DOI article:
Małkiewiczówna, Helena: O późnośredniowiecznej ikonografii i kulcie św. Zofii z trzema córkami w Małopolsce
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.20611#0055
24. Sw. Zofia z trzema córkami, kwatera poliptyku z r.
1520 z kościoła w Domaradzu, Muzeum Narodowe w Kra-
kowie (fot. J. Malinowski)
tym dniem bądź jedną, bądź drugą z tych świę-
tych 95. W arcybiskupstwie gnieźnieńskim i jego
sufraganiach: Krakowie, Lubuszu, Płocku, Wło-
cławku i Wrocławiu wspominano 15 maja Zofię
wdowę i jej córki, natomiast w diecezji kamień-
skiej — dziewicę i męczennicę °6.
Jest rzeczą nader prawdopodobną, że mimo
różnic określeń w kalendarzach liturgicznych
(vidua — virgo) chodziło de facto o tę samą
świętą, a ewentualne porównanie formularzy
05 Grotefend, o.c., Bd. II/2, s. 171; K. Reinerth,
Missale Cibinense. Der Messritus der siebenburgisch—-
sdchsischen Kirche im Mittelalter, Siebenbiirgisches Ar-
chiv, Archiv des Vereins fur siebenbtirgische Landes-
kunde, Dritte Folgę, Bd. 9, Koln—Wien 1972, s. 81—82,
!75, 205, 207, 209; Rado, o.c., s. 96, 104, 116, 156, 167,
258, 292, 340, 396. W Sakramentarzu katedry w Vac z
lat 1192—1195 pod dniem 1 lipca odnotowano Fides,
Spes i Charitas, natomiast we wpisanym w latach 1192—
1228 cisioianusie — pod 15 maja św. Zofię (bez bliż-
szego określenia), por. Rado, o.c., s. 49. — Paulini u-
formowani w 1. połowie w. XIV na terenie Królestwa
Węgier, a z początkiem lat osiemdziesiątych w. XIV
25. Sw. Zofia z trzema córkami, kwatera tryptyku z po-
czątku w. XVI z kościoła w Pisarzowicach, spalona (fot.
J. Langda)
mszalnych Sophiae viduae i Sophiae virginis wy-
kazałoby jeśli nie identyczność, to wyraźną ich
zbieżność.
Istnieje słuszne zapewne przypuszczenie, że
źródłem kultu św. Zofii w Polsce było Eschau;
wymagałaby jednak uściślenia droga jego prze-
nikania; od zachodu czy południa? 97
Odnotowane w r. 1406 — o czym już wyżej
wspomniano — wezwanie kaplicy (ołtarza?) św.
Zofii w Lublinie zdaje się świadczyć, iż już w
sprowadzeni do Polski, w swym kalendarzu liturgicz-
nym czcili 15 maja św. Zofię wdowę i jej córki, por.
Grotefend, o.c., Bd. II/2, s. 45; Rado, o.c., s. 370.
56 Grotefend, o.c., Bd. II/l, s. 25, 53, 80, 92, 99;
Chronologia polska, praca zespołowa pod red. B. Wło-
darskiego, Warszawa 1957, s. 135, 142, 150, 156, 161,
171, 179. Z nie znanych mi powodów diecezjalny kalen-
darz poznański nie notował św. Zofii, mimo istnienia
od początku w. XV wspomnianych wyżej dowodów jej
kultu. — Fros i Sowa, o.c., s. 542; Fros, Wprowa-
dzenie..., s. 393.
07 Fros i Sowa, o.c., s. 542; Fros, Wprowadze-
nie..., s. 393.
51
1520 z kościoła w Domaradzu, Muzeum Narodowe w Kra-
kowie (fot. J. Malinowski)
tym dniem bądź jedną, bądź drugą z tych świę-
tych 95. W arcybiskupstwie gnieźnieńskim i jego
sufraganiach: Krakowie, Lubuszu, Płocku, Wło-
cławku i Wrocławiu wspominano 15 maja Zofię
wdowę i jej córki, natomiast w diecezji kamień-
skiej — dziewicę i męczennicę °6.
Jest rzeczą nader prawdopodobną, że mimo
różnic określeń w kalendarzach liturgicznych
(vidua — virgo) chodziło de facto o tę samą
świętą, a ewentualne porównanie formularzy
05 Grotefend, o.c., Bd. II/2, s. 171; K. Reinerth,
Missale Cibinense. Der Messritus der siebenburgisch—-
sdchsischen Kirche im Mittelalter, Siebenbiirgisches Ar-
chiv, Archiv des Vereins fur siebenbtirgische Landes-
kunde, Dritte Folgę, Bd. 9, Koln—Wien 1972, s. 81—82,
!75, 205, 207, 209; Rado, o.c., s. 96, 104, 116, 156, 167,
258, 292, 340, 396. W Sakramentarzu katedry w Vac z
lat 1192—1195 pod dniem 1 lipca odnotowano Fides,
Spes i Charitas, natomiast we wpisanym w latach 1192—
1228 cisioianusie — pod 15 maja św. Zofię (bez bliż-
szego określenia), por. Rado, o.c., s. 49. — Paulini u-
formowani w 1. połowie w. XIV na terenie Królestwa
Węgier, a z początkiem lat osiemdziesiątych w. XIV
25. Sw. Zofia z trzema córkami, kwatera tryptyku z po-
czątku w. XVI z kościoła w Pisarzowicach, spalona (fot.
J. Langda)
mszalnych Sophiae viduae i Sophiae virginis wy-
kazałoby jeśli nie identyczność, to wyraźną ich
zbieżność.
Istnieje słuszne zapewne przypuszczenie, że
źródłem kultu św. Zofii w Polsce było Eschau;
wymagałaby jednak uściślenia droga jego prze-
nikania; od zachodu czy południa? 97
Odnotowane w r. 1406 — o czym już wyżej
wspomniano — wezwanie kaplicy (ołtarza?) św.
Zofii w Lublinie zdaje się świadczyć, iż już w
sprowadzeni do Polski, w swym kalendarzu liturgicz-
nym czcili 15 maja św. Zofię wdowę i jej córki, por.
Grotefend, o.c., Bd. II/2, s. 45; Rado, o.c., s. 370.
56 Grotefend, o.c., Bd. II/l, s. 25, 53, 80, 92, 99;
Chronologia polska, praca zespołowa pod red. B. Wło-
darskiego, Warszawa 1957, s. 135, 142, 150, 156, 161,
171, 179. Z nie znanych mi powodów diecezjalny kalen-
darz poznański nie notował św. Zofii, mimo istnienia
od początku w. XV wspomnianych wyżej dowodów jej
kultu. — Fros i Sowa, o.c., s. 542; Fros, Wprowa-
dzenie..., s. 393.
07 Fros i Sowa, o.c., s. 542; Fros, Wprowadze-
nie..., s. 393.
51