DOI Artikel:
Małkiewicz, Adam: Udział Bartłomieja Nataniela Wąsowskiego w budowie kościoła kolegium jezuitów (obecnie farnego) w Poznaniu
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20611#0096
4. Rzut poziomy kościoła jezuitów w Poznaniu — plan
A, rysunek P. Abramowicza (?), 1691. Rzym, Fondo Ge-
suitdco, Collegia, 1541/1/46 (wg Linette’a)
Drugi projekt kościoła poznańskiego, zazna-
czony na rysunku paryskim czarnym tuszem, o-
bejmuje zarówno rzut poziomy, naniesiony na
jego „czerwoną” wersję, jalk i odpowiadający mu
przekrój podłużny świątyni. Stosunkowo niewiel-
kie — w porównaniu z projektem pierwotnym —
zmiany planu, których zakres ograniczała chęć
niemal pełnego wykorzystania już istniejących
fundamentów, modyfikowały jednak całkowicie
układ przestrzenny i bryłę kościoła. Nowy pro-
jekt (ryc. 3) przewidywał bowiem zastąpienie pro-
stej ściany zamykającej prezbiterium apsydą o
średnicy wyraźnie mniejszej od szerokości prezbi-
terium, wzniesiłenóe w miejscu dwóch przęseł kor-
pusu nawowego krótkiego transeptu, oddzielonego
od pozostałych części każdej nawy bocznej mu-
reim z niewielkim przejściem, wreszcie budowę
nad powstałym w ten sposób niemal kwadrato-
wym przęsłem skrzyżowania kopuły na ośmiobo-
cznym bębnie, zwieńczonej latarnią. Ponadto pre-
5. Rzut poziomy kościoła jezuitów w Poznaniu — plan
B, rysunek, 1691. Rzym, Fondo Gesuitico, Collegia,
1541/1/45
zlbóterium, nawa główna i ramiona transeptu zo-
stały oddzielone od przęsła skrzyżowania niemal
pełnymi kolumnami, przystawionymi do palastrów
i niewątpliwie pełniącymi prócz funkcji estetycz-
nej również konstrukcyjną, jako dodatkowe wzmo-
cnienie struktury kopuły. Dwie podobne kolumny,
umieszczone w narożnikach prezbiterium, masku-
ją (niespodziewane przewężenie apsydy i wraz z
pilastrami, usytuowanymi na początku krzywiz-
ny apsydy, stanowią jej architektoniczną oprawę.
Ze względów statycznych mury w zewnętrznych
narożnikach transeptu zostały wyraźnie pogrubio-
ne, a konsekwencją rezygnacji z dwóch filarów
w miejscu nowo projektowanego transeptu stało
się usunięcie odpowiadających im lizen przy mu-
łach obwodowych.
O ile przekształcenie tej części planu kościoła
jest jedno znacznie określone, o tyle projektant
wahał się co do formy wejściowego przęsła kor-
pusu. Prowadzenie czarnego konturu zgodnie z
92
A, rysunek P. Abramowicza (?), 1691. Rzym, Fondo Ge-
suitdco, Collegia, 1541/1/46 (wg Linette’a)
Drugi projekt kościoła poznańskiego, zazna-
czony na rysunku paryskim czarnym tuszem, o-
bejmuje zarówno rzut poziomy, naniesiony na
jego „czerwoną” wersję, jalk i odpowiadający mu
przekrój podłużny świątyni. Stosunkowo niewiel-
kie — w porównaniu z projektem pierwotnym —
zmiany planu, których zakres ograniczała chęć
niemal pełnego wykorzystania już istniejących
fundamentów, modyfikowały jednak całkowicie
układ przestrzenny i bryłę kościoła. Nowy pro-
jekt (ryc. 3) przewidywał bowiem zastąpienie pro-
stej ściany zamykającej prezbiterium apsydą o
średnicy wyraźnie mniejszej od szerokości prezbi-
terium, wzniesiłenóe w miejscu dwóch przęseł kor-
pusu nawowego krótkiego transeptu, oddzielonego
od pozostałych części każdej nawy bocznej mu-
reim z niewielkim przejściem, wreszcie budowę
nad powstałym w ten sposób niemal kwadrato-
wym przęsłem skrzyżowania kopuły na ośmiobo-
cznym bębnie, zwieńczonej latarnią. Ponadto pre-
5. Rzut poziomy kościoła jezuitów w Poznaniu — plan
B, rysunek, 1691. Rzym, Fondo Gesuitico, Collegia,
1541/1/45
zlbóterium, nawa główna i ramiona transeptu zo-
stały oddzielone od przęsła skrzyżowania niemal
pełnymi kolumnami, przystawionymi do palastrów
i niewątpliwie pełniącymi prócz funkcji estetycz-
nej również konstrukcyjną, jako dodatkowe wzmo-
cnienie struktury kopuły. Dwie podobne kolumny,
umieszczone w narożnikach prezbiterium, masku-
ją (niespodziewane przewężenie apsydy i wraz z
pilastrami, usytuowanymi na początku krzywiz-
ny apsydy, stanowią jej architektoniczną oprawę.
Ze względów statycznych mury w zewnętrznych
narożnikach transeptu zostały wyraźnie pogrubio-
ne, a konsekwencją rezygnacji z dwóch filarów
w miejscu nowo projektowanego transeptu stało
się usunięcie odpowiadających im lizen przy mu-
łach obwodowych.
O ile przekształcenie tej części planu kościoła
jest jedno znacznie określone, o tyle projektant
wahał się co do formy wejściowego przęsła kor-
pusu. Prowadzenie czarnego konturu zgodnie z
92