DOI Artikel:
Szablowski, Jerzy; Władysław: Portret konny królewicza Władysława Zygmunta Wazy na Wawelu jako przejaw aktualnych wydarzeń europejskich oraz jego wzory flamandzkie i włoskie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20406#0097
Folia Historiae Artium T. XV (1979)
PL ISSN 0071-6723
JERZY SZABŁOWSKI
PORTRET KONNY KRÓLEWICZA WŁADYSŁAWA ZYGMUNTA WAZY NA WAWELU
JAKO PRZEJAW AKTUALNYCH WYDARZEŃ EUROPEJSKICH ORAZ JEGO WZORY
FLAMANDZKIE I WŁOSKIE*
Pamięci Matki poświęcam
Wśród dzieł malarstwa, które dekorują obec-
nie ściany sal i komnat królewskich na Wawelu,
szczególnie ważną rolę odgrywają przedstawienia
głośnych wydarzeń z dziejów Polski (zwycięskich
bitew, uroczystych wjazdów, elekcji) oraz portre-
ty panujących i członków ich rodzin, a także wy-
bitnych dostojników państwowych i innych za-
służonych dla dworu osób. Obrazy o takich tema-
tach pomnażają w istotny sposób już i tak bogate
treści historyczne czołowego pomnika naszych
dziejów, a gdy odznaczają się nadto wysokim po-
ziomem artystycznym, dodają mu jeszcze więk-
szego blasku i świetności. Reprezentowani są po-
cząwszy od Zygmunta I wszyscy królowie pol-
scy, niektórzy pokazani w różnych okresach ży-
cia i w różnych ujęciach. Tragiczne losy kraju i
niekorzystne wydarzenia lokalne spowodowały
rozproszenie po świecie dawnych wawelskich ob-
razów, a na pewno w znacznej mierze także ich
zniszczenie. To, co zamek dzisiaj posiada, przyby-
ło w drodze darów, depozytów i zakupów w dwu-
dziestoleciu międzywojennym, a także w ciągu os-
tatnich lat trzydziestu. Wolno przypuszczać, iż
niektóre z tych obiektów, co prawda nieliczne,
zdobiły i w dawnych czasach królewską rezyden-
cję 1. Państwowe Zbiory Sztuki na Wawelu sta-
rają się w miarę możności powiększać ten dział
malarstwa, napotykają jednak na znaczne trud-
ności wobec braku tego rodzaju zabytków na kra-
jowym rynku antykwarskim. Od czasu do czasu
wypływa jednak jakiś cenny okaz za granicą, a
wówczas jego zdobycie staje się sprawą zasadni-
czego znaczenia. Toteż jako poważne osiągnięcie
trzeba ocenić pozyskanie z zagranicy w poprzed-
nich latach i ostatnio trzech nieprzeciętnych pod
względem historycznym i artystycznym obrazów:
portretu Jakuba Caraglio, nadwornego złotnika
Zygmunta Augusta, dzieła Parysa Bordone z r.
1552, portretu Adama Kazanowskiego, podkomo-
rzego wielkiego koronnego, z sygnaturą malarza
Piotra Danckersa de Rij i datą 1638, oraz kon-
nego portretu królewicza Władysława Zygmunta
Wazy ze szkoły czy kręgu Rubensa — który to
obraz stanowi właśnie przedmiot niniejszych roz-
ważań. Wszystkie trzy portrety dostały się na Wa-
wel jako dary Juliana Godlewskiego z Lugano,
a ten nabył je od Andrzeja Ciechanowieckiego,
polskiego antykwariusza i kolekcjonera w Londy-
nie 2. Interesujący nas tutaj obraz był poprzed-
nio własnością Sir Francisa Cooka w Doughty
* Praca niniejsza była referowana na posiedzeniu
Komisji Teorii i Historii Sztuki Polskiej Akademii
Nauk — Oddział w Krakowie, dnia 13 października
1977 r. Cf. Sprawozdania z Posiedzeń Komisji Nauko-
wych PAN — Oddział w Krakowie, XXI/2, lipiec — gru-
dzień 1977 r., Kraków 1978.
1 Uwagi 'na ten temat we wstępie autora do Zbiorów
Zamku Królewskiego na Wawelu (iwyd. II), Kraków 1975,
s. 13—14.
2 Archiwum Państwowych Zbiorów Sztuki na Wa-
welu, Teki Wawelskie Jerzego Szabłowskiego: Dary Ju-
liana Godlewskiego.
89
PL ISSN 0071-6723
JERZY SZABŁOWSKI
PORTRET KONNY KRÓLEWICZA WŁADYSŁAWA ZYGMUNTA WAZY NA WAWELU
JAKO PRZEJAW AKTUALNYCH WYDARZEŃ EUROPEJSKICH ORAZ JEGO WZORY
FLAMANDZKIE I WŁOSKIE*
Pamięci Matki poświęcam
Wśród dzieł malarstwa, które dekorują obec-
nie ściany sal i komnat królewskich na Wawelu,
szczególnie ważną rolę odgrywają przedstawienia
głośnych wydarzeń z dziejów Polski (zwycięskich
bitew, uroczystych wjazdów, elekcji) oraz portre-
ty panujących i członków ich rodzin, a także wy-
bitnych dostojników państwowych i innych za-
służonych dla dworu osób. Obrazy o takich tema-
tach pomnażają w istotny sposób już i tak bogate
treści historyczne czołowego pomnika naszych
dziejów, a gdy odznaczają się nadto wysokim po-
ziomem artystycznym, dodają mu jeszcze więk-
szego blasku i świetności. Reprezentowani są po-
cząwszy od Zygmunta I wszyscy królowie pol-
scy, niektórzy pokazani w różnych okresach ży-
cia i w różnych ujęciach. Tragiczne losy kraju i
niekorzystne wydarzenia lokalne spowodowały
rozproszenie po świecie dawnych wawelskich ob-
razów, a na pewno w znacznej mierze także ich
zniszczenie. To, co zamek dzisiaj posiada, przyby-
ło w drodze darów, depozytów i zakupów w dwu-
dziestoleciu międzywojennym, a także w ciągu os-
tatnich lat trzydziestu. Wolno przypuszczać, iż
niektóre z tych obiektów, co prawda nieliczne,
zdobiły i w dawnych czasach królewską rezyden-
cję 1. Państwowe Zbiory Sztuki na Wawelu sta-
rają się w miarę możności powiększać ten dział
malarstwa, napotykają jednak na znaczne trud-
ności wobec braku tego rodzaju zabytków na kra-
jowym rynku antykwarskim. Od czasu do czasu
wypływa jednak jakiś cenny okaz za granicą, a
wówczas jego zdobycie staje się sprawą zasadni-
czego znaczenia. Toteż jako poważne osiągnięcie
trzeba ocenić pozyskanie z zagranicy w poprzed-
nich latach i ostatnio trzech nieprzeciętnych pod
względem historycznym i artystycznym obrazów:
portretu Jakuba Caraglio, nadwornego złotnika
Zygmunta Augusta, dzieła Parysa Bordone z r.
1552, portretu Adama Kazanowskiego, podkomo-
rzego wielkiego koronnego, z sygnaturą malarza
Piotra Danckersa de Rij i datą 1638, oraz kon-
nego portretu królewicza Władysława Zygmunta
Wazy ze szkoły czy kręgu Rubensa — który to
obraz stanowi właśnie przedmiot niniejszych roz-
ważań. Wszystkie trzy portrety dostały się na Wa-
wel jako dary Juliana Godlewskiego z Lugano,
a ten nabył je od Andrzeja Ciechanowieckiego,
polskiego antykwariusza i kolekcjonera w Londy-
nie 2. Interesujący nas tutaj obraz był poprzed-
nio własnością Sir Francisa Cooka w Doughty
* Praca niniejsza była referowana na posiedzeniu
Komisji Teorii i Historii Sztuki Polskiej Akademii
Nauk — Oddział w Krakowie, dnia 13 października
1977 r. Cf. Sprawozdania z Posiedzeń Komisji Nauko-
wych PAN — Oddział w Krakowie, XXI/2, lipiec — gru-
dzień 1977 r., Kraków 1978.
1 Uwagi 'na ten temat we wstępie autora do Zbiorów
Zamku Królewskiego na Wawelu (iwyd. II), Kraków 1975,
s. 13—14.
2 Archiwum Państwowych Zbiorów Sztuki na Wa-
welu, Teki Wawelskie Jerzego Szabłowskiego: Dary Ju-
liana Godlewskiego.
89