DOI article:
Samek, Jan; Stoß, Veit [Ill.]: Zapomniane źródło inspiracji predelli ołtarza Wita Stwosza w kościele Mariackim w Krakowie
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.20406#0044
Stwosza 32. Nieuzasadnione dziś, dosłownie sztucz-
ne pozy i gesty postaci były po prostu dostoso-
wane do gałęzi drzewa Jessego, w których je
umieszczono. Jak przedstawiać się mogła wić ro-
ślinna, poucza nas np. predella ołtarza Chrystusa
Bolesnego z około r. 1490 w Lewoczy33. Ustale-
nie związków miedziorytu van Meckenema z pre-
dellą ołtarza Wita Stwosza dostarcza też do pew-
nego stopnia argumentu za zwieńczeniem drzewa
Jessego postacią Matki Boskiej, która wszak wy-
stępuje w rycinie (do rozstrzygnięcia tej kwestii
pomocne być mogą trawestacje krakowskiego
drzewa Jessego wykonane w w. XVII) 34.
Istnieją również i praktyczne konsekwencje
poczynionych dotychczas obserwacji. Nie narusza-
jąc kompozycji drzewa Jessego z r. 1871, która
jest świadectwem ówczesnej praktyki konserwa-
torskiej, można by zrewidować rozmieszczenie po-
staci i uporządkować je tak, aby pozostawały w
zgodzie z ideowym ośrodkiem kompozycji. Celowe
byłoby również przeprowadzenie szczegółowej
analizy wszystkich dodatków, jakimi uzupełniono
figurki35. Można wreszcie przeprowadzić rysun-
kową rekonstrukcję predelli, która może być opra-
cowana w kilku wersjach 36.
27. Posążek z predelli ołtarza Wita Stwosza w kościele
Mariackim w Krakowie [XV] (fot. S. Kolowca)
28. Postać króla z miedziorytu Israhela van Meckenema
przedstawiającego drzewo Jessego [11] (wg Geisberga)
(fot. J. La.ngda)
32 Na problem ten zwracało uwagę wielu autorów
tłumacząc go rozmaicie; por.: Szydłowski, O Wita
Stwosza ołtarzu Mariackim.... s. 87, 90; tenże. Ze stu-
diów nad Stwoszem.... s. 39'—46; Bochnak, o.c, s. 48.
33 Por. W. Wagner, Stredokeke sochdrstwo na
Slovensku (Umeni na Slovensku, Praha 1939, s. 25. fig.
468).
34 Samek, o.c, s. 50—;52, fig. 5; fotografie antepen-
dlum z w. XVII w Murowanej Goślinie opublikowali:
I. Galicka, I. Kaczorowska i M. Sygiety li-
ska. Powiat obornicki (Katalog Zabytków Sztuki w Pol-
sce. V. Woj. poznańskie, z. 15, Warszawa 19i39, s. 6. fig.
75). Przy okazji podajemy uściślenie datowania ołtarza
z drzewem Jessego w Brzozowie, który powstał w r. 1577
(ustalono to w czasie prac redakcyjnych nad dawnym
woj. rzeszowskim).
33 Wstępne badania tego typu przeprowadził autor
niniejszej rozprawy, który referując ją na zebraniu Ko-
misji Teorii i Historii Sztuki Krakowskiego Oddziału
Polskiej Akademii Nauk przedstawił plansze z barwnym
oznaczeniem na posążkach z predelli ubytków powsta-
łych po r. 1836 i dodatków z czasu rekonstrukcji w r.
1<371. Plansze te planujemy opublikować w wyborze w
artykule o rysunkach Józefa Brodowskiego.
36 Rekonstrukcje takie przedstawiliśmy przy refero-
waniu rozprawy w PAN. Zasadnicze jest tu pytanie, czy
posążki rozmieszczone były jak obecnie w dwóch, czy
też jak na miedziorycie Israhela van Meckenema w
trzech rzędach.
Należy tu też wyjaśnić, że dla jednego z posążków
predelli (oznaczonego numerem X) nie udało się odna-
leźć w miedziorycie Israhela van Meckenema żadnego
36
ne pozy i gesty postaci były po prostu dostoso-
wane do gałęzi drzewa Jessego, w których je
umieszczono. Jak przedstawiać się mogła wić ro-
ślinna, poucza nas np. predella ołtarza Chrystusa
Bolesnego z około r. 1490 w Lewoczy33. Ustale-
nie związków miedziorytu van Meckenema z pre-
dellą ołtarza Wita Stwosza dostarcza też do pew-
nego stopnia argumentu za zwieńczeniem drzewa
Jessego postacią Matki Boskiej, która wszak wy-
stępuje w rycinie (do rozstrzygnięcia tej kwestii
pomocne być mogą trawestacje krakowskiego
drzewa Jessego wykonane w w. XVII) 34.
Istnieją również i praktyczne konsekwencje
poczynionych dotychczas obserwacji. Nie narusza-
jąc kompozycji drzewa Jessego z r. 1871, która
jest świadectwem ówczesnej praktyki konserwa-
torskiej, można by zrewidować rozmieszczenie po-
staci i uporządkować je tak, aby pozostawały w
zgodzie z ideowym ośrodkiem kompozycji. Celowe
byłoby również przeprowadzenie szczegółowej
analizy wszystkich dodatków, jakimi uzupełniono
figurki35. Można wreszcie przeprowadzić rysun-
kową rekonstrukcję predelli, która może być opra-
cowana w kilku wersjach 36.
27. Posążek z predelli ołtarza Wita Stwosza w kościele
Mariackim w Krakowie [XV] (fot. S. Kolowca)
28. Postać króla z miedziorytu Israhela van Meckenema
przedstawiającego drzewo Jessego [11] (wg Geisberga)
(fot. J. La.ngda)
32 Na problem ten zwracało uwagę wielu autorów
tłumacząc go rozmaicie; por.: Szydłowski, O Wita
Stwosza ołtarzu Mariackim.... s. 87, 90; tenże. Ze stu-
diów nad Stwoszem.... s. 39'—46; Bochnak, o.c, s. 48.
33 Por. W. Wagner, Stredokeke sochdrstwo na
Slovensku (Umeni na Slovensku, Praha 1939, s. 25. fig.
468).
34 Samek, o.c, s. 50—;52, fig. 5; fotografie antepen-
dlum z w. XVII w Murowanej Goślinie opublikowali:
I. Galicka, I. Kaczorowska i M. Sygiety li-
ska. Powiat obornicki (Katalog Zabytków Sztuki w Pol-
sce. V. Woj. poznańskie, z. 15, Warszawa 19i39, s. 6. fig.
75). Przy okazji podajemy uściślenie datowania ołtarza
z drzewem Jessego w Brzozowie, który powstał w r. 1577
(ustalono to w czasie prac redakcyjnych nad dawnym
woj. rzeszowskim).
33 Wstępne badania tego typu przeprowadził autor
niniejszej rozprawy, który referując ją na zebraniu Ko-
misji Teorii i Historii Sztuki Krakowskiego Oddziału
Polskiej Akademii Nauk przedstawił plansze z barwnym
oznaczeniem na posążkach z predelli ubytków powsta-
łych po r. 1836 i dodatków z czasu rekonstrukcji w r.
1<371. Plansze te planujemy opublikować w wyborze w
artykule o rysunkach Józefa Brodowskiego.
36 Rekonstrukcje takie przedstawiliśmy przy refero-
waniu rozprawy w PAN. Zasadnicze jest tu pytanie, czy
posążki rozmieszczone były jak obecnie w dwóch, czy
też jak na miedziorycie Israhela van Meckenema w
trzech rzędach.
Należy tu też wyjaśnić, że dla jednego z posążków
predelli (oznaczonego numerem X) nie udało się odna-
leźć w miedziorycie Israhela van Meckenema żadnego
36