DOI Artikel:
Krzysztofowicz-Kozakowska, Stefania: Zrzeszenie Artystów Plastyków "Zwornik"
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20407#0149
ciągając ich z kolei od innych zespołów artystycz-
nych.
Pierwszy okres działalności zespołu zamyka-
jący się w latach 1928—1934 był etapem stabili-
zacji i sprawdzenia programu twórczego. Jego
członków łączyły w pierwszym rzędzie: krakow-
ska Akademia Sztuk Pięknych, jej pracownie
i mistrzowie, którzy odpowiednio uformowali
swoich uczniów, oscylujących już w czasie stu-
diów w kierunku malarstwa pejzażowego, fawo-
11. Tytus Czyżewski, Krajobraz, ok. 1930 (?) (fot. S. Lon-
dyński)
ryzowanego przez pracownie Kamockiego, Pau-
tscha, Jarockiego, a zwłaszcza Pankiewicza, w
uczelni krakowskiej i jej paryskiej filii. Temat
pejzażu dominował w malarstwie Krchy, który
miał za sobą studia w pracowni Kamockiego oraz
pobyt we Francji, gdzie powstały widoki zwią-
zane z Sekwaną, z Montmartrem, Ostendą i Mon-
tereau (ryc. 10). Dalsze poszerzenie programu
pejzażowego nastąpiło w okresie wyjazdu do
Krzemieńca i „odkrycia” podolskiego krajobrazu,
z którym łączą się takie obrazy, jak Praczki
z Podola z r. 1931, Pejzaż zimowy, Góra św. Mar-
cina z r. 1932, Pejzaż ze Strypy, Pejzaż z Czarno-
grodu z r. 1933. Pejzaże prezentował również na
wczesnych wystawach „Zwornika” jeden z jego
założycieli, mianowicie Stanisław Pochwalski,
podobnie jak i Maria Ritterówna, uczennica Pień-
kowskiego, tworząca z temperamentem krajobra-
zy wzbogacane motywami architektonicznymi,
czego przykładem może być Kościół w Wieloglo-
wach (ryc. 13), czy Kościół w Skrzyszowie z r.
1932. Zbliżony program malarski prezentował
Marian Szczyrbuła, oscylujący w latach dwudzie-
stych w stronę formizmu. Jego krajobrazy, świa-
domie uzupełniane architekturą i stosujące de-
formację, to m. in. Most (ryc. 5), Pejzaż, Domy,
Miasteczko — znane z VI wystawy „Zwornika”.
Zygmunt Król eksponował w latach 1930—1933
olejne kompozycje pejzażowe, wśród których po-
wtarzały się motywy kościołów wiejskich, kapli-
czek, Góry św. Marcina w Tarnowie, Wawelu,
malowane widoki Poręby, słowackich Tatr. Rów-
nież Zygmunt Milli obok motywów kwiatów,
martwych natur częstokroć nawracał do pejzaży;
tytuły jego prac to Most, Pejzaż spod Kopca z r.
1932, Pejzaż z r. 1933. Krajobrazy malował tak-
że zainteresowany przede wszystkim studium
portretowym Emil Szinagel, malarz biorący
udział niemal we wszystkich pokazach „Zworni-
ka” (ryc. 7). Od r. 1933 brał udział w wystawach
Zrzeszenia Eugeniusz Geppert, autor pejzaży
traktowanych jako tło scen batalistycznych,
szczególnie faworyzujących motyw konia (ryc.
14). Stąd pojawiający się w obrazach Gepperta
jeźdźcy, wizerunki księcia Józefa na koniu. Te-
mat krajobrazu wzbogaconego elementami archi-
tektury znany był również z obrazów Władysła-
wa Stapińskiego i Natalii Rumińskiej Gerżabko-
wej.
Program ikonograficzny zwornikowców
uwzględniał również martwe natury, portrety,
akty, nad którymi pracowali m. in. Kasper Po-
chwalski (ryc. 2), Maria Ritterówna (ryc. 12),
Zygmunt Król, Czesław Rzepiński (ryc. 8), Zy-
gmunt Menkes. Portret dominował w skromnej
rzeźbie „Zwornika”, a to u Tracza, Majchrzaka,
Marcinowa.
W ramach „Zwornika” znalazła się również
grupa artystów inspirujących się ikonografią
i formą podpowiadaną przez sztukę ludową. Na-
leżeli do niej Zygmunt Król i Emil Krcha —
twórca Kapliczki ludowej, Ostatniej Wieczerzy,
Huculskiego Pana Jezusa.
141
nych.
Pierwszy okres działalności zespołu zamyka-
jący się w latach 1928—1934 był etapem stabili-
zacji i sprawdzenia programu twórczego. Jego
członków łączyły w pierwszym rzędzie: krakow-
ska Akademia Sztuk Pięknych, jej pracownie
i mistrzowie, którzy odpowiednio uformowali
swoich uczniów, oscylujących już w czasie stu-
diów w kierunku malarstwa pejzażowego, fawo-
11. Tytus Czyżewski, Krajobraz, ok. 1930 (?) (fot. S. Lon-
dyński)
ryzowanego przez pracownie Kamockiego, Pau-
tscha, Jarockiego, a zwłaszcza Pankiewicza, w
uczelni krakowskiej i jej paryskiej filii. Temat
pejzażu dominował w malarstwie Krchy, który
miał za sobą studia w pracowni Kamockiego oraz
pobyt we Francji, gdzie powstały widoki zwią-
zane z Sekwaną, z Montmartrem, Ostendą i Mon-
tereau (ryc. 10). Dalsze poszerzenie programu
pejzażowego nastąpiło w okresie wyjazdu do
Krzemieńca i „odkrycia” podolskiego krajobrazu,
z którym łączą się takie obrazy, jak Praczki
z Podola z r. 1931, Pejzaż zimowy, Góra św. Mar-
cina z r. 1932, Pejzaż ze Strypy, Pejzaż z Czarno-
grodu z r. 1933. Pejzaże prezentował również na
wczesnych wystawach „Zwornika” jeden z jego
założycieli, mianowicie Stanisław Pochwalski,
podobnie jak i Maria Ritterówna, uczennica Pień-
kowskiego, tworząca z temperamentem krajobra-
zy wzbogacane motywami architektonicznymi,
czego przykładem może być Kościół w Wieloglo-
wach (ryc. 13), czy Kościół w Skrzyszowie z r.
1932. Zbliżony program malarski prezentował
Marian Szczyrbuła, oscylujący w latach dwudzie-
stych w stronę formizmu. Jego krajobrazy, świa-
domie uzupełniane architekturą i stosujące de-
formację, to m. in. Most (ryc. 5), Pejzaż, Domy,
Miasteczko — znane z VI wystawy „Zwornika”.
Zygmunt Król eksponował w latach 1930—1933
olejne kompozycje pejzażowe, wśród których po-
wtarzały się motywy kościołów wiejskich, kapli-
czek, Góry św. Marcina w Tarnowie, Wawelu,
malowane widoki Poręby, słowackich Tatr. Rów-
nież Zygmunt Milli obok motywów kwiatów,
martwych natur częstokroć nawracał do pejzaży;
tytuły jego prac to Most, Pejzaż spod Kopca z r.
1932, Pejzaż z r. 1933. Krajobrazy malował tak-
że zainteresowany przede wszystkim studium
portretowym Emil Szinagel, malarz biorący
udział niemal we wszystkich pokazach „Zworni-
ka” (ryc. 7). Od r. 1933 brał udział w wystawach
Zrzeszenia Eugeniusz Geppert, autor pejzaży
traktowanych jako tło scen batalistycznych,
szczególnie faworyzujących motyw konia (ryc.
14). Stąd pojawiający się w obrazach Gepperta
jeźdźcy, wizerunki księcia Józefa na koniu. Te-
mat krajobrazu wzbogaconego elementami archi-
tektury znany był również z obrazów Władysła-
wa Stapińskiego i Natalii Rumińskiej Gerżabko-
wej.
Program ikonograficzny zwornikowców
uwzględniał również martwe natury, portrety,
akty, nad którymi pracowali m. in. Kasper Po-
chwalski (ryc. 2), Maria Ritterówna (ryc. 12),
Zygmunt Król, Czesław Rzepiński (ryc. 8), Zy-
gmunt Menkes. Portret dominował w skromnej
rzeźbie „Zwornika”, a to u Tracza, Majchrzaka,
Marcinowa.
W ramach „Zwornika” znalazła się również
grupa artystów inspirujących się ikonografią
i formą podpowiadaną przez sztukę ludową. Na-
leżeli do niej Zygmunt Król i Emil Krcha —
twórca Kapliczki ludowej, Ostatniej Wieczerzy,
Huculskiego Pana Jezusa.
141