DOI Artikel:
Przybyszewski, Bolesław: Początki starochrześcijańskiej sztuki obrazowej
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20406#0024
/
9. Orantka, r. 308—309, malowidło na ścianie arcosolium,
Cubiculum dei cinąue santi, katakumby Św. Kaliksta,
Rzym
czego (por. ryc. 10). Dekoracja jest lekka i pełna
wdzięku. Pokazują się ptaki latające, putta ze
skrzydełkami przy malowniczych zajęciach (z sier-
pami przy żniwie czy przy winobraniu), smoki la-
tające i koniki morskie. Nie brakuje różnych gir-
land. W kątach plafonów pojawiają się personifi-
kacje pór roku zaczerpnięte z repertuaru grobow-
ców antycznych. To malarstwo małej skali podpo-
rządkowane sieci linii geometrycznych wykazuje
priorytet efektu dekoratywnego 48.
Ten styl dekoratywny z tłem jednolitym i ne-
utralnym, z siatką prostych i regularnych linii
w różnych kolorach pojawił się w Rzymie na po-
czątku naszej ery, przy czym całkowicie różni się
od twórczości o dwa wieki wcześniejszych fres-
ków pompejańskich. W Pompeji malowidła prze-
bijały niejako ściany, aby nam pokazać budowle
i dalekie pejzaże. W jednopłaszczyznowej sztuce
rzymskiej tego iluzjonizmu nie było. Może pod
wpływem wyobrażeń misteryjnych (np. pitagorej-
skich, jak w podziemnej bazylice przy Porta Mag-
giore) przedstawienia mają sporo lekkości (ryc.
11 i 12). Efekt ten podkreśla duża liczba ptaków
w locie, postaci latających i wznoszących się do
nieba. Tradycją rzymską był także skrajny ,,lako-
nizm" i prawie hieroglificzne obrazowanie. Tak
samo zdobienie sal cmentarnych było kontynua-
cją zwyczaju rzymskiego, na co dowodem są po-
gańskie sale w nowej katakumbie koło Porta La-
tina.
48 F. Saxl, Friihes Christentum und spdtes Hei-
dentum in ihren kiinstlerischen Ausdrucksformen (Jahr-
buch fik Kunstgeistchiicbte, 2 (16)); C. R. M o r e y, Early
Christian Art. An Outline oj Evolution of Style and
Idylliczno-morsko-bukoliczna tematyka na
ścianach mieszkań chrześcijańskich początkowo —
mimo pojawienia się postaci biblijnych — nie
wskazywała na poszczególne chrześcijańskie pra-
wdy zbawienia, ogólnie tylko wyrażała myśl, że
Bóg daje szczęście i pokój pobożnemu nie tylko
w tym, ale i przyszłym życiu. Dopiero około r.
200 tradycyjne motywy przybrały chrześcijańs-
kie znaczenie. Stało się to późno, ale na tę zmia-
nę i przystosowanie do nowej wykładni trady-
cyjnych motywów potrzeba było pewnego czasu.
Dopiero około r. 200 Dobry Pasterz, reprezentant
życia bukolicznego i szczęśliwego ukrycia się,
stał się symbolem Chrystusa. Dopiero około r. 200
sztuka, która zawsze wyznawców Chrystusa ota-
czała, mogła się nazwać chrześcijańską i stać się
odpowiedzią na ich religijne potrzeby 49.
10. Dobry Pasterz w centralnym medalionie dekoracji
ścian uporządkowanej przy pomocy barwnych linii,
III w., przedsionek Hipogeum Flawiuszów katakumb Do-
mitylli, Rzym
Iconography in Sculpture and Painting from Antiąuity
to Eighth Century, Princeton 1941.
49 Brandenburg, o. c, s. 18.
16
9. Orantka, r. 308—309, malowidło na ścianie arcosolium,
Cubiculum dei cinąue santi, katakumby Św. Kaliksta,
Rzym
czego (por. ryc. 10). Dekoracja jest lekka i pełna
wdzięku. Pokazują się ptaki latające, putta ze
skrzydełkami przy malowniczych zajęciach (z sier-
pami przy żniwie czy przy winobraniu), smoki la-
tające i koniki morskie. Nie brakuje różnych gir-
land. W kątach plafonów pojawiają się personifi-
kacje pór roku zaczerpnięte z repertuaru grobow-
ców antycznych. To malarstwo małej skali podpo-
rządkowane sieci linii geometrycznych wykazuje
priorytet efektu dekoratywnego 48.
Ten styl dekoratywny z tłem jednolitym i ne-
utralnym, z siatką prostych i regularnych linii
w różnych kolorach pojawił się w Rzymie na po-
czątku naszej ery, przy czym całkowicie różni się
od twórczości o dwa wieki wcześniejszych fres-
ków pompejańskich. W Pompeji malowidła prze-
bijały niejako ściany, aby nam pokazać budowle
i dalekie pejzaże. W jednopłaszczyznowej sztuce
rzymskiej tego iluzjonizmu nie było. Może pod
wpływem wyobrażeń misteryjnych (np. pitagorej-
skich, jak w podziemnej bazylice przy Porta Mag-
giore) przedstawienia mają sporo lekkości (ryc.
11 i 12). Efekt ten podkreśla duża liczba ptaków
w locie, postaci latających i wznoszących się do
nieba. Tradycją rzymską był także skrajny ,,lako-
nizm" i prawie hieroglificzne obrazowanie. Tak
samo zdobienie sal cmentarnych było kontynua-
cją zwyczaju rzymskiego, na co dowodem są po-
gańskie sale w nowej katakumbie koło Porta La-
tina.
48 F. Saxl, Friihes Christentum und spdtes Hei-
dentum in ihren kiinstlerischen Ausdrucksformen (Jahr-
buch fik Kunstgeistchiicbte, 2 (16)); C. R. M o r e y, Early
Christian Art. An Outline oj Evolution of Style and
Idylliczno-morsko-bukoliczna tematyka na
ścianach mieszkań chrześcijańskich początkowo —
mimo pojawienia się postaci biblijnych — nie
wskazywała na poszczególne chrześcijańskie pra-
wdy zbawienia, ogólnie tylko wyrażała myśl, że
Bóg daje szczęście i pokój pobożnemu nie tylko
w tym, ale i przyszłym życiu. Dopiero około r.
200 tradycyjne motywy przybrały chrześcijańs-
kie znaczenie. Stało się to późno, ale na tę zmia-
nę i przystosowanie do nowej wykładni trady-
cyjnych motywów potrzeba było pewnego czasu.
Dopiero około r. 200 Dobry Pasterz, reprezentant
życia bukolicznego i szczęśliwego ukrycia się,
stał się symbolem Chrystusa. Dopiero około r. 200
sztuka, która zawsze wyznawców Chrystusa ota-
czała, mogła się nazwać chrześcijańską i stać się
odpowiedzią na ich religijne potrzeby 49.
10. Dobry Pasterz w centralnym medalionie dekoracji
ścian uporządkowanej przy pomocy barwnych linii,
III w., przedsionek Hipogeum Flawiuszów katakumb Do-
mitylli, Rzym
Iconography in Sculpture and Painting from Antiąuity
to Eighth Century, Princeton 1941.
49 Brandenburg, o. c, s. 18.
16