DOI Artikel:
Kałamajska-Saeed, Maria: Geneza artystyczna obrazu Matki Boskiej Ostrobramskiej
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20611#0077
2. Chrystus Salwator, Wilno, Dailes Muziejus (fot. Mu-
zeum)
bizantyjskim pochodzeniu obrazu miała też słu-
żyć litografia, wydana w 1884 r. w Moskwie
(ryc. 1). Wokół wizerunku Matki Boskiej Ostro-
bramskiej widnieją napisy cyrylicą rozmieszczone
tak, jiakby znajdowały się na licowej stronie ory-
ginału malarskiego7. .Niesłychanie tendencyjna
broszura I. Kozłowskiego podawała jeszcze inną
wersję, według której tym razem .słowiański na-
pis na obrazie miał być odkryty w 1829 r.8
N. Sokolow, autor obszernej monografii sumu-
Treść napisu miała odpowiadać hymnowi „Czestniejszu-
ju chieruwim i sławniejszuju bież srawnienija sierafim
bież istlenija Boga Słowa rodszuju, suszczuju Bogorodi-
cu, Tia wieliczajem”. Ta sama wiadomość powtórzona
została przez Wiesitnik Wilenskogo Sw. Duchowsko.go
Bratstwa, 1907, nr 20, s. 421 (wypis w tekach M. Bren-
sztejna, rkps, BN Warszawa, sygn. IV. 10645, k. 112).
7 Egzemplarz zachowany jest w zbiorach o. Nowa-
kowskiego w klasztorze Kapucynów w Krakowie — li-
tografia barwna, wym. 2.0X27 cm, wydana przez zakład
litograficzny A. I. Sytim i Sp. w Moskwie, za zezwo-
leniem cenzury duchownej z 3 IX 1884 r. Po lewej stro-
nie wyobrażenia Matki Boskiej Ostrobramskiej napis:
„Wilens/kaja Ostr/oworot/naja ikona/ Bogorodi/cy/ Bła-
gowieszczenija”, po prawej — „Czestn/iejszuju/ bież sra-
wnienija/ sierafim/ bież istl/enija Boga/ słowa ro/żdszu-
ju/ Bogor/odicu/ Tia wie/licz/aje/m”.
3. Obraz Matki Boskiej Ostrobramskiej bez srebrnych
sukienek (fot. J. Bułhak, 1927)
jącej wcześniejsze publikacje rosyjskie, pomija już
sprawę napisu, a wobec niemożności wskazania
bizantyjskich cech obrazu używa rozbrajająco pry-
mitywnego argumentu, iż ehersoneska ikona Zwia-
stowania została całkowicie zatuszowania przez no-
wsze, tendencyjnie łacińskie przemalowanie, pod
którym ukryto starożytny grecki oryginał9.
Znamiennie jest, że do karkołomnych prób pod-
trzymywania wersji o bizantyjskiej proweniencji
obrazu posuwali się tylko dyletanci, wśród któ-
8 I. Kozłowski j, Istorija ikony Ostrobramskoj
Bogorodicy, Moskwa 1874, s. 63: „W 1829 godu czasowniu
ukrasili wielikolepno, lik Ostroworotnoj ikony oczistili,
praczem on podnowlen izwiestnym polskim żywopiscem
Kanutom Rusieckim. Goworjat, czto kogda sniali s iko-
ny rizu, to na niej nachodiłas' słowianskaja nadpis'
«Czestniejszuju chieruwim»”. Przy informacji o odno-
wieniu obrazu przez K. Rusieckiego autor umieścił przy-
pis z powołaniem się na A. H. Kirkora, nie podając
jednak tytułu publikacji. W polemice z I. Kozłowskim
wytknął to prof. Józef Bieliński, który podał w wątpli-
wość prawdziwość tak niejasno udokumentowanego
twierdzenia — por. H. Bielińska, Kilka słów o obra-
zie i kaplicy Najśw. Panny Ostrobramskiej w Wilnie,
Kraków 1892, s. 9, przyp. 3.
9 N. Sokolow, Ostroworotnaja iii Ostrobramska ja
czudotwornaja ikona Bogorodicy w gorodie Wilnie, Wil-
73
zeum)
bizantyjskim pochodzeniu obrazu miała też słu-
żyć litografia, wydana w 1884 r. w Moskwie
(ryc. 1). Wokół wizerunku Matki Boskiej Ostro-
bramskiej widnieją napisy cyrylicą rozmieszczone
tak, jiakby znajdowały się na licowej stronie ory-
ginału malarskiego7. .Niesłychanie tendencyjna
broszura I. Kozłowskiego podawała jeszcze inną
wersję, według której tym razem .słowiański na-
pis na obrazie miał być odkryty w 1829 r.8
N. Sokolow, autor obszernej monografii sumu-
Treść napisu miała odpowiadać hymnowi „Czestniejszu-
ju chieruwim i sławniejszuju bież srawnienija sierafim
bież istlenija Boga Słowa rodszuju, suszczuju Bogorodi-
cu, Tia wieliczajem”. Ta sama wiadomość powtórzona
została przez Wiesitnik Wilenskogo Sw. Duchowsko.go
Bratstwa, 1907, nr 20, s. 421 (wypis w tekach M. Bren-
sztejna, rkps, BN Warszawa, sygn. IV. 10645, k. 112).
7 Egzemplarz zachowany jest w zbiorach o. Nowa-
kowskiego w klasztorze Kapucynów w Krakowie — li-
tografia barwna, wym. 2.0X27 cm, wydana przez zakład
litograficzny A. I. Sytim i Sp. w Moskwie, za zezwo-
leniem cenzury duchownej z 3 IX 1884 r. Po lewej stro-
nie wyobrażenia Matki Boskiej Ostrobramskiej napis:
„Wilens/kaja Ostr/oworot/naja ikona/ Bogorodi/cy/ Bła-
gowieszczenija”, po prawej — „Czestn/iejszuju/ bież sra-
wnienija/ sierafim/ bież istl/enija Boga/ słowa ro/żdszu-
ju/ Bogor/odicu/ Tia wie/licz/aje/m”.
3. Obraz Matki Boskiej Ostrobramskiej bez srebrnych
sukienek (fot. J. Bułhak, 1927)
jącej wcześniejsze publikacje rosyjskie, pomija już
sprawę napisu, a wobec niemożności wskazania
bizantyjskich cech obrazu używa rozbrajająco pry-
mitywnego argumentu, iż ehersoneska ikona Zwia-
stowania została całkowicie zatuszowania przez no-
wsze, tendencyjnie łacińskie przemalowanie, pod
którym ukryto starożytny grecki oryginał9.
Znamiennie jest, że do karkołomnych prób pod-
trzymywania wersji o bizantyjskiej proweniencji
obrazu posuwali się tylko dyletanci, wśród któ-
8 I. Kozłowski j, Istorija ikony Ostrobramskoj
Bogorodicy, Moskwa 1874, s. 63: „W 1829 godu czasowniu
ukrasili wielikolepno, lik Ostroworotnoj ikony oczistili,
praczem on podnowlen izwiestnym polskim żywopiscem
Kanutom Rusieckim. Goworjat, czto kogda sniali s iko-
ny rizu, to na niej nachodiłas' słowianskaja nadpis'
«Czestniejszuju chieruwim»”. Przy informacji o odno-
wieniu obrazu przez K. Rusieckiego autor umieścił przy-
pis z powołaniem się na A. H. Kirkora, nie podając
jednak tytułu publikacji. W polemice z I. Kozłowskim
wytknął to prof. Józef Bieliński, który podał w wątpli-
wość prawdziwość tak niejasno udokumentowanego
twierdzenia — por. H. Bielińska, Kilka słów o obra-
zie i kaplicy Najśw. Panny Ostrobramskiej w Wilnie,
Kraków 1892, s. 9, przyp. 3.
9 N. Sokolow, Ostroworotnaja iii Ostrobramska ja
czudotwornaja ikona Bogorodicy w gorodie Wilnie, Wil-
73