DOI article:
Piątkiewicz-Dereniowa, Maria: Płytki posadzkowe z opactwa benedyktynów w Tyńcu
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.20358#0265
Najwięcej cech wspólnych z posadzką tyniecką
ma grupa płytek znalezionych w kościele Domini-
kanów w Krakowie. Badania przeprowadzone kil-
kakrotnie tak w obrębie kościoła, jak i zabudowań
klasztornych ujawniły w sumie kilkanaście odmian
płytek ozdobionych dekoracją reliefową i inkrusto-
waną, posiadających wymiary i polewę identyczną
z płytkami tynieckimi42. Sześć spośród motywów do-
minikańskich wykazuje całkowitą lub częściową
zgodność z nimi. Identyczne są: motyw inkrustowa-
nej plecionki (ryc. 31)43 oraz dwa motywy bordiur,
z których jedna występuje w podwójnej wersji: re-
liefowej i inkrustowanej (ryc. 32). W pozostałych
motywach podobieństwo ogranicza się tylko do nie-
których elementów dekoracji. Tak więc tynieckiej
28. Mogiła, klasztor cystersów. Płytka z motywem roślin-
nym (wg Kat. Zab. Woj. Krak.)
29. Mogiła, klasztor cystersów. Płytka z motywem „koła
zębatego“ (wg Kat. Zab. Woj. Krak.)
płytce z lwem odpowiada przedstawienie gryfa
w identycznym obramieniu (ryc. 33)44 * * * * * * * *. Postać zwie-
rzęcia charakteryzuje ten sam typ stylizacji, a od-
wrócenie kompozycji w stronę przeciwną niż lew
pozwala widzieć w gryfie — jak już wspominaliśmy
na wstępie — motyw uzupełniający (ryc. 34). Po-
dobne analogie w zakresie obramienia łączą domini-
kańskie płytki ze sceną polowania na jelenia (ryc. 35)
z przedstawieniem tynieckiego centaura. Motyw
„zębatego koła“ znajdujemy u dominikanów w dwóch
wersjach wykonanych techniką inkrustacji (ryc. 36,
37). Płytki te, mimo braku bezpośredniej zgodności
z motywami tynieckimi, odpowiadają im najdokład-
42 Przedwojenne znaleziska omówione są w publikacjach:
K. Buczkowski, Płytki posadzki z XIII wieku znalezione
w kościele OO. Dominikanów w Krakowie (Biuletyn HSiK VII,
1939). Artykuł ten jest mi znany z maszynopisu; cały nakład Biu-
letynu VII został zniszczony przez Niemców w r. 1939. —
J. J a m r o z, Architektura kościoła i klasztoru Dominikanów w Kra-
kowiew w. XIII (Sprawozdania PAU L, 5,1949, s. 213). W okre-
sie powojennym teren kościoła był badany ponownie, przy czym
nadzór naukowy spoczywał w rękach doc. dra A. Żakiego,
a ekipą archeologiczną kierował mgr S. Kozieł. Materiały
z wykopalisk przechowywane są w Muzeum Archeologicznym.
Autorka wyraża podziękowanie doc. Żakiemu i mgrowi Ko-
ziełowi za informacje dotyczące badań oraz wyrażenie zgody
na publikację dwóch fragmentów płytek. Szczególne podzięko-
wanie pragnie autorka złożyć mgr Teresie Lenkiewicz-Rad-
wańskiej, kustoszowi tegoż muzeum, za życzliwą, wielokrotną
pomoc przy korzystaniu z udostępnionych przez Nią materiałów
wykopaliskowych oraz za wyczerpujące informacje.
43 Autorka dziękuje O. Studzińskiemu O.P. za udostępnie-
nie do publikacji fragmentu znalezionej przez Niego płytki.
44 Ułamek płytki z gryfem został opublikowany przez
A. Żakiego w komunikacie Wstępne badania archeologiczne na
terenie Krakowa (Sprawozdania Archeologiczne PAN III,
seria I-II, 1957, s. 154) oraz w popularnej publikacji Początki
Krakowa, Kiaków 1965, s. 92, ryc. 2.
255
ma grupa płytek znalezionych w kościele Domini-
kanów w Krakowie. Badania przeprowadzone kil-
kakrotnie tak w obrębie kościoła, jak i zabudowań
klasztornych ujawniły w sumie kilkanaście odmian
płytek ozdobionych dekoracją reliefową i inkrusto-
waną, posiadających wymiary i polewę identyczną
z płytkami tynieckimi42. Sześć spośród motywów do-
minikańskich wykazuje całkowitą lub częściową
zgodność z nimi. Identyczne są: motyw inkrustowa-
nej plecionki (ryc. 31)43 oraz dwa motywy bordiur,
z których jedna występuje w podwójnej wersji: re-
liefowej i inkrustowanej (ryc. 32). W pozostałych
motywach podobieństwo ogranicza się tylko do nie-
których elementów dekoracji. Tak więc tynieckiej
28. Mogiła, klasztor cystersów. Płytka z motywem roślin-
nym (wg Kat. Zab. Woj. Krak.)
29. Mogiła, klasztor cystersów. Płytka z motywem „koła
zębatego“ (wg Kat. Zab. Woj. Krak.)
płytce z lwem odpowiada przedstawienie gryfa
w identycznym obramieniu (ryc. 33)44 * * * * * * * *. Postać zwie-
rzęcia charakteryzuje ten sam typ stylizacji, a od-
wrócenie kompozycji w stronę przeciwną niż lew
pozwala widzieć w gryfie — jak już wspominaliśmy
na wstępie — motyw uzupełniający (ryc. 34). Po-
dobne analogie w zakresie obramienia łączą domini-
kańskie płytki ze sceną polowania na jelenia (ryc. 35)
z przedstawieniem tynieckiego centaura. Motyw
„zębatego koła“ znajdujemy u dominikanów w dwóch
wersjach wykonanych techniką inkrustacji (ryc. 36,
37). Płytki te, mimo braku bezpośredniej zgodności
z motywami tynieckimi, odpowiadają im najdokład-
42 Przedwojenne znaleziska omówione są w publikacjach:
K. Buczkowski, Płytki posadzki z XIII wieku znalezione
w kościele OO. Dominikanów w Krakowie (Biuletyn HSiK VII,
1939). Artykuł ten jest mi znany z maszynopisu; cały nakład Biu-
letynu VII został zniszczony przez Niemców w r. 1939. —
J. J a m r o z, Architektura kościoła i klasztoru Dominikanów w Kra-
kowiew w. XIII (Sprawozdania PAU L, 5,1949, s. 213). W okre-
sie powojennym teren kościoła był badany ponownie, przy czym
nadzór naukowy spoczywał w rękach doc. dra A. Żakiego,
a ekipą archeologiczną kierował mgr S. Kozieł. Materiały
z wykopalisk przechowywane są w Muzeum Archeologicznym.
Autorka wyraża podziękowanie doc. Żakiemu i mgrowi Ko-
ziełowi za informacje dotyczące badań oraz wyrażenie zgody
na publikację dwóch fragmentów płytek. Szczególne podzięko-
wanie pragnie autorka złożyć mgr Teresie Lenkiewicz-Rad-
wańskiej, kustoszowi tegoż muzeum, za życzliwą, wielokrotną
pomoc przy korzystaniu z udostępnionych przez Nią materiałów
wykopaliskowych oraz za wyczerpujące informacje.
43 Autorka dziękuje O. Studzińskiemu O.P. za udostępnie-
nie do publikacji fragmentu znalezionej przez Niego płytki.
44 Ułamek płytki z gryfem został opublikowany przez
A. Żakiego w komunikacie Wstępne badania archeologiczne na
terenie Krakowa (Sprawozdania Archeologiczne PAN III,
seria I-II, 1957, s. 154) oraz w popularnej publikacji Początki
Krakowa, Kiaków 1965, s. 92, ryc. 2.
255