DOI Artikel:
Rzepińska, Maria: Napis i tytuł w malarstwie Maxa Ernsta
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20537#0170
12. Die obskuren
wieństw a zarazem bliźniaczego podobieństwa;
symbolizują więc równocześnie bipolarność i dwu-
znaczność. Wedle C. C. Junga są symbolem pod-
wójnej natury ludzkiej. „Człowiek jest parą Dios-
kurów, z których jeden jest śmiertelny, a drugi
nieśmiertelny, która zawsze jest razem, a jednak'
nigdy nie może stać się całkowitą jednością" 24.
24 C. G. Jung, Archetypy i symbole (pisma wybra-
ne), Warszawa 1971, s. 140.
25 Por. Schwabe, o.c, s. XLIII; C i r 1 o t, o.c,
s. 51—57; O. Beigbedder, Le symboliąue, Paris
1957, s. 37; W. S c h u 11 z e, Die Zwillingsbruder (Son-
derabdruck aus MVAG, I, 1961, s. 3—19); A. de V r i e s,
Sama nazwa Dioskurów pochodzi z mitologii
greckiej, ale mit Bliźniąt, będących zarazem parą
przeciwieństw, występuje we wszystkich kosmo-
logiach. Ich wizualnym znakiem jest najczęściej
podwójny wąż, ale występują też w innych po-
staciach 25. W mitologii niektórych ludów prymi-
tywnych, w tym także plemion indiańskich Ame-
ryki, jedną z tych postaci jest nietoperz. Dwu-
znaczność i dualizm wiązano z nietoperzem, który
pojawia się pomiędzy nocą a dniem, jest czymś
pośrednim pomiędzy ptakiem i zwierzęciem. Jest
także inkarnacją ciemnych sił i pożeraczem świat-
ła, wiązanym z północną lub zachodnią stroną nie-
ba. Jednak dzięki właściwości „odwrócenia gło-
wą w dół" może być równocześnie wiązany z he-
misferą przeciwną. Z tych samych powodów bywa
uważany za symbol wahania pomiędzy życiem a
śmiercią, tym, co „na górze", a tym, co „na dole";
symbol ambiwalencji, istniejącej w człowieku i w
kosmosie 26.
Przedstawiona tu symbolika nietoperza w wer-
sji pierwotnych ludów Ameryki tłumaczy nam,
dlaczego Ernst użył tego motywu, dlaczego połą-
czył go z grą słów „die obskuren dioskuren", a na-
stępnie przetransponował w obrazie Les dieux
obscurs. Kształt nietoperza zniknął, w obrazie zo-
stał jednak zachowany układ pierwowzoru z
wcześniejszego kolażu i halucynacyjna atmosfera
pradawnego mitu.
Znaczenie legend indiańskich w powstaniu wy-
mienionego utworu Ernsta zdaje się nie ulegać
wątpliwości, tym bardziej że w poemacie mowa
jest także o „grobie na wysokiej górze" („eine
fusspur im hochgebirge und daneben ein offenes
grab"). Indiański zwyczaj chowania zmarłych na
szczycie góry, będącej zastępczym znakiem nieba,
i cała skomplikowana mitologia kosmiczna zwią-
zana z tym zwyczajem znana jest etnologom2'.
Max Ernst zaznajomił się bezpośrednio z oby-
czajowością i mentalnością Indian plemienia Hopi
podczas pobytu na odludziu Sedony. Mieszkał tam
w prymitywnym, zbudowanym przez siebie domu
lat niemal dziesięć (z przerwami) i stykał się czę-
sto z plemionami indiańskimi mieszkającymi w
pobliskich rezerwatach, gdzie przetrwał pradaw-
ny rytuał i wierzenia 23.
W tym samym czasie co publikacja Paramyths
powstał też poemat Ernsta Dix mille peaux rou-
Dictionary of Symbols and Allegories, Amsterdam 1974,
s. 479.
26 Schwabe, o.c, s. 309, s. 581; C i r 1 o t, o.c,
s. 22; de Vries, o.c, s. 36.
"Schwabe, o.c, s. 597, 598.
28 Po raz pierwszy Ernist pojechał do Sedony w r.
164
wieństw a zarazem bliźniaczego podobieństwa;
symbolizują więc równocześnie bipolarność i dwu-
znaczność. Wedle C. C. Junga są symbolem pod-
wójnej natury ludzkiej. „Człowiek jest parą Dios-
kurów, z których jeden jest śmiertelny, a drugi
nieśmiertelny, która zawsze jest razem, a jednak'
nigdy nie może stać się całkowitą jednością" 24.
24 C. G. Jung, Archetypy i symbole (pisma wybra-
ne), Warszawa 1971, s. 140.
25 Por. Schwabe, o.c, s. XLIII; C i r 1 o t, o.c,
s. 51—57; O. Beigbedder, Le symboliąue, Paris
1957, s. 37; W. S c h u 11 z e, Die Zwillingsbruder (Son-
derabdruck aus MVAG, I, 1961, s. 3—19); A. de V r i e s,
Sama nazwa Dioskurów pochodzi z mitologii
greckiej, ale mit Bliźniąt, będących zarazem parą
przeciwieństw, występuje we wszystkich kosmo-
logiach. Ich wizualnym znakiem jest najczęściej
podwójny wąż, ale występują też w innych po-
staciach 25. W mitologii niektórych ludów prymi-
tywnych, w tym także plemion indiańskich Ame-
ryki, jedną z tych postaci jest nietoperz. Dwu-
znaczność i dualizm wiązano z nietoperzem, który
pojawia się pomiędzy nocą a dniem, jest czymś
pośrednim pomiędzy ptakiem i zwierzęciem. Jest
także inkarnacją ciemnych sił i pożeraczem świat-
ła, wiązanym z północną lub zachodnią stroną nie-
ba. Jednak dzięki właściwości „odwrócenia gło-
wą w dół" może być równocześnie wiązany z he-
misferą przeciwną. Z tych samych powodów bywa
uważany za symbol wahania pomiędzy życiem a
śmiercią, tym, co „na górze", a tym, co „na dole";
symbol ambiwalencji, istniejącej w człowieku i w
kosmosie 26.
Przedstawiona tu symbolika nietoperza w wer-
sji pierwotnych ludów Ameryki tłumaczy nam,
dlaczego Ernst użył tego motywu, dlaczego połą-
czył go z grą słów „die obskuren dioskuren", a na-
stępnie przetransponował w obrazie Les dieux
obscurs. Kształt nietoperza zniknął, w obrazie zo-
stał jednak zachowany układ pierwowzoru z
wcześniejszego kolażu i halucynacyjna atmosfera
pradawnego mitu.
Znaczenie legend indiańskich w powstaniu wy-
mienionego utworu Ernsta zdaje się nie ulegać
wątpliwości, tym bardziej że w poemacie mowa
jest także o „grobie na wysokiej górze" („eine
fusspur im hochgebirge und daneben ein offenes
grab"). Indiański zwyczaj chowania zmarłych na
szczycie góry, będącej zastępczym znakiem nieba,
i cała skomplikowana mitologia kosmiczna zwią-
zana z tym zwyczajem znana jest etnologom2'.
Max Ernst zaznajomił się bezpośrednio z oby-
czajowością i mentalnością Indian plemienia Hopi
podczas pobytu na odludziu Sedony. Mieszkał tam
w prymitywnym, zbudowanym przez siebie domu
lat niemal dziesięć (z przerwami) i stykał się czę-
sto z plemionami indiańskimi mieszkającymi w
pobliskich rezerwatach, gdzie przetrwał pradaw-
ny rytuał i wierzenia 23.
W tym samym czasie co publikacja Paramyths
powstał też poemat Ernsta Dix mille peaux rou-
Dictionary of Symbols and Allegories, Amsterdam 1974,
s. 479.
26 Schwabe, o.c, s. 309, s. 581; C i r 1 o t, o.c,
s. 22; de Vries, o.c, s. 36.
"Schwabe, o.c, s. 597, 598.
28 Po raz pierwszy Ernist pojechał do Sedony w r.
164