DOI Artikel:
Piątkiewicz-Dereniowa, Maria: Płytki posadzkowe z opactwa benedyktynów w Tyńcu
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20358#0273
Tak więc niepełne dwudziestolecie, dzielące
pierwszy i drugi najazd tatarski, oraz lata odbudowy
po drugim najeździe zdają się być okresem, kiedy
rozwinął się na terenie Krakowa przemysł ceramicz-
ny dostarczający posadzek odbudowywanym i wzno-
szonym od nowa kościołom.
Informacja zawarta w Roczniku Kapitulnym,
mówiąca o położeniu w r. 1250 posadzki w katedrze
wawelskiej, potwierdza nasze przypuszczenia64. Fak-
towi, iż ufortyfikowany Wawel oparł się najazdom
tatarskim, zawdzięczamy to, że posadzka wawelska,
jedyna spośród krakowskich, dotrwała do dziś in
situ.
W świetle powyższych faktów terminem a quo
powstania posadzki tynieckiej byłyby najbliższe lata
po r. 1260 — dacie zniszczenia opactwa podczas dru-
giego najazdu Tatarów. Posadzka dominikańska po-
wstała współcześnie z tyniecką, na co wskazuje iden-
tyczność motywów i techniki wykonania, mogilska
najprawdopodobniej w latach 1260-66. Zgodność
stylistyczna posadzki inowłcdzkiej z posadzkami
krakowskimi każe datować ją również na okres około
r. 1250, co zgadza się z czasem odbudowy tego ko-
ścioła po zniszczeniu przez Tatarów w r. 1241.
Nie sposób stwierdzić dokładnie, jak długo trwała
na terenie Krakowa produkcja posadzek oparta na
powyższych wzorach. Niemniej wydarzenia, jakich
widownią stało się miasto w latach osiemdziesiątych
i dziewięćdziesiątych w. XIII, a mianowicie bunty
64 MPH II, s. 805. Rocznik Kapitulny podaje pod datą
1250 notatkę: „Ecclesia Beati Venceslai pavimentatur. Miracula
beati Stanyzlai martyris gloriosi per dominum Fulconem Archie-
piscopum Gnesnensem, Thomam episcopum Wratizlavien-
zem et [...] abbatem de Lubes examinantur“. Obrazuje ona
przygotowania, jakie wrzały w Krakowie w tym czasie w związku
z mającą niebawem nastąpić kanonizacją biskupa Stanisława
Szczepanowskiego. Usilne zabiegi dyplomatyczne na terenie
Rzymu szły w parze z przygotowaniami w kraju: katedra
wawelska otrzymała w r. 1247 nowe ołowiane pokrycie dachów,
LES CARREAUX DE CfŚRAMIQUE ROMANS
Au cours des fouilles archeologiąues, effectuees de 1961
a 1965 a 1’eglise abbatiale des Benedictins de Tyniec, pies de
Cracovie, parmi de nombreuses trouvailles on a deterre
les carreaux de ceramiąue romans, vestiges de 1’ancien carrelage
de 1’eglise ou, peut-etre aussi, des batiments conventuels
44. Sandomierz, kościół Św. Jakuba. Fragment płytki posadz-
kowej (fot. T. Kaźmierski)
możno władco w, trzeci najazd tatarski, tym razem
zatrzymany u bram miasta, wreszcie najazd Hen-
ryka Probusa i Przemysława II, zahamowały na
pewno w znacznym stopniu rozmach budowlany
ośrodka krakowskiego. Wiek następny przyniósł już
w dziedzinie ceramiki posadzkowej zdecydowaną
zmianę stylu, czego dowodem są odkryte w latach
1883 i 1949 w katedrze wawelskiej wielkie, masywne
płyty o ornamentyce gotyckiej65.
w trzy lata później nową posadzkę, która szczęśliwym zbiegiem
okoliczności przetrwała liczne przebudowy i po siedmiu wie-
kach została znów wydobyta na światło dzienne. Obecnie
płytki odkrytej posadzki zdobią podium ołtarzowe w krypcie
Św. Leonarda. Pozostałe nieliczne egzemplarze, przeważnie
w postaci ułamków, znajdują się w zbiorach wawelskich.
65 A. Bochnak, Groby królowej Jadwigi i królewicza Kazi-
mierza Jagiellończyka w Katedrze Wawelskiej (Studia do Dziejów
Wawelu III, Kraków 1968, s. 149).
DE L’ABBAYE BĆNĆDICTINE DE TYNIEC
adjacents. Des seize carreaux trouves (dim. 13 x 13 cm, epaisseur
3 cm) faits en argile couleur de briąue rouge, douze se sont
conserves en entier. La decoration des carreaux est soit ćn
haut relief soit incrustee. Ils sont en plus revetus d’une mince
couche de glaęure plombifere transparente. Sur quelques
263
pierwszy i drugi najazd tatarski, oraz lata odbudowy
po drugim najeździe zdają się być okresem, kiedy
rozwinął się na terenie Krakowa przemysł ceramicz-
ny dostarczający posadzek odbudowywanym i wzno-
szonym od nowa kościołom.
Informacja zawarta w Roczniku Kapitulnym,
mówiąca o położeniu w r. 1250 posadzki w katedrze
wawelskiej, potwierdza nasze przypuszczenia64. Fak-
towi, iż ufortyfikowany Wawel oparł się najazdom
tatarskim, zawdzięczamy to, że posadzka wawelska,
jedyna spośród krakowskich, dotrwała do dziś in
situ.
W świetle powyższych faktów terminem a quo
powstania posadzki tynieckiej byłyby najbliższe lata
po r. 1260 — dacie zniszczenia opactwa podczas dru-
giego najazdu Tatarów. Posadzka dominikańska po-
wstała współcześnie z tyniecką, na co wskazuje iden-
tyczność motywów i techniki wykonania, mogilska
najprawdopodobniej w latach 1260-66. Zgodność
stylistyczna posadzki inowłcdzkiej z posadzkami
krakowskimi każe datować ją również na okres około
r. 1250, co zgadza się z czasem odbudowy tego ko-
ścioła po zniszczeniu przez Tatarów w r. 1241.
Nie sposób stwierdzić dokładnie, jak długo trwała
na terenie Krakowa produkcja posadzek oparta na
powyższych wzorach. Niemniej wydarzenia, jakich
widownią stało się miasto w latach osiemdziesiątych
i dziewięćdziesiątych w. XIII, a mianowicie bunty
64 MPH II, s. 805. Rocznik Kapitulny podaje pod datą
1250 notatkę: „Ecclesia Beati Venceslai pavimentatur. Miracula
beati Stanyzlai martyris gloriosi per dominum Fulconem Archie-
piscopum Gnesnensem, Thomam episcopum Wratizlavien-
zem et [...] abbatem de Lubes examinantur“. Obrazuje ona
przygotowania, jakie wrzały w Krakowie w tym czasie w związku
z mającą niebawem nastąpić kanonizacją biskupa Stanisława
Szczepanowskiego. Usilne zabiegi dyplomatyczne na terenie
Rzymu szły w parze z przygotowaniami w kraju: katedra
wawelska otrzymała w r. 1247 nowe ołowiane pokrycie dachów,
LES CARREAUX DE CfŚRAMIQUE ROMANS
Au cours des fouilles archeologiąues, effectuees de 1961
a 1965 a 1’eglise abbatiale des Benedictins de Tyniec, pies de
Cracovie, parmi de nombreuses trouvailles on a deterre
les carreaux de ceramiąue romans, vestiges de 1’ancien carrelage
de 1’eglise ou, peut-etre aussi, des batiments conventuels
44. Sandomierz, kościół Św. Jakuba. Fragment płytki posadz-
kowej (fot. T. Kaźmierski)
możno władco w, trzeci najazd tatarski, tym razem
zatrzymany u bram miasta, wreszcie najazd Hen-
ryka Probusa i Przemysława II, zahamowały na
pewno w znacznym stopniu rozmach budowlany
ośrodka krakowskiego. Wiek następny przyniósł już
w dziedzinie ceramiki posadzkowej zdecydowaną
zmianę stylu, czego dowodem są odkryte w latach
1883 i 1949 w katedrze wawelskiej wielkie, masywne
płyty o ornamentyce gotyckiej65.
w trzy lata później nową posadzkę, która szczęśliwym zbiegiem
okoliczności przetrwała liczne przebudowy i po siedmiu wie-
kach została znów wydobyta na światło dzienne. Obecnie
płytki odkrytej posadzki zdobią podium ołtarzowe w krypcie
Św. Leonarda. Pozostałe nieliczne egzemplarze, przeważnie
w postaci ułamków, znajdują się w zbiorach wawelskich.
65 A. Bochnak, Groby królowej Jadwigi i królewicza Kazi-
mierza Jagiellończyka w Katedrze Wawelskiej (Studia do Dziejów
Wawelu III, Kraków 1968, s. 149).
DE L’ABBAYE BĆNĆDICTINE DE TYNIEC
adjacents. Des seize carreaux trouves (dim. 13 x 13 cm, epaisseur
3 cm) faits en argile couleur de briąue rouge, douze se sont
conserves en entier. La decoration des carreaux est soit ćn
haut relief soit incrustee. Ils sont en plus revetus d’une mince
couche de glaęure plombifere transparente. Sur quelques
263