DOI Artikel:
Pencakowski, Paweł: Kamienny krucyfiks Wita Stwosza w kościele Mariackim w Krakowie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20540#0071
14. Lewa ręka Chrystusa (widoczna żyła pośrodkowa
odpromienfiowa), fragment Krucyfiksu Slackerowskiego
(fot. P. Pencakowski)
i '* /■ h *» •'
' f. n '» "" -it/f/i ■ : *
* ,/* . .»••• t'ii* i
15. Leonardo da Vinci, naczynia krwionośne na lewej
ręce człowieka (część narysowana dwukrotnie), rys. ok.
1994—1506, w Windsorze (wg Huarda)
było w Krakowie wielu. Patrząc z ich pozycji
myślowej, genialny artysta i wykształcony czło-
wiek, jakami był Stwosz (znający łacinę)92, mógł
sdę wydawać szczególnie predestynowany do trak-
towania go jak równego uczonym i literatom —
tak jak traktowano wielkich malarzy i rzeźbia-
rzy w Italii.
Od takich to ludzi przebywający w Krakowie
od roku 1477 Stwosz mógł się dowiedzieć, że
artysta powinien studiować anatomię dla rozwoju
własnej twórczości. W tajniki tej dyscypliny wie-
dzy musieli wprowadzać krakowskiego rzeźbiarza
specjalilści-lekarze 93. Należy wobec tego przyj-
rzeć się bliżej krakowskiej medycynie XV wie-
ku.
W roku 1433 reformę katedr medycyny, zało-
żonych przez Kazimierza Wielkiego, przeprowa-
dził wybitny lekarz włoski (rektor Akademii w r.
1425), Jan de Sacchis (f 1433). Powstał wtedy wy-
dział medycyny zorganizowany ma wzór analogi-
cznych w Padwie i Bolonii 94. W Rzymie i Bolonii
zakupywano książki, traktaty i podręczniki me-
dyczne dla Akademii Krakowskiej. Tu, w stolicy
państwa, działał Jan Stańko z Lubinia (t 1493),
„ojciec botaniki polskiej", przyboczny lekarz Ka-
zimierza Jagiellończyka i autor jednego z najdo-
skonalszych słowników przyrodniczo-lekarskich
swego czasu95. Imiona i nazwiska wielu lekarzy
krakowskich przetrwały w zapiskach archiwal-
nych 96. W roku 1477 założony został cech chirur-
gów (cyrulików) 97. Niestety o działalności, a tym
bardziej o formacji intelektualnej, tych ludzi nie
możemy właściwie nic powiedzieć. Dla naszych
■rozważań interesująca wydaje się postać Jama Be-
92 G. Toro k, Eine unbekannte ~Veit Stoss — Zeich-
nung (Acta Historiae Artium Academiae Scientiarum
Hungaricae, XVII, 1971), s. 63—76. W tym zakresie kwe-
stionuje pracę Torok Kępiński, o.c, s. 114—115, przyj-
muje zaś Kowalczyk, o.c, s. 12. Sprawę przesądza
afera związana z wekslem i podrobionym pismem Jaku-
ba Bonera w r. 1503. Stwosz tak mistrzowsko podrobił
weksel, że Boner nie znalazł w piśmie (formie i treści)
żadnych usterek. Analfabeta nie mógłby takiej operacji
dokonać.
93 T. Szydłowski (Pokłosie rocznicy Wita Stwosza
(Roczinik Krakowski XXVI, 1938), s. 200), recenzując pra-
cę Waltera (o.c, passim), odrzucił możliwość kontak-
towania się Stwosza z lekarzami. Warto jednak zauwa-
żyć, że — jak wykazał Walter — zgodność przedstawień
chorób skórnych w Ołtarzu Mariackim z rzeczywistością
jest uderzająca, nawet przy założeniu, że Stwosz był
świetnym obserwatorem. Wnioski wynikające z analizy
kamiennego krucyfiksu skłaniają do krytycznej rewizji
opinii Szydłowskiego.
94 J. P t a ś n i k, Kultura wioska wieków średnich w
Polsce, wyd. II, Kraków 1959, s. 279. W tym samym
roku podobną reformę przeszedł Uniwersytet Wiedeński.
68
odpromienfiowa), fragment Krucyfiksu Slackerowskiego
(fot. P. Pencakowski)
i '* /■ h *» •'
' f. n '» "" -it/f/i ■ : *
* ,/* . .»••• t'ii* i
15. Leonardo da Vinci, naczynia krwionośne na lewej
ręce człowieka (część narysowana dwukrotnie), rys. ok.
1994—1506, w Windsorze (wg Huarda)
było w Krakowie wielu. Patrząc z ich pozycji
myślowej, genialny artysta i wykształcony czło-
wiek, jakami był Stwosz (znający łacinę)92, mógł
sdę wydawać szczególnie predestynowany do trak-
towania go jak równego uczonym i literatom —
tak jak traktowano wielkich malarzy i rzeźbia-
rzy w Italii.
Od takich to ludzi przebywający w Krakowie
od roku 1477 Stwosz mógł się dowiedzieć, że
artysta powinien studiować anatomię dla rozwoju
własnej twórczości. W tajniki tej dyscypliny wie-
dzy musieli wprowadzać krakowskiego rzeźbiarza
specjalilści-lekarze 93. Należy wobec tego przyj-
rzeć się bliżej krakowskiej medycynie XV wie-
ku.
W roku 1433 reformę katedr medycyny, zało-
żonych przez Kazimierza Wielkiego, przeprowa-
dził wybitny lekarz włoski (rektor Akademii w r.
1425), Jan de Sacchis (f 1433). Powstał wtedy wy-
dział medycyny zorganizowany ma wzór analogi-
cznych w Padwie i Bolonii 94. W Rzymie i Bolonii
zakupywano książki, traktaty i podręczniki me-
dyczne dla Akademii Krakowskiej. Tu, w stolicy
państwa, działał Jan Stańko z Lubinia (t 1493),
„ojciec botaniki polskiej", przyboczny lekarz Ka-
zimierza Jagiellończyka i autor jednego z najdo-
skonalszych słowników przyrodniczo-lekarskich
swego czasu95. Imiona i nazwiska wielu lekarzy
krakowskich przetrwały w zapiskach archiwal-
nych 96. W roku 1477 założony został cech chirur-
gów (cyrulików) 97. Niestety o działalności, a tym
bardziej o formacji intelektualnej, tych ludzi nie
możemy właściwie nic powiedzieć. Dla naszych
■rozważań interesująca wydaje się postać Jama Be-
92 G. Toro k, Eine unbekannte ~Veit Stoss — Zeich-
nung (Acta Historiae Artium Academiae Scientiarum
Hungaricae, XVII, 1971), s. 63—76. W tym zakresie kwe-
stionuje pracę Torok Kępiński, o.c, s. 114—115, przyj-
muje zaś Kowalczyk, o.c, s. 12. Sprawę przesądza
afera związana z wekslem i podrobionym pismem Jaku-
ba Bonera w r. 1503. Stwosz tak mistrzowsko podrobił
weksel, że Boner nie znalazł w piśmie (formie i treści)
żadnych usterek. Analfabeta nie mógłby takiej operacji
dokonać.
93 T. Szydłowski (Pokłosie rocznicy Wita Stwosza
(Roczinik Krakowski XXVI, 1938), s. 200), recenzując pra-
cę Waltera (o.c, passim), odrzucił możliwość kontak-
towania się Stwosza z lekarzami. Warto jednak zauwa-
żyć, że — jak wykazał Walter — zgodność przedstawień
chorób skórnych w Ołtarzu Mariackim z rzeczywistością
jest uderzająca, nawet przy założeniu, że Stwosz był
świetnym obserwatorem. Wnioski wynikające z analizy
kamiennego krucyfiksu skłaniają do krytycznej rewizji
opinii Szydłowskiego.
94 J. P t a ś n i k, Kultura wioska wieków średnich w
Polsce, wyd. II, Kraków 1959, s. 279. W tym samym
roku podobną reformę przeszedł Uniwersytet Wiedeński.
68