DOI Artikel:
Krakowski, Piotr: Z zagadnień polskiego malarstwa krajobrazowego w I połowie w. XIX.: (Teoria i twórczość)
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20408#0146
4. January Suchodolski, Pejzaż morski. Muz. Pomorza Zach. w Szczecinie (fot. L. Kopczyńska)
począć od tej natury, z którą naród wzrósł po-
społu i pośrodku której żyje” 83. Zdaniem W. Pola
bogate i silnie zróżnicowane pod względem topo-
graficznym poszczególne regiony ziem polskich
od Tatr do porohów Dnieprowych, od Pokucia do
Litwy, od Wielkopolski do Polesia stanowią nie-
słychane bogactwo motywów krajobrazowych, nie
ustępujących Italii czy Szwajcarii.
Dążenie do charakterystyki krajobrazu pol-
skiego pod względem geograficznym zawiera w
sobie zalążek koncepcji realistycznych, których
konsekwentny rozwój śledzimy zresztą w ciągu
XIX w. Nie oznacza to jednak, że polskie ma-
larstwo pejzażowe w XIX w. było tylko reali-
styczne, i nawet w drugiej połowie stulecia raz
po raz odżywają tęsknoty za bardziej poetyczny-
mi i idealistycznymi rysami w krajobrazie. W cią-
gu XIX w. te dwa wątki, realistyczny i ideali-
styczny, będą ciągle się przewijały w polskim
malarstwie pejzażowym. Potwierdzenie tej tezy
odnajdujemy w twórczości krajobrazowej Jana N. 83 84
83 Tamże, I, s. 33.
84 J. N. Głowacki, Niektóre spostrzeżenia nad
obecnym stanem malarstwa i wiadomości o celniejszych
Głowackiego, Antoniego Langego, Chrystiana
Breslauera, Alfreda Schouppego czy nawet Woj-
ciecha Gersona.
Pejzażowe malarstwo krakowsko-galicyjskie,
na którego czele znalazł się Jan Nepomucen
Głowacki, pozostawało w orbicie sztuki au-
striackiej. Jak wiadomo, krakowski malarz był
w okresie swych studiów wiedeńskich uczniem
Steinfelda84, a także Gauermanna. Jego twór-
czość stanowi z kolei w środowisku krakowskim
przedłużenie linii biedermeieru wiedeńskiego.
Chcąc z kolei scharakteryzować sztukę austriac-
kiego biedermeieru, należy przede wszystkim
oprzeć się na twórczości takich malarzy, jak np.
Waldmuller, którego pejzaże należą do najwcześ-
niejszych manifestacji realizmu w europejskim
malarstwie w. XIX. Ale obok tendencji realistycz-
nych, które ujawniają się w bezpośrednim ujmo-
waniu życia i natury, w nowej interpretacji świa-
ta, w specyficznym biedermeierowskim impresjo-
nizmie (np. Friedrich Loos) nadal pozostaje aktu-
wspólczesnych artystach europejskich. Programma po-
pisów publicznych uczniów Liceum Krakowskiego św.
Anny, Kraków 1841/42, s. 12,
137
począć od tej natury, z którą naród wzrósł po-
społu i pośrodku której żyje” 83. Zdaniem W. Pola
bogate i silnie zróżnicowane pod względem topo-
graficznym poszczególne regiony ziem polskich
od Tatr do porohów Dnieprowych, od Pokucia do
Litwy, od Wielkopolski do Polesia stanowią nie-
słychane bogactwo motywów krajobrazowych, nie
ustępujących Italii czy Szwajcarii.
Dążenie do charakterystyki krajobrazu pol-
skiego pod względem geograficznym zawiera w
sobie zalążek koncepcji realistycznych, których
konsekwentny rozwój śledzimy zresztą w ciągu
XIX w. Nie oznacza to jednak, że polskie ma-
larstwo pejzażowe w XIX w. było tylko reali-
styczne, i nawet w drugiej połowie stulecia raz
po raz odżywają tęsknoty za bardziej poetyczny-
mi i idealistycznymi rysami w krajobrazie. W cią-
gu XIX w. te dwa wątki, realistyczny i ideali-
styczny, będą ciągle się przewijały w polskim
malarstwie pejzażowym. Potwierdzenie tej tezy
odnajdujemy w twórczości krajobrazowej Jana N. 83 84
83 Tamże, I, s. 33.
84 J. N. Głowacki, Niektóre spostrzeżenia nad
obecnym stanem malarstwa i wiadomości o celniejszych
Głowackiego, Antoniego Langego, Chrystiana
Breslauera, Alfreda Schouppego czy nawet Woj-
ciecha Gersona.
Pejzażowe malarstwo krakowsko-galicyjskie,
na którego czele znalazł się Jan Nepomucen
Głowacki, pozostawało w orbicie sztuki au-
striackiej. Jak wiadomo, krakowski malarz był
w okresie swych studiów wiedeńskich uczniem
Steinfelda84, a także Gauermanna. Jego twór-
czość stanowi z kolei w środowisku krakowskim
przedłużenie linii biedermeieru wiedeńskiego.
Chcąc z kolei scharakteryzować sztukę austriac-
kiego biedermeieru, należy przede wszystkim
oprzeć się na twórczości takich malarzy, jak np.
Waldmuller, którego pejzaże należą do najwcześ-
niejszych manifestacji realizmu w europejskim
malarstwie w. XIX. Ale obok tendencji realistycz-
nych, które ujawniają się w bezpośrednim ujmo-
waniu życia i natury, w nowej interpretacji świa-
ta, w specyficznym biedermeierowskim impresjo-
nizmie (np. Friedrich Loos) nadal pozostaje aktu-
wspólczesnych artystach europejskich. Programma po-
pisów publicznych uczniów Liceum Krakowskiego św.
Anny, Kraków 1841/42, s. 12,
137