DOI Artikel:
Małkiewicz, Adam: Udział Bartłomieja Nataniela Wąsowskiego w budowie kościoła kolegium jezuitów (obecnie farnego) w Poznaniu
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20611#0104
10. Kościół jezuitów w Poznaniu, rzut poziomy (wg Mi-
łobędzkiego)
w aabonie w latach 1652 i 1691 47. Obaij oni w r.
1652 mieli już pewną teoretyczną wiedzę w za-
kresie architektury, nabytą w czasie studiów ma-
tematycznych w Kaliszu, później zaś prowadzili
różne prace budowlane. Odznaczający się poważ-
nymi zainteresowaniami naukowymi Solski, autor
paru rozpraw z zakresu mechaniki i miernictwa
47 Wiadomości biograficzne na podstawie Popia-
tek, Paszenda, o.c., s. 75 (Abramowicz) i 202—203
(Solski).
48 Wydany w r. 1690 Architekt polski stanowi tylko
pierwszy tom zamierzonego trzytomowego dzieła i za-
wiera jedynie trzy, spośród projektowanych ośmiu roz-
działów (zabaw), dotyczące mechaniki i hydrotechniki.
Dwa dalsze tomy miały być poświęcone architekturze
cywilnej i militarnej. Por. A. Małkiewicz, Teoria
architektury w nowożytnym piśmiennictwie polskim
(Zeszyty Naukowe UJ. Prace z Historii Sztuki, XIII,
Warszawa—Wrocław 1976), s. 16.
oraz nie zachowanego ((bądź tylko zamierzonego)
traktatu o architekturze48, w latach 1647—1851
wykładał w Poznaniu matematykę, w latach
1670'—1682 był prefektem fabryki kolegium jezu-
itów w Krakowie, a w latach osiemdziesiątych
i dziewięćdziesiątych — architektem biskupa kra-
kowskiego Jana Małachowskiego, dla którego m.
in. prowadził budowę kościoła i klasztoru Wizy-
tek w Krakowie, częściowo posługując się wła-
snymi projektami. Jednak wspomniany pobyt w
Poznaniu był chybia jego jedynym pobytem w
tym mieście; w r. 1651/52 odbywał trzecią pro-
bację w Jarosławiu, a w roku 1652/53 nauczał w
Krośnie, nie mógł więc uczestniczyć w pracach
komisji badającej w r. 1652 statykę kościoła po-
znańskiego', a około r. 1691 był — jak się zdaje —
całkowicie zaabsorbowany pracami dla wizytek, to-
też nie można z nim wiązać rysunków rzymskich.
Abramowicz natomiast właśnie w latach 1649—
—1653 studiował w kolegium poznańskim. W la-
tach 1675—1683 jako praefectus fabricae prowa-
dził według projektu Wąsowskiego (do r. 1678
pod jego bezpośrednim kierunkiem) prace budo-
wlanie przy tamtejszym kościele. W latach 1683—
—1690 przebywał w Chojnicach, od r. 1690 do
śmierci mieszkał w Krakowie. Nie mamy wiado-
mości o jego ponownym pobycie w Poznaniu,
mógł się tam jednak zatrzymać, chociażby w
r. 1690, w drodze z Chojnic do Krakowa; mniej
prawdopodobny, choć nie wykluczony, byłby je-
go specjalny przyjazd z Krakowa w początkach
r. 1891. Zarówno' curriculum vitae Abramowicza,
jalk przede wszystkim jego długoletni bezpośred-
ni udział w fabryce kościoła poznańskiego i wy-
nikająca z tego kompetencja z dużym prawdo-
podobieństwem pozwalają w nim widzieć autora
rzymskich rysunków (przede wszystkim planu A)
i dołączonych do nich uwag krytycznych; ze
względów chronologicznych natomiast mniej uza-
sadnione, choć przecież możliwe, wydaje silę przy-
pisanie mu autorstwa projektu „czarnej” wersji
planu A49. Te hipotezy wymagają jednak jesz-
cze potwierdzenia w itoku dalszych badań.
49 Zgodny z „czarną” wersją rysunku rzymskiego
projekt jest wcześniejszy od samego rysunku, na którym
ukazano — już jako istniejące — piąte, licząc od wej-
ścia, przęsła naw bocznych. Nawet gdyby piąta para fi-
larów (bez kolumn!) była nie usunię/tą przez Wąsow-
skiego pozostałością pierwotnej budowli Poncina, to przy-
najmniej wsparte na nich przęsła sklepienia musiałyby
powstać dopiero po r. 16S7 a przed wykonaniem rysun-
ku, co świadczy o podjęciu wówczas prac zgodnie z
„czarnym” projektem. W tym czasie Abramowicz pozo-
stawał chyba bez przerwy poza Poznaniem, choć nie
jest wykluczone, że mógł nadesłać swój projekt, a na-
100
łobędzkiego)
w aabonie w latach 1652 i 1691 47. Obaij oni w r.
1652 mieli już pewną teoretyczną wiedzę w za-
kresie architektury, nabytą w czasie studiów ma-
tematycznych w Kaliszu, później zaś prowadzili
różne prace budowlane. Odznaczający się poważ-
nymi zainteresowaniami naukowymi Solski, autor
paru rozpraw z zakresu mechaniki i miernictwa
47 Wiadomości biograficzne na podstawie Popia-
tek, Paszenda, o.c., s. 75 (Abramowicz) i 202—203
(Solski).
48 Wydany w r. 1690 Architekt polski stanowi tylko
pierwszy tom zamierzonego trzytomowego dzieła i za-
wiera jedynie trzy, spośród projektowanych ośmiu roz-
działów (zabaw), dotyczące mechaniki i hydrotechniki.
Dwa dalsze tomy miały być poświęcone architekturze
cywilnej i militarnej. Por. A. Małkiewicz, Teoria
architektury w nowożytnym piśmiennictwie polskim
(Zeszyty Naukowe UJ. Prace z Historii Sztuki, XIII,
Warszawa—Wrocław 1976), s. 16.
oraz nie zachowanego ((bądź tylko zamierzonego)
traktatu o architekturze48, w latach 1647—1851
wykładał w Poznaniu matematykę, w latach
1670'—1682 był prefektem fabryki kolegium jezu-
itów w Krakowie, a w latach osiemdziesiątych
i dziewięćdziesiątych — architektem biskupa kra-
kowskiego Jana Małachowskiego, dla którego m.
in. prowadził budowę kościoła i klasztoru Wizy-
tek w Krakowie, częściowo posługując się wła-
snymi projektami. Jednak wspomniany pobyt w
Poznaniu był chybia jego jedynym pobytem w
tym mieście; w r. 1651/52 odbywał trzecią pro-
bację w Jarosławiu, a w roku 1652/53 nauczał w
Krośnie, nie mógł więc uczestniczyć w pracach
komisji badającej w r. 1652 statykę kościoła po-
znańskiego', a około r. 1691 był — jak się zdaje —
całkowicie zaabsorbowany pracami dla wizytek, to-
też nie można z nim wiązać rysunków rzymskich.
Abramowicz natomiast właśnie w latach 1649—
—1653 studiował w kolegium poznańskim. W la-
tach 1675—1683 jako praefectus fabricae prowa-
dził według projektu Wąsowskiego (do r. 1678
pod jego bezpośrednim kierunkiem) prace budo-
wlanie przy tamtejszym kościele. W latach 1683—
—1690 przebywał w Chojnicach, od r. 1690 do
śmierci mieszkał w Krakowie. Nie mamy wiado-
mości o jego ponownym pobycie w Poznaniu,
mógł się tam jednak zatrzymać, chociażby w
r. 1690, w drodze z Chojnic do Krakowa; mniej
prawdopodobny, choć nie wykluczony, byłby je-
go specjalny przyjazd z Krakowa w początkach
r. 1891. Zarówno' curriculum vitae Abramowicza,
jalk przede wszystkim jego długoletni bezpośred-
ni udział w fabryce kościoła poznańskiego i wy-
nikająca z tego kompetencja z dużym prawdo-
podobieństwem pozwalają w nim widzieć autora
rzymskich rysunków (przede wszystkim planu A)
i dołączonych do nich uwag krytycznych; ze
względów chronologicznych natomiast mniej uza-
sadnione, choć przecież możliwe, wydaje silę przy-
pisanie mu autorstwa projektu „czarnej” wersji
planu A49. Te hipotezy wymagają jednak jesz-
cze potwierdzenia w itoku dalszych badań.
49 Zgodny z „czarną” wersją rysunku rzymskiego
projekt jest wcześniejszy od samego rysunku, na którym
ukazano — już jako istniejące — piąte, licząc od wej-
ścia, przęsła naw bocznych. Nawet gdyby piąta para fi-
larów (bez kolumn!) była nie usunię/tą przez Wąsow-
skiego pozostałością pierwotnej budowli Poncina, to przy-
najmniej wsparte na nich przęsła sklepienia musiałyby
powstać dopiero po r. 16S7 a przed wykonaniem rysun-
ku, co świadczy o podjęciu wówczas prac zgodnie z
„czarnym” projektem. W tym czasie Abramowicz pozo-
stawał chyba bez przerwy poza Poznaniem, choć nie
jest wykluczone, że mógł nadesłać swój projekt, a na-
100