DOI article:
Samek, Jan; Stoß, Veit [Ill.]: Zapomniane źródło inspiracji predelli ołtarza Wita Stwosza w kościele Mariackim w Krakowie
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.20406#0033
Folia Historiae Artium, T. XV (1979)
PL ISSN 0i371-6723
JAN SAMEK
W pięćsetną rocznicę rozpo-
częcia przez Wita Stwosza
prac nad ołtarzem w kościele
Mariackim w Krakowie
ZAPOMNIANE ŹRÓDŁO INSPIRACJI PREDELLI OŁTARZA
WITA STWOSZA W KOŚCIELE MARIACKIM W KRAKOWIE *
Ołtarz Wita Stwosza w kościele Mariackim
w Krakowie posiada osobne monograficzne opra-
cowania; także w pracach poświęconych jego
twórcy zazwyczaj przeznaczano krakowskiemu
poliptykowi najwięcej miejsca 1. We wszystkich
tych pracach predella retabulum była krótko
omawiana, czasem poświęcano jej zaledwie kilku-
lub kilkunastowierszowe wzmianki2. A przecież
jest to bardzo ważny element dzieła Stwosza, za-
równo ze względu na kompozycję całego ołtarza,
jak i z uwagi na jego program ikonograficzny.
Ponieważ w badaniach prowadzonych nad
umieszczonym w predelli ołtarza drzewem Jesse-
go nasunęły się pewne nowe spostrzeżenia, wy-
daje się celowe jeszcze raz podjęcie tego zagad-
nienia 3.
OBECNY STAN PREDELLI W ŚWIETLE
REKONSTRUKCJI I PRAC KONSERWATORSKICH
PROWADZONYCH W W. XIX I XX
Stan obecny zabytku jest, jak wiadomo, wy-
nikiem konserwacji, jakiej poddano ołtarz w 2 poł.
w. XIX. Zanim jednak przejdziemy do jej omó-
wienia, warto krótko przypomnieć materiał iko-
nograficzny, jaki zachował się do tej części ołta-
rza.
Ołtarz Wita Stwosza rysowano i malowano do-
syć często, ale dopiero w w. XIX i w bieżącym
stuleciu. Ikonografia ta nie posiada jednak peł-
nej wartości dla interesującej nas predelli, po-
nieważ ta część ołtarza nie zawsze była trakto-
wana na równi z pozostałymi. Uwaga rysowni-
* Niniejsza rozprawa referowana była dnia 12 II
1976 na posiedzeniu Komisji Teorii i Historia Sztuki
Krakowskiego Oddziału Polskiej Akademii Nauk.
Dokumentację fotograficzną do badań wykonał mgr
Jerzy Langda, któremu składam na tym miejscu serde-
czne podzięk oi wainie.
1 F. Kopera, Wit Stwosz w Krakowie (Rocznik
Krakowski, X, 1S07, s. 30—(67); M. Lossnitzer, Veit
Stoss, die Herkunft seiner Kunst, seine Werke, und sein
Leben, Leiipzig H9ll2; T. Szydłowski, O Wita Stwo-
sza ołtarzu Mariackim i jego pierwotnym wyglądzie
(PKHS, II, 192)2!); tenże, Ze studiów nad Stwoszem
i sztuką jego czasów (Rocznik Krakowski. XXVI, 1935,
s. 3—(Ii0i7); S. Dettloff, Zagadnienia twórcze krakow-
skiego ołtarza Mariackiego Wita Stosza (Rocznik Hi-
storii Sztuki, I, 1956, s. 99—i23i0); tenże, Wit Stosz,
Wrocław 1©81, I, s. 26—44; W. Smoleń, Ołtarz Mariacki
Wita Stwosza w Krakowie na tle polskich źródeł lite-
rackich, Lublin 1962. nadbitka z czasopisma Archiwa,
Biblioteki i Muzea Kościelne.
2 Por. Kopera, o.c. s. 57; Lossnitzer. o.c, s. 43;
Szydłowski, O Wita Stwosza ołtarzu Mariackim...,
s. 87—90, liOO; tenże, Ze studiów nad Stwoszem.... s. 38
i n.; Dettloff, Zagadnienia twórcze krakowskiego
ołtarza Mariackiego... s. 144—150; tenże, Wit Stosz, I,
s. 3:0(-h31.
3 Uwagi te nasunęły się w czasie badań autora nad
zagadnieniem występowania tematu drzewa Jessego w
sztuce w. XVII — rezultaty ich opublikowane zostały
w pracy: J. Samek, Problem aktualności tematu drze-
wa Jessego w sztuce polskiej wieku siedemnastego (Z za-
gadnień ikonograficznych w rzemiośle artystycznym) (Ze-
szyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, Prace
z Historii Sztuki, z. 11, 197:3).
25
PL ISSN 0i371-6723
JAN SAMEK
W pięćsetną rocznicę rozpo-
częcia przez Wita Stwosza
prac nad ołtarzem w kościele
Mariackim w Krakowie
ZAPOMNIANE ŹRÓDŁO INSPIRACJI PREDELLI OŁTARZA
WITA STWOSZA W KOŚCIELE MARIACKIM W KRAKOWIE *
Ołtarz Wita Stwosza w kościele Mariackim
w Krakowie posiada osobne monograficzne opra-
cowania; także w pracach poświęconych jego
twórcy zazwyczaj przeznaczano krakowskiemu
poliptykowi najwięcej miejsca 1. We wszystkich
tych pracach predella retabulum była krótko
omawiana, czasem poświęcano jej zaledwie kilku-
lub kilkunastowierszowe wzmianki2. A przecież
jest to bardzo ważny element dzieła Stwosza, za-
równo ze względu na kompozycję całego ołtarza,
jak i z uwagi na jego program ikonograficzny.
Ponieważ w badaniach prowadzonych nad
umieszczonym w predelli ołtarza drzewem Jesse-
go nasunęły się pewne nowe spostrzeżenia, wy-
daje się celowe jeszcze raz podjęcie tego zagad-
nienia 3.
OBECNY STAN PREDELLI W ŚWIETLE
REKONSTRUKCJI I PRAC KONSERWATORSKICH
PROWADZONYCH W W. XIX I XX
Stan obecny zabytku jest, jak wiadomo, wy-
nikiem konserwacji, jakiej poddano ołtarz w 2 poł.
w. XIX. Zanim jednak przejdziemy do jej omó-
wienia, warto krótko przypomnieć materiał iko-
nograficzny, jaki zachował się do tej części ołta-
rza.
Ołtarz Wita Stwosza rysowano i malowano do-
syć często, ale dopiero w w. XIX i w bieżącym
stuleciu. Ikonografia ta nie posiada jednak peł-
nej wartości dla interesującej nas predelli, po-
nieważ ta część ołtarza nie zawsze była trakto-
wana na równi z pozostałymi. Uwaga rysowni-
* Niniejsza rozprawa referowana była dnia 12 II
1976 na posiedzeniu Komisji Teorii i Historia Sztuki
Krakowskiego Oddziału Polskiej Akademii Nauk.
Dokumentację fotograficzną do badań wykonał mgr
Jerzy Langda, któremu składam na tym miejscu serde-
czne podzięk oi wainie.
1 F. Kopera, Wit Stwosz w Krakowie (Rocznik
Krakowski, X, 1S07, s. 30—(67); M. Lossnitzer, Veit
Stoss, die Herkunft seiner Kunst, seine Werke, und sein
Leben, Leiipzig H9ll2; T. Szydłowski, O Wita Stwo-
sza ołtarzu Mariackim i jego pierwotnym wyglądzie
(PKHS, II, 192)2!); tenże, Ze studiów nad Stwoszem
i sztuką jego czasów (Rocznik Krakowski. XXVI, 1935,
s. 3—(Ii0i7); S. Dettloff, Zagadnienia twórcze krakow-
skiego ołtarza Mariackiego Wita Stosza (Rocznik Hi-
storii Sztuki, I, 1956, s. 99—i23i0); tenże, Wit Stosz,
Wrocław 1©81, I, s. 26—44; W. Smoleń, Ołtarz Mariacki
Wita Stwosza w Krakowie na tle polskich źródeł lite-
rackich, Lublin 1962. nadbitka z czasopisma Archiwa,
Biblioteki i Muzea Kościelne.
2 Por. Kopera, o.c. s. 57; Lossnitzer. o.c, s. 43;
Szydłowski, O Wita Stwosza ołtarzu Mariackim...,
s. 87—90, liOO; tenże, Ze studiów nad Stwoszem.... s. 38
i n.; Dettloff, Zagadnienia twórcze krakowskiego
ołtarza Mariackiego... s. 144—150; tenże, Wit Stosz, I,
s. 3:0(-h31.
3 Uwagi te nasunęły się w czasie badań autora nad
zagadnieniem występowania tematu drzewa Jessego w
sztuce w. XVII — rezultaty ich opublikowane zostały
w pracy: J. Samek, Problem aktualności tematu drze-
wa Jessego w sztuce polskiej wieku siedemnastego (Z za-
gadnień ikonograficznych w rzemiośle artystycznym) (Ze-
szyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, Prace
z Historii Sztuki, z. 11, 197:3).
25