DOI Artikel:
Kalinowski, Lech: Zabytki rzeźby romańskiej w opactwie tynieckim
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20358#0159
24. Połowa głowicy bliźniej z motywem trzech serc z palme-
tami, awers. Tyniec, opactwo (fot. W. Gumuła)
Wzór na polu prawym awersu, zbudowany z ło-
dyżek o przekroju kolistym, jest dziś słabo czytelny
wskutek znacznych ubytków u dołu i silnego starcia
powierzchni kamienia. W środku zarysowuje się
jakby duże serce przecięte poziomą łodyżką, pod
którą niewielkie serduszko zamyka trójlistną pal-
metkę; nad łodyżką mieszczą się dwie symetrycznie
rozłożone półpalmetki. Z serca wyrastają na zew-
nątrz, u dołu i u góry, półpalmety i liście.
W lewym polu rewersu wałeczkowate łodyżki
układają się we wzór trzech dużych serc, zrośnię-
tych z sobą wierzchołkami, zamykających trzy pal-
mety: siedmio-, sześcio- i pięciolistną44. W miejscach
wolnych między sercami a obwodem trapezu uzu-
pełniają kompozycję wyrastające z łodyżek palmetki
i liście.
Pole węższe, wyjątkowo dobrze zachowane, wy-
pełnił nieregularny czworobok, zbliżony do prosto-
kąta o wklęsłych bokach, utworzony z wstęg-pasów
dwudzielnych, w narożnikach przechodzących w du-
że trójlistne palmety. Motyw ten wyraźnie odcina się
swą plastycznością od cofniętego w głąb tła.
Czworobok o wklęsłych bokach z naiożnikami
ozdobionymi roślinnością jest motywem prastarym;
jego początki sięgają sztuki asyryjskiej. Z liśćmi
44 Podobny zestaw trzech serc-palmet stykających się wierz-
chołkami wymienia Baltru śaitis, o. c., s. 54, ryc. 125
(S. Eustorgio w Mediolanie).
45 R. Bianchi-Bandinelli, Monumenti della pittura an-
25. Połowa głowicy bliźniej z motywem trzech serc z palme-
tami, rewers. Tyniec, opactwo (fot. W. Gumuła)
bluszczu w narożach występuje w dekoracji jednego
z grobów z w. V p. n. e. w Chiusi45. W rzeźbie ka-
miennej stosowany był od w. VIII we Włoszech pn.
jako jedna z odmian koptyjskiego kwadratu z koli-
stymi pętlami w narożach, zastępując pętle koliste
pętlami soczewkowatymi (tzw. czteroliść lombardz-
26. Połowa głowicy bliźniej z motywem trzech serc z palmetami,
bok krótszy, pole ozdobione. Tyniec, opactwo (fot. W. Gumuła)
tica, seria 1, Clusium, fasc. 1, Roma 1937, s. 6, ryc. 8.
K. Lehmann, The Dome of Heaven (The Art Bulletin XXVII,
1945, s. 2-3, ryc. 2).
151
tami, awers. Tyniec, opactwo (fot. W. Gumuła)
Wzór na polu prawym awersu, zbudowany z ło-
dyżek o przekroju kolistym, jest dziś słabo czytelny
wskutek znacznych ubytków u dołu i silnego starcia
powierzchni kamienia. W środku zarysowuje się
jakby duże serce przecięte poziomą łodyżką, pod
którą niewielkie serduszko zamyka trójlistną pal-
metkę; nad łodyżką mieszczą się dwie symetrycznie
rozłożone półpalmetki. Z serca wyrastają na zew-
nątrz, u dołu i u góry, półpalmety i liście.
W lewym polu rewersu wałeczkowate łodyżki
układają się we wzór trzech dużych serc, zrośnię-
tych z sobą wierzchołkami, zamykających trzy pal-
mety: siedmio-, sześcio- i pięciolistną44. W miejscach
wolnych między sercami a obwodem trapezu uzu-
pełniają kompozycję wyrastające z łodyżek palmetki
i liście.
Pole węższe, wyjątkowo dobrze zachowane, wy-
pełnił nieregularny czworobok, zbliżony do prosto-
kąta o wklęsłych bokach, utworzony z wstęg-pasów
dwudzielnych, w narożnikach przechodzących w du-
że trójlistne palmety. Motyw ten wyraźnie odcina się
swą plastycznością od cofniętego w głąb tła.
Czworobok o wklęsłych bokach z naiożnikami
ozdobionymi roślinnością jest motywem prastarym;
jego początki sięgają sztuki asyryjskiej. Z liśćmi
44 Podobny zestaw trzech serc-palmet stykających się wierz-
chołkami wymienia Baltru śaitis, o. c., s. 54, ryc. 125
(S. Eustorgio w Mediolanie).
45 R. Bianchi-Bandinelli, Monumenti della pittura an-
25. Połowa głowicy bliźniej z motywem trzech serc z palme-
tami, rewers. Tyniec, opactwo (fot. W. Gumuła)
bluszczu w narożach występuje w dekoracji jednego
z grobów z w. V p. n. e. w Chiusi45. W rzeźbie ka-
miennej stosowany był od w. VIII we Włoszech pn.
jako jedna z odmian koptyjskiego kwadratu z koli-
stymi pętlami w narożach, zastępując pętle koliste
pętlami soczewkowatymi (tzw. czteroliść lombardz-
26. Połowa głowicy bliźniej z motywem trzech serc z palmetami,
bok krótszy, pole ozdobione. Tyniec, opactwo (fot. W. Gumuła)
tica, seria 1, Clusium, fasc. 1, Roma 1937, s. 6, ryc. 8.
K. Lehmann, The Dome of Heaven (The Art Bulletin XXVII,
1945, s. 2-3, ryc. 2).
151