DOI Artikel:
Pencakowski, Paweł: Kamienny krucyfiks Wita Stwosza w kościele Mariackim w Krakowie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20540#0063
5. Krucyfiks w Norymberdze, ok. 145)0 (wg Schiller)
6. Mikołaj z Lejdy, kamienny krucyfiks w Baden-Baden,
1467 (wg Pindera)
wynikają zapewne z przyjętych przesłanek ide-
owych 6S. Wit Stwosz pragnął przedstawić w swym
dziele imyśl, że Chrystus zwyciężył śmierć swą
boską mocą. Ale nie jest to jedyny aspekt treś-
ciowy kamiennego krucyfiksu.
*
Obecnie jednak należy zająć się bliżej proble-
mem kluczowym — tj. genezą ukształtowania cia-
ła Chrystusa (na krzyżu. Sprawa ta była przed-
miotem licznych analiz i porównań w obrębie
sztuki późnogotyckiej, począwszy od M. Lossmit-
zera, który sformułował tezę o zależności dzie-
ła lad krucyfiksu Mikołaja z Lejdy w Baden-Ba-
den (ryc. 6)66. Gdy jednakże zestawimy z nim
wspaniałą rzeźbę krakowską, zauważymy — jak
to uczynił Skubiszewski — że znikają niektóre
podobieństwa ((eksponowane za Lossnitzerern przez
wcześniejszą naukę i ostatnio do pewnego stop-
nia przez M. Ohnmacht), a uwidaczniają się róż-
nice 67. Dettloff twierdzi, że „dramatyczny realizm
pojawia się w krucyfiksie Stoszowym w formie,
jakiej Mistrz Mikołaj naszemu artyście w takim
nasileniu przekazać nie mógł" 6S. Jest tak, bo „pe-
wna spirytualistyczna jeszcze połyskliwość powie
rzchnl rzeźbionego ciała '[,..] czy słodycz emocjo-
nalna głowy Chrystusa Badeńskiego (...] przemie-
nia się u Stosza we wręcz atakujący realizm o
niemal groźnym napięciu wyrazu ,[...], choć nie
zanikają jeszcze znaczne pozostałości formy póź-
65 Inaczej uważa Kępiński (o.c, s. 57—58), który
pisze: ,,być może, że poziome wyprężenie ramion wpro-
wadził [Stwosz] właśnie dla uwypuklenia gałek stawu
barkowego, które przy ramionach ugiętych zakrywa po-
włoka mięśni". Zatem w ujęciu autora miałoby to pe-
wne znaczenie formalne i byłoby wyrazem zaintereso-
wań anatomicznych mistrza.
66 Los s n i t z e r, o.c, s. 51.
67 Skubiszewski, Der Stil..., s. 127; Ohnmacht,
o.c, s. 210. Niezależną pozycję Stwosza w stosunku do
sztuki Mikołaja z Lejdy podkreśliła L. F i s c h e 1, Ni-
kolaus Gerhaert und die Bildhauer der deutschen Spat-
gotik, Miinchen 1944, s. 124—133. Różnice między oboma
krucyfiksami omawia też m. in. Dettloff, V źró-
60
6. Mikołaj z Lejdy, kamienny krucyfiks w Baden-Baden,
1467 (wg Pindera)
wynikają zapewne z przyjętych przesłanek ide-
owych 6S. Wit Stwosz pragnął przedstawić w swym
dziele imyśl, że Chrystus zwyciężył śmierć swą
boską mocą. Ale nie jest to jedyny aspekt treś-
ciowy kamiennego krucyfiksu.
*
Obecnie jednak należy zająć się bliżej proble-
mem kluczowym — tj. genezą ukształtowania cia-
ła Chrystusa (na krzyżu. Sprawa ta była przed-
miotem licznych analiz i porównań w obrębie
sztuki późnogotyckiej, począwszy od M. Lossmit-
zera, który sformułował tezę o zależności dzie-
ła lad krucyfiksu Mikołaja z Lejdy w Baden-Ba-
den (ryc. 6)66. Gdy jednakże zestawimy z nim
wspaniałą rzeźbę krakowską, zauważymy — jak
to uczynił Skubiszewski — że znikają niektóre
podobieństwa ((eksponowane za Lossnitzerern przez
wcześniejszą naukę i ostatnio do pewnego stop-
nia przez M. Ohnmacht), a uwidaczniają się róż-
nice 67. Dettloff twierdzi, że „dramatyczny realizm
pojawia się w krucyfiksie Stoszowym w formie,
jakiej Mistrz Mikołaj naszemu artyście w takim
nasileniu przekazać nie mógł" 6S. Jest tak, bo „pe-
wna spirytualistyczna jeszcze połyskliwość powie
rzchnl rzeźbionego ciała '[,..] czy słodycz emocjo-
nalna głowy Chrystusa Badeńskiego (...] przemie-
nia się u Stosza we wręcz atakujący realizm o
niemal groźnym napięciu wyrazu ,[...], choć nie
zanikają jeszcze znaczne pozostałości formy póź-
65 Inaczej uważa Kępiński (o.c, s. 57—58), który
pisze: ,,być może, że poziome wyprężenie ramion wpro-
wadził [Stwosz] właśnie dla uwypuklenia gałek stawu
barkowego, które przy ramionach ugiętych zakrywa po-
włoka mięśni". Zatem w ujęciu autora miałoby to pe-
wne znaczenie formalne i byłoby wyrazem zaintereso-
wań anatomicznych mistrza.
66 Los s n i t z e r, o.c, s. 51.
67 Skubiszewski, Der Stil..., s. 127; Ohnmacht,
o.c, s. 210. Niezależną pozycję Stwosza w stosunku do
sztuki Mikołaja z Lejdy podkreśliła L. F i s c h e 1, Ni-
kolaus Gerhaert und die Bildhauer der deutschen Spat-
gotik, Miinchen 1944, s. 124—133. Różnice między oboma
krucyfiksami omawia też m. in. Dettloff, V źró-
60