DOI Artikel:
Samek, Jan; Stoß, Veit [Ill.]: Zapomniane źródło inspiracji predelli ołtarza Wita Stwosza w kościele Mariackim w Krakowie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20406#0034
1. Posążek z predelli ołtarza Wita Stwosza w kościele
Mariackim w Krakowie, rysunek Józefa Brodowskiego
z r. 1836 w zbiorach Muzeum Historycznego Miasta Kra-
kowa (fot. M. Samek)
ków i malarzy ze zrozumiałych względów skupia-
ła się na partii środkowej i scenach rozmieszczo-
nych na skrzydłach poliptyku.
Najwcześniejszymi ze znanych nam szkiców
figur w predelii są nie publikowane dotychczas
rysunki Józefa Brodowskiego z r. 1836 (ryc. 1)
przechowywane w zbiorach Muzeum Historyczne-
go m. Krakowa, informujące o stanie predelli
w 1 poł. w. XIX 4. Już wtedy rzeźby były w złym
stanie, co Brodowski skrupulatnie odnotował. Nie
jest wykluczone, że ryciny Brodowskiego stano-
wią najwcześniejszy przekaz dokumentalnych za-
interesowań ołtarzem Wita Stwosza w 1 poł. w.
XIX.
Stosunkowo wcześnie, bo w r. 1854, powstał
też rysunek Maksymiliana Cerchy, opublikowany
w pierwszym tomie Pomników Krakowa, wyda-
nym w r. 1904 5. Według przekazu Cerchy (ryc. 2)
predella z około poł. w. XIX znajdowała się w bar-
dzo złym stanie zachowania. Drzewo Jessego wła-
ściwie już nie istniało, jak można zaś wnioskować
z dokumentalnej, ale przecież niezupełnie do-
kładnie wykonanej ryciny, postacie umieszczone
były na tylnej ścianie predelli w dwóch rzędach
(dolny z nich, poza figurą Jessego, zawierał sześć,
górny osiem posążków potomków patriarchy). Za-
notował też Cercha znaczne uszkodzenia rzeźb,
którym w wielu wypadkach brakowało rąk lub
dłoni. Przekazany przez rysownika stan predelli
pozostaje w zgodzie z uwagami w liście Rady
Administracyjnej W. Księstwa Krakowskiego
z dnia 16 grudnia 1852 skierowanym do Dozoru
Kościelnego Parafii Panny Marii, a podpisanym
przez Piotra Michałowskiego 6. W liście tym zale-
cono „figurki małe, właściwie do części głównej
ołtarza nie należące i pod podstawą ołtarza za-
wieszone, pozostałe widocznie z jakiejś całości już
przeistoczonej [...] według ułożyć się mającego
projektu grupy [...] znów w całość związać" 1.
Z rysunkiem Maksymiliana Cerchy i opisem
zawartym w liście Piotra Michałowskiego pozo-
staje w zgodzie stan predelli ołtarza Wita Stwo-
sza oddany na olejnym obrazie przedstawiającym
wnętrze kościoła Mariackiego pędzla Aleksandra
Gryglewskiego (1833—1879), eksponowanym w sa-
lach Muzeum Narodowego w Poznaniu 8. Chociaż
dolną partię retabulum zasłaniają tu lichtarze,
dostrzec można na malowidle brak gałęzi drzewa
Jessego, a posążki sprawiają wrażenie zawieszo-
nych na tylnej ściance predelli.
Inny przekaz ikonograficzny stanowi akwa-
rela Ludwika Łepkowskiego, opublikowana w
dziele Aleksandra Przeździeckiego i Edwarda Ra-
stawieckiego Wzory sztuki średniowiecznej..., wy-
dawanym w latach 1853—1869 9. Akwarela ta po-
wstała zapewne przed 3 grudnia 1861, w tym bo-
wiem czasie Józef Łepkowski napisał objaśnia-
jący ją tekst10. Wydrukowana na osobnej kar-
cie predella ołtarza mieści potomków Jessego
usytuowanych w dwóch rzędach i różni się od
przekazu Cerchy zaznaczeniem cienkiej wici ro-
4 Nr inwentarza L»1&/VIII i 503 VIII; stanowią one
temat osobnego artykułu przygotowywanego przez auto-
ra niniejszej rozprawy.
5 M. i S. Cerchowie i F. Kopera, Pomniki
Krakowa, I, Kraków H904, tabl. 38.
6 Szydłowski, O Wita Stwosza ołtarzu Mariac-
kim..., s. 9ft—09.
7 Tamże. s. 99. Niniejsza praca nie omawia natu-
ralnie wszystkich opisów predelli z XIX i XX wieku.
8T. Dobrowolski, Nowoczesne malarstwo pol-
skie, I, Kraków 1957, s. 42111—422,, ryc. 359 na s. 42)1..
9 A. Przeździecki i E. Rastawiecki, Wzory
sztuki średniowiecznej i z epoki odrodzenia po koniec
w. XVII w dawnej Polsce, seria III, Warszawa 1S6'0—
1869, tabl. L.
10 Tamże, tekst objaśniający ryciny ołtariza, s. 8.
26
Mariackim w Krakowie, rysunek Józefa Brodowskiego
z r. 1836 w zbiorach Muzeum Historycznego Miasta Kra-
kowa (fot. M. Samek)
ków i malarzy ze zrozumiałych względów skupia-
ła się na partii środkowej i scenach rozmieszczo-
nych na skrzydłach poliptyku.
Najwcześniejszymi ze znanych nam szkiców
figur w predelii są nie publikowane dotychczas
rysunki Józefa Brodowskiego z r. 1836 (ryc. 1)
przechowywane w zbiorach Muzeum Historyczne-
go m. Krakowa, informujące o stanie predelli
w 1 poł. w. XIX 4. Już wtedy rzeźby były w złym
stanie, co Brodowski skrupulatnie odnotował. Nie
jest wykluczone, że ryciny Brodowskiego stano-
wią najwcześniejszy przekaz dokumentalnych za-
interesowań ołtarzem Wita Stwosza w 1 poł. w.
XIX.
Stosunkowo wcześnie, bo w r. 1854, powstał
też rysunek Maksymiliana Cerchy, opublikowany
w pierwszym tomie Pomników Krakowa, wyda-
nym w r. 1904 5. Według przekazu Cerchy (ryc. 2)
predella z około poł. w. XIX znajdowała się w bar-
dzo złym stanie zachowania. Drzewo Jessego wła-
ściwie już nie istniało, jak można zaś wnioskować
z dokumentalnej, ale przecież niezupełnie do-
kładnie wykonanej ryciny, postacie umieszczone
były na tylnej ścianie predelli w dwóch rzędach
(dolny z nich, poza figurą Jessego, zawierał sześć,
górny osiem posążków potomków patriarchy). Za-
notował też Cercha znaczne uszkodzenia rzeźb,
którym w wielu wypadkach brakowało rąk lub
dłoni. Przekazany przez rysownika stan predelli
pozostaje w zgodzie z uwagami w liście Rady
Administracyjnej W. Księstwa Krakowskiego
z dnia 16 grudnia 1852 skierowanym do Dozoru
Kościelnego Parafii Panny Marii, a podpisanym
przez Piotra Michałowskiego 6. W liście tym zale-
cono „figurki małe, właściwie do części głównej
ołtarza nie należące i pod podstawą ołtarza za-
wieszone, pozostałe widocznie z jakiejś całości już
przeistoczonej [...] według ułożyć się mającego
projektu grupy [...] znów w całość związać" 1.
Z rysunkiem Maksymiliana Cerchy i opisem
zawartym w liście Piotra Michałowskiego pozo-
staje w zgodzie stan predelli ołtarza Wita Stwo-
sza oddany na olejnym obrazie przedstawiającym
wnętrze kościoła Mariackiego pędzla Aleksandra
Gryglewskiego (1833—1879), eksponowanym w sa-
lach Muzeum Narodowego w Poznaniu 8. Chociaż
dolną partię retabulum zasłaniają tu lichtarze,
dostrzec można na malowidle brak gałęzi drzewa
Jessego, a posążki sprawiają wrażenie zawieszo-
nych na tylnej ściance predelli.
Inny przekaz ikonograficzny stanowi akwa-
rela Ludwika Łepkowskiego, opublikowana w
dziele Aleksandra Przeździeckiego i Edwarda Ra-
stawieckiego Wzory sztuki średniowiecznej..., wy-
dawanym w latach 1853—1869 9. Akwarela ta po-
wstała zapewne przed 3 grudnia 1861, w tym bo-
wiem czasie Józef Łepkowski napisał objaśnia-
jący ją tekst10. Wydrukowana na osobnej kar-
cie predella ołtarza mieści potomków Jessego
usytuowanych w dwóch rzędach i różni się od
przekazu Cerchy zaznaczeniem cienkiej wici ro-
4 Nr inwentarza L»1&/VIII i 503 VIII; stanowią one
temat osobnego artykułu przygotowywanego przez auto-
ra niniejszej rozprawy.
5 M. i S. Cerchowie i F. Kopera, Pomniki
Krakowa, I, Kraków H904, tabl. 38.
6 Szydłowski, O Wita Stwosza ołtarzu Mariac-
kim..., s. 9ft—09.
7 Tamże. s. 99. Niniejsza praca nie omawia natu-
ralnie wszystkich opisów predelli z XIX i XX wieku.
8T. Dobrowolski, Nowoczesne malarstwo pol-
skie, I, Kraków 1957, s. 42111—422,, ryc. 359 na s. 42)1..
9 A. Przeździecki i E. Rastawiecki, Wzory
sztuki średniowiecznej i z epoki odrodzenia po koniec
w. XVII w dawnej Polsce, seria III, Warszawa 1S6'0—
1869, tabl. L.
10 Tamże, tekst objaśniający ryciny ołtariza, s. 8.
26