-Arts (wg Auberta)
24Auber, o. c. II, Paris 1930, tabl. 13.
25 Dehio i Bezold, o. c., Atlas III, tabl. 322, ryc. 3. —
A. C. Quintavalle, La Gattedrale di Modena. Probierni di
romanico emiliano II, Modena 1964-1965, ryc. 441 (kapitel
krypty nr 24).
26 T. Gerevich, Magyarorszag Muveszeti Emlekei, I,
Magyarorszag Romankori Emlekei, Budapest 1938, tabl.
CXVIII, ryc. 2 i tabl. CXIX do tekstu s. 161. —A. Magya-
rorszagi Miiveszet Tórtenete I, Budapest 1965, s. 43, ryc. 26. —
A. Kampis, Les beaux-arts en Hongrie, Budapest 1966, ryc.
na s. 23. — V. Va ta sianu, Architectura si sculptura romanica
in Panonia medievala, Bucuresti 1966, s. 22, ryc. 21 do tekstu
s. 18-20. *
27 Patrz przypis 57.
28 E. Reiss er, Die friihe Baugeschichte des Munsters zu
Reichenau, Berlin 1960, passim. Dekoracja na tzw. głowicy
Witigowa występuje tylko od strony pd. i wsch. Składa się na
nią motyw palmety w typie Baltruśaitisa, ujęty po bokach
17. Motyw zaplatywania. Głowica przyścienna z ołtarza w ka-
tedrze w Pecs, w. XII. Pecs, lapidarium katedry (wg Gerevicha)
3. Głowica bliźnia przyścienna z resztkami deko-
racji roślinnej (ryc. 18). Wymiary: długość 57,5-
58 cm; wysokość 23 cm; w tym wałek 2,5 cm, aba-
kus 6 cm; szerokość 29 cm, w tym samej głowicy
10 cm. Wymiary pól trapezowatych: AL 25,5X
11,5 x 15 x 14,5-15 cm; A P 23 x 12,5 x 14,5 x
X 14,5cm.
Powierzchnia głowicy uległa tak silnemu znisz-
czeniu, że ledwie daje się rozpoznać gdzieniegdzie
zarys powyginanych półpalmet.
4. Głowica bliźnia przyścienna bez dekoracji.
Wymiary: długość 57,5 cm; wysokość 23 cm, w tym
wałek 2,5 cm, abakus 3 cm; szerokość 24,5 cm,
w tym samej głowicy 9,5-10 cm.
5. Połowa głowicy bliźniej z motywem rozety
(ryc.19-22)29. Wymiary: długość 28 cm; wysokość
dwiema półpalmetami. Reisser wiąże go z wzorami bizantyń-
skimi. W sprawie daty patrz przypis 84.
Półpalmety po bokach pola, zwrócone listkami ku środ-
kowi, zastosowano na jednej z czterech wapiennych głowic
z kolegiaty w Vreden w Westfalii, przechowywanych w tam-
tejszym Heimatmuseum. H. Timmler, Die fruhromanische
Baukunst in Westfalen (Westfalen 27, 1948, s. 212 i n.), datuje
ją na 2. połowę w. XII, natomiast W. Uefling, Zur Bauge-
schichte der Stiftskirche in Vreden (Das Munster 19, 1966,
s. 381-396, ryc. 32 do tekstu s. 395) wiąże z budowlą poprze-
dzającą założenie ottońskiej krypty. Podnoszone często w li-
teraturze niemieckiej podobieństwo tzw. głowicy Witigowa do
głowicy w krypcie w Konstancji dotyczy tylko dekoracji, gdyż
sam typ architektoniczny, podobnie jak i sposób zastosowania
dekoracji, są w obu wypadkach odmienne.
29 Świechowski, Budownictwo romańskie w Polsce, ryc. 790
do tekstu s. 309-310.
10*
147