DOI Artikel:
Krzysztofowicz-Kozakowska, Stefania: Zrzeszenie Artystów Plastyków "Zwornik"
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20407#0148
to jednak stosowali zawsze wspólny znak-pseu-
donim 31.
Natomiast Dienstl Dąbrowa w Ilustrowanym
Kurierze Codziennym z 11 czerwca 1933, w arty-
kule noszącym wymowny tytuł Malarskie espe-
ranto 32 użył nie spotykanych w dzisiejszej kry-
tyce artystycznej niezwykle złośliwych i ostrych
epitetów pod adresem artystów eksponujących
swoje prace ze „Zwornikiem”. Gepperta charak-
teryzowała jego zdaniem „ignorancja i ordynar-
ność koloru”, Gotlib był „przykładem nieuctwa
i braku wszelkich podstaw”, Krcha — e tutti
ąuanti, Książek to „malarstwo esperanto”,
Szinagel to „dyletant niedzielny”, Sperlinżan-
ka — „kobieta z tłumu nieuków”. Dienstl Dąb-
rowa zakończył swój paszkwil zapytaniem, „na
co i komu potrzebny jest ten rodzaj malar-
stwa?”, porównując ostatecznie wystawę do „ga-
binetu okropności”. Lecz i sam Dienstl Dąbrowa
doczekał się należnej mu odprawy ze strony Le-
cha Piwowara, ogłoszonej w teatrzyku „Tam-
-tam” zawiązanym przy teatrze Cricot, która
brzmiała: „tego krytyka to się poznaje od razu,
to jest ten dziad, do którego obraz nie przemówił
ani razu” 33.
Kolejne wystawy „Zwornika” przedstawiały
się następująco: XII ekspozycja prezentowana by-
ła w lipcu 1933 w Zakopanem 34 w sali Związku
Artystów Plastyków. Dominowało wówczas ma-
larstwo pejzażowe, w rzeźbie zaś portret; XIII
wystawa odbyła się między 12 maja a 13 czerw-
ca 1934 w IKS-ie w Poznaniu z udziałem arty-
stów: Emila Krchy, Marii Ritterówny, Kaspra
Pochwalskiego, Eugeniusza Gepperta, Adama
Gerżabka, Karola Foerstera, Zygmunta Króla,
Jadwigi Hoffmanówny, Zygmunta Millego, An-
drzeja Olesia, Kazimierza Rutkowskiego, Czesła-
wa Rzepińskiego, Jadwigi Sperlinżanki, Włady-
sława Stapińskiego, Emila Szinagla 35.
Poznańska wystawa „Zwornika” zamknęła
pierwszy okres działalności Zrzeszenia, obejmu-
jący lata prób i krystalizowania się indywidual-
ności artystycznych poszczególnych członków
ugrupowania. Minęło bowiem sześć lat, zasobnych
w trzynaście wystaw, które miały usamodzielnić
młodych adeptów sztuki — absolwentów kra-
kowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Zrzeszenie,
31 H. K r z e t u s k a, 15#/» abstrakcji, Ossolineum
1966, s. 1,12.
32 Dienstl Dąbrowa, o.c.
33 J. La u, Teatr artystów Cricot, Kraków 1967,
s. 126.
które w pierwszym okresie propagowało przede
wszystkim wolność twórczą, z czasem podniosło
swoje wymagania, dążąc do wyższego poziomu
pracy. Wzrastała bowiem ciągle konkurencja po-
10. Emil Krcha, Most w Montereau, 1931, Muz. Nar.
w Krakowie (fot. Z. Malinowski)
jawiających się coraz to nowszych ugrupowań ar-
tystycznych, które wchłaniały również i człon-
ków „Zwornika”, m. in. Adwentowicza i Kono-
nowicza, wystawiających swoje prace we wcze-
snym okresie działalności omawianej grupy.
Równocześnie zapraszano nowych członków, od-
34 Wystawa Zwornika w Zakopanem (Oko świata,
VII. 1933 [b.m.r.w.]).
35 W. D a 1 b o r, Wystawa „Zwornika” i Henryka
Smółka w IKS-ie [b.r.w.]; J. Ulatowski, Wystawa
Zwornika w „IKS-ie”. Kilka uwag o kraju dzikich (Prze-
miany, maj 1934).
140
donim 31.
Natomiast Dienstl Dąbrowa w Ilustrowanym
Kurierze Codziennym z 11 czerwca 1933, w arty-
kule noszącym wymowny tytuł Malarskie espe-
ranto 32 użył nie spotykanych w dzisiejszej kry-
tyce artystycznej niezwykle złośliwych i ostrych
epitetów pod adresem artystów eksponujących
swoje prace ze „Zwornikiem”. Gepperta charak-
teryzowała jego zdaniem „ignorancja i ordynar-
ność koloru”, Gotlib był „przykładem nieuctwa
i braku wszelkich podstaw”, Krcha — e tutti
ąuanti, Książek to „malarstwo esperanto”,
Szinagel to „dyletant niedzielny”, Sperlinżan-
ka — „kobieta z tłumu nieuków”. Dienstl Dąb-
rowa zakończył swój paszkwil zapytaniem, „na
co i komu potrzebny jest ten rodzaj malar-
stwa?”, porównując ostatecznie wystawę do „ga-
binetu okropności”. Lecz i sam Dienstl Dąbrowa
doczekał się należnej mu odprawy ze strony Le-
cha Piwowara, ogłoszonej w teatrzyku „Tam-
-tam” zawiązanym przy teatrze Cricot, która
brzmiała: „tego krytyka to się poznaje od razu,
to jest ten dziad, do którego obraz nie przemówił
ani razu” 33.
Kolejne wystawy „Zwornika” przedstawiały
się następująco: XII ekspozycja prezentowana by-
ła w lipcu 1933 w Zakopanem 34 w sali Związku
Artystów Plastyków. Dominowało wówczas ma-
larstwo pejzażowe, w rzeźbie zaś portret; XIII
wystawa odbyła się między 12 maja a 13 czerw-
ca 1934 w IKS-ie w Poznaniu z udziałem arty-
stów: Emila Krchy, Marii Ritterówny, Kaspra
Pochwalskiego, Eugeniusza Gepperta, Adama
Gerżabka, Karola Foerstera, Zygmunta Króla,
Jadwigi Hoffmanówny, Zygmunta Millego, An-
drzeja Olesia, Kazimierza Rutkowskiego, Czesła-
wa Rzepińskiego, Jadwigi Sperlinżanki, Włady-
sława Stapińskiego, Emila Szinagla 35.
Poznańska wystawa „Zwornika” zamknęła
pierwszy okres działalności Zrzeszenia, obejmu-
jący lata prób i krystalizowania się indywidual-
ności artystycznych poszczególnych członków
ugrupowania. Minęło bowiem sześć lat, zasobnych
w trzynaście wystaw, które miały usamodzielnić
młodych adeptów sztuki — absolwentów kra-
kowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Zrzeszenie,
31 H. K r z e t u s k a, 15#/» abstrakcji, Ossolineum
1966, s. 1,12.
32 Dienstl Dąbrowa, o.c.
33 J. La u, Teatr artystów Cricot, Kraków 1967,
s. 126.
które w pierwszym okresie propagowało przede
wszystkim wolność twórczą, z czasem podniosło
swoje wymagania, dążąc do wyższego poziomu
pracy. Wzrastała bowiem ciągle konkurencja po-
10. Emil Krcha, Most w Montereau, 1931, Muz. Nar.
w Krakowie (fot. Z. Malinowski)
jawiających się coraz to nowszych ugrupowań ar-
tystycznych, które wchłaniały również i człon-
ków „Zwornika”, m. in. Adwentowicza i Kono-
nowicza, wystawiających swoje prace we wcze-
snym okresie działalności omawianej grupy.
Równocześnie zapraszano nowych członków, od-
34 Wystawa Zwornika w Zakopanem (Oko świata,
VII. 1933 [b.m.r.w.]).
35 W. D a 1 b o r, Wystawa „Zwornika” i Henryka
Smółka w IKS-ie [b.r.w.]; J. Ulatowski, Wystawa
Zwornika w „IKS-ie”. Kilka uwag o kraju dzikich (Prze-
miany, maj 1934).
140