DOI article:
Piątkiewicz-Dereniowa, Maria: Płytki posadzkowe z opactwa benedyktynów w Tyńcu
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.20358#0255
12. Tyniec, opactwo. Płytka inkrustowana z ornamentem
roślinnym (fot. W. Gumuła)
pująco (licząc od dołu ku górze gałązki): element
trójdzielny (rodzaj ,,korzenia“), dwa stylizowane
zwrócone w dół kielichy lilii o niesymetrycznej
budowie na krótkich łodyżkach, dwa podobne kie-
lichy na dłuższych łodyżkach zwrócone w górę,
dwa płatki (jakby lilii), dwa ser co watę listki na dłu-
gich łodyżkach oraz stylizowany, wzbogacony do-
datkowym płatkiem kielich lilii zwrócony ku dołowi.
Ostatni wreszcie, górny element stanowią dwie po-
łączone z sobą gałązki o stylizowanych półkolistych
płatkach. Ów bogaty zestaw jest ograniczony u góry
taśmą, która — wyginając się na osi przekątnej
w kształt półkola — mieści stylizowane przedsta-
wienie ptaka w ujęciu profilowym.
Przy zestawieniu czterech płytek (ryc. 13) uzysku-
jemy pełny obraz motywu: kolisty, wzbogacony
czterema półkolami otok taśmowy, mieszczący deli-
katną siatkę ornamentu roślinnego złożonego z czte-
rech gałązek o wachlarzowatym układzie. Ponad
każdą gałązką widnieje sylwetka nieokreślonego
ptaka wkomponowanego w półkole. Kompozycja ta
ma szczególne walory dekoracyjne. Kontrast jasnych
powierzchni tła i ciemnego ornamentu oraz deli-
katna siatka form o dużym stopniu odnaturalizowa-
nia nasuwają, w połączeniu z kolistym kształtem
całości, skojarzenie z ażurami rozet witrażowych.
Omawiany motyw stanowi samodzielną jednostkę or-
namentalną, nie łączącą się z motywami sąsiednimi.
7. Płytka z plecionką (ryc. 14). Zachowana
w dwóch egzemplarzach. Pokryta polewą identyczną
jak w przypadkach już opisanych.
Dekorację płytki stanowi złożony motyw taśmowy
typu kontynuacyjnego. Nie dając się zinterpretować
na pojedynczej płytce, staje się zrozumiały po zesta-
wieniu z sobą czterech, tworzących całość ornamentu
(ryc. 15). Wewnątrz kolistego pola mieści się, zacze-
piona ośmioma pętlami, zamknięta spirala złożona
z ośmiu zwojów. Każdy z nich jest połączony z są-
siednim za pomocą małego kółka, a wszystkie spięte
są z sobą w centralnym punkcie kompozycji za po-
mocą większego koła. W sumie tworzy to szereg
figur o zamkniętym układzie, przeplatających się
nawzajem i tworzących, pomimo pozoru chaosu,
układ w pełni harmonijny. Dodatkowy efekt dy-
namiczny wprowadza motyw zamkniętej spirali,
ruchliwej w samym swym założeniu kompozycyjnym,
a tu jakby zatrzymanej siłą w miejscu. Narożniki
kwadratu czteropłytkowego wypełnione są trój czło-
nowymi elementami roślinnymi, w których można
rozróżnić dwa niesymetryczne kielichy lilii oraz dzie-
lący je trójliść. Kompozycja ta, podobnie jak po-
przednia, nie łączy się z dekoracją płytek sąsiednich,
lecz jest całkowicie autonomiczna.
13. Rekonstrukcja zestawu płytek z motywem roślinnym
z ryc. 12 (rys. K. Miodońska)
245
roślinnym (fot. W. Gumuła)
pująco (licząc od dołu ku górze gałązki): element
trójdzielny (rodzaj ,,korzenia“), dwa stylizowane
zwrócone w dół kielichy lilii o niesymetrycznej
budowie na krótkich łodyżkach, dwa podobne kie-
lichy na dłuższych łodyżkach zwrócone w górę,
dwa płatki (jakby lilii), dwa ser co watę listki na dłu-
gich łodyżkach oraz stylizowany, wzbogacony do-
datkowym płatkiem kielich lilii zwrócony ku dołowi.
Ostatni wreszcie, górny element stanowią dwie po-
łączone z sobą gałązki o stylizowanych półkolistych
płatkach. Ów bogaty zestaw jest ograniczony u góry
taśmą, która — wyginając się na osi przekątnej
w kształt półkola — mieści stylizowane przedsta-
wienie ptaka w ujęciu profilowym.
Przy zestawieniu czterech płytek (ryc. 13) uzysku-
jemy pełny obraz motywu: kolisty, wzbogacony
czterema półkolami otok taśmowy, mieszczący deli-
katną siatkę ornamentu roślinnego złożonego z czte-
rech gałązek o wachlarzowatym układzie. Ponad
każdą gałązką widnieje sylwetka nieokreślonego
ptaka wkomponowanego w półkole. Kompozycja ta
ma szczególne walory dekoracyjne. Kontrast jasnych
powierzchni tła i ciemnego ornamentu oraz deli-
katna siatka form o dużym stopniu odnaturalizowa-
nia nasuwają, w połączeniu z kolistym kształtem
całości, skojarzenie z ażurami rozet witrażowych.
Omawiany motyw stanowi samodzielną jednostkę or-
namentalną, nie łączącą się z motywami sąsiednimi.
7. Płytka z plecionką (ryc. 14). Zachowana
w dwóch egzemplarzach. Pokryta polewą identyczną
jak w przypadkach już opisanych.
Dekorację płytki stanowi złożony motyw taśmowy
typu kontynuacyjnego. Nie dając się zinterpretować
na pojedynczej płytce, staje się zrozumiały po zesta-
wieniu z sobą czterech, tworzących całość ornamentu
(ryc. 15). Wewnątrz kolistego pola mieści się, zacze-
piona ośmioma pętlami, zamknięta spirala złożona
z ośmiu zwojów. Każdy z nich jest połączony z są-
siednim za pomocą małego kółka, a wszystkie spięte
są z sobą w centralnym punkcie kompozycji za po-
mocą większego koła. W sumie tworzy to szereg
figur o zamkniętym układzie, przeplatających się
nawzajem i tworzących, pomimo pozoru chaosu,
układ w pełni harmonijny. Dodatkowy efekt dy-
namiczny wprowadza motyw zamkniętej spirali,
ruchliwej w samym swym założeniu kompozycyjnym,
a tu jakby zatrzymanej siłą w miejscu. Narożniki
kwadratu czteropłytkowego wypełnione są trój czło-
nowymi elementami roślinnymi, w których można
rozróżnić dwa niesymetryczne kielichy lilii oraz dzie-
lący je trójliść. Kompozycja ta, podobnie jak po-
przednia, nie łączy się z dekoracją płytek sąsiednich,
lecz jest całkowicie autonomiczna.
13. Rekonstrukcja zestawu płytek z motywem roślinnym
z ryc. 12 (rys. K. Miodońska)
245