DOI Artikel:
Purchla, Jacek: Schronisko fundacji księcia Aleksandra Lubomirskiego przy ulicy Rakowickiej w Krakowie
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20537#0154
14. Gottfried Semper i Karl Hasenauer, Muzeum Historii Sztuki przy Forum Cesarskim w Wiedniu
iwg Wagner-Rieger)
niska jest eklektycznym połączeniem siedemnasto-
wiecznego pałacowego założenia francuskiego en-
tre cour et jardin z semperowskim typem budo-
wli na rzucie prostokąta z ryzalitem głównym
nakrytym kopułą i ryzalitami bocznymi, przy
wyraźnych wpływach osiemnastowiecznej archi-
tektury pałacowej krajów niemieckich. Kompo-
zycja sytuująca gmach główny pomiędzy dzie-
dzińcem a ogrodem i lokalizująca na terenie za-
kładu pawilony została zaczerpnięta z barokowej
sztuki francuskiej. Sam zaś gmach nawiązuje do
całej grupy budowli wzniesionych według pro-
jektu Sempera — od Galerii Malarstwa w Dreź-
nie z lat 1847—1855 począwszy, a na bliźnia-
czych gmachach Muzeum Historii Sztuki i Mu-
zeum Przyrodniczego przy wiedeńskim Ringu z
lat 1872—1881 skończywszy (ryc. 14). Ten typ bu-
dowli był bardzo rozpowszechniony w drugiej
połowie XIX wieku również poza krajami nie-
mieckimi, czego najlepszym przykładem jest No-
wy Luwr Viscontiego i Lefuela z lat 1852—1857
(ryc. 15).
Doskonale rozwiązany plan budowli jest ko-
lejną wyraźną inspiracją Sempera, uważanego za
prekursora funkcjonalizmu w architekturze. Stry-
jeński przejął od swego mistrza i konsekwentnie
sporej liczby pozycji bibliograficznych tyczących Stry-
jeńskiego wymienić można publikowane fragmenty jego
wspomnień: Ze wspomnień syna emigranta [w:] Księga
pamiątkowa na dziewięćdziesięciolecie tygodnika „Czas",
Kraków 1848—Warszawa 1938, s. 130—131, a przede
wszystkim artykuł A. Woltanows kiego pt. Tadeusz
Stryjeński (1849—1943). Materiały spuścizny rękopiśmien-
nej w Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warsza-
wie (Kwartalnik Architektury i Urbanistyki, R. 16: 1971),
s. 233—344, który podaje ściśle najważniejsze fakty z
biografii architekta i obszerny wykaz jego prac. Najwię-
cej wiadomości przynosi bardzo ciekawa spuścizna po
Stryjeńskim przechowywana w warszawskim Archiwum
PAN pod sygnaturą III-135. Ostatnim zaś przyczyn-
kiem dotyczącym osoby Stryjeńskiego jest artykuł bio-
graficzny pióra L. Lameńskiego pt. Tadeusz Stry-
jeński (Znak, R. 32: 1980, nr 318), s. 1694—1703. Wła-
dysław Ekielski nie doczekał się tak bogatej jak jego
współpracownik literatury. Poza opracowanym przez
Stefana Swiszczowskiego biogramem w PSB wymienić
trzeba wydane ostatnio przez Karola Estreichera i opa-
trzone przez niego wstępem wspomnienia Ekielskiego,
które przynoszą wiele informacji na temat samego archi-
tekta, a przede wszystkim rzucają ciekawe światło na
ówczesne środowisko architektoniczne Krakowa. Por.
K. Estreicher, Wspomnienia dwóch krakowian (Ro-
cznik Krakowski, T. 46: 1975), s. 113—143.
148
iwg Wagner-Rieger)
niska jest eklektycznym połączeniem siedemnasto-
wiecznego pałacowego założenia francuskiego en-
tre cour et jardin z semperowskim typem budo-
wli na rzucie prostokąta z ryzalitem głównym
nakrytym kopułą i ryzalitami bocznymi, przy
wyraźnych wpływach osiemnastowiecznej archi-
tektury pałacowej krajów niemieckich. Kompo-
zycja sytuująca gmach główny pomiędzy dzie-
dzińcem a ogrodem i lokalizująca na terenie za-
kładu pawilony została zaczerpnięta z barokowej
sztuki francuskiej. Sam zaś gmach nawiązuje do
całej grupy budowli wzniesionych według pro-
jektu Sempera — od Galerii Malarstwa w Dreź-
nie z lat 1847—1855 począwszy, a na bliźnia-
czych gmachach Muzeum Historii Sztuki i Mu-
zeum Przyrodniczego przy wiedeńskim Ringu z
lat 1872—1881 skończywszy (ryc. 14). Ten typ bu-
dowli był bardzo rozpowszechniony w drugiej
połowie XIX wieku również poza krajami nie-
mieckimi, czego najlepszym przykładem jest No-
wy Luwr Viscontiego i Lefuela z lat 1852—1857
(ryc. 15).
Doskonale rozwiązany plan budowli jest ko-
lejną wyraźną inspiracją Sempera, uważanego za
prekursora funkcjonalizmu w architekturze. Stry-
jeński przejął od swego mistrza i konsekwentnie
sporej liczby pozycji bibliograficznych tyczących Stry-
jeńskiego wymienić można publikowane fragmenty jego
wspomnień: Ze wspomnień syna emigranta [w:] Księga
pamiątkowa na dziewięćdziesięciolecie tygodnika „Czas",
Kraków 1848—Warszawa 1938, s. 130—131, a przede
wszystkim artykuł A. Woltanows kiego pt. Tadeusz
Stryjeński (1849—1943). Materiały spuścizny rękopiśmien-
nej w Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warsza-
wie (Kwartalnik Architektury i Urbanistyki, R. 16: 1971),
s. 233—344, który podaje ściśle najważniejsze fakty z
biografii architekta i obszerny wykaz jego prac. Najwię-
cej wiadomości przynosi bardzo ciekawa spuścizna po
Stryjeńskim przechowywana w warszawskim Archiwum
PAN pod sygnaturą III-135. Ostatnim zaś przyczyn-
kiem dotyczącym osoby Stryjeńskiego jest artykuł bio-
graficzny pióra L. Lameńskiego pt. Tadeusz Stry-
jeński (Znak, R. 32: 1980, nr 318), s. 1694—1703. Wła-
dysław Ekielski nie doczekał się tak bogatej jak jego
współpracownik literatury. Poza opracowanym przez
Stefana Swiszczowskiego biogramem w PSB wymienić
trzeba wydane ostatnio przez Karola Estreichera i opa-
trzone przez niego wstępem wspomnienia Ekielskiego,
które przynoszą wiele informacji na temat samego archi-
tekta, a przede wszystkim rzucają ciekawe światło na
ówczesne środowisko architektoniczne Krakowa. Por.
K. Estreicher, Wspomnienia dwóch krakowian (Ro-
cznik Krakowski, T. 46: 1975), s. 113—143.
148