DOI issue:
Recenzje i przeglądy
DOI article:Marcinkowski, Wojciech: Dwa "Ogrojce" krakowskie: Uwagi na marginesie nowych publikacji
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.20611#0145
4. Ogrojec, Radlkofen, kościół parafialny Sw. Małgorza-
ty (wg KDB, IV,5)
nej (.nagrobek, epitafium) proweniencji płaskorze-
źby. Bardziej przekonuje go domniemanie ołta-
rzowego przeznaczenia reliefu. Miał on stanowić
korpus retabulum, zamykany malowanymi na de-
skach skrzydłami. Autor opiera się tu na pocho-
dzącej z zeszłego wieku informacji o „dawnej”
dyspozycji Ogrojca13. Przekaz ten już wcześniej
był przedmiotem dowolnych interpretacji14. Fak-
tem jest jednak, że nie ma w nim mowy o wolno
stojącym ołtarzu. Ponadto wyzyskany przez Am-
brożego Grabowskiego „rękopis z r. 1640 nie
wspomina o rzekomych skrzydłach retabulum, o-
wych malowidłach „dawnego pęzla” 15. Powstaje
dalej pytanie, do czego służyć miałby ten „ołta-
rzyk”. Wszak ołtarz fundowano już w bezpośred-
nim sąsiedztwie — w kaplicy Ogrojcowej przy
Sw. Barbarze. Wobec tego wytłumaczyć trzeba
bY nie tylko pojawienie się „dwóch wyobrażeń
13 Olszewski, o. c., s. 96.
14 W nie cytowanych przez Olszewskiego pracach:
J- Muczkowski, Historia rzeźby [w:] Kraków, jego
kultura i sztuka (Rocznik Krakowski, VI, 1904), s. 169;
D- Frey, Krakau, Breslau 1941, s. 23 (bardzo kategory-
cznie).
15 A, Grabowski, Kraków i jego okolice, wyd. 3,
5. Epitafium Pómerów, Norymberga, kościół parafialny
Sw. Sebalda (wg Redsloba)
sceny w Getsemand i[.„] w obrębie jednego cmen-
tarza”, lecz także wystawienie obok siebie dwóch
ołtarzy (jeden pod dachem, drugi połowy?). Au-
tor wyjaśnia („w formie [...] bardzo ostrożnej hi-
potezy”), że Ogrojec „mariacki” służyć miał Niem-
com, Ogrojec zaś u Św. Barbary — Polakom. Ta-
kie podziały etniczne w obrębie jednej parafii
były wszelako nie do pomyślenia w średniowie-
czu. Odnośne przekazy źródłowe analizowane by-
ły już dostatecznie często, także w kontekście
prac Stwosza16. Sąd ten budzi wątpliwości nie
tylko z punktu widzenia krytyki materiałów ar-
chiwalnych, ale i z tej przyczyny, że Autor nie
jest w stanie przedstawić nam żadnej analogicz-
nej konstrukcji ołtarzowej. W istocie również re-
cenzentowi nie jest znany ani jeden przykład go-
tyckiej, monumentalnej nastawy szafiastej z rzeź-
bionym Ogrojcem w korpusie. Spośród dzieł prze-
Kraków 1836, s. 353. Ogrojec był już wtedy „w ścienie
[...] kamienice”, nb. Olszewskiemu znany jest ten prze-
kaz (przyp. 1 na s. 87).
16 Ostatnio P. Skubiszewski, Veit Stoss und
Polen. Vortrag gehalten am 13. Januar 1983 im Germa-
nischen Nationalmuseum in Niirnberg, Niirnberg 1983,
s. 5.
141
ty (wg KDB, IV,5)
nej (.nagrobek, epitafium) proweniencji płaskorze-
źby. Bardziej przekonuje go domniemanie ołta-
rzowego przeznaczenia reliefu. Miał on stanowić
korpus retabulum, zamykany malowanymi na de-
skach skrzydłami. Autor opiera się tu na pocho-
dzącej z zeszłego wieku informacji o „dawnej”
dyspozycji Ogrojca13. Przekaz ten już wcześniej
był przedmiotem dowolnych interpretacji14. Fak-
tem jest jednak, że nie ma w nim mowy o wolno
stojącym ołtarzu. Ponadto wyzyskany przez Am-
brożego Grabowskiego „rękopis z r. 1640 nie
wspomina o rzekomych skrzydłach retabulum, o-
wych malowidłach „dawnego pęzla” 15. Powstaje
dalej pytanie, do czego służyć miałby ten „ołta-
rzyk”. Wszak ołtarz fundowano już w bezpośred-
nim sąsiedztwie — w kaplicy Ogrojcowej przy
Sw. Barbarze. Wobec tego wytłumaczyć trzeba
bY nie tylko pojawienie się „dwóch wyobrażeń
13 Olszewski, o. c., s. 96.
14 W nie cytowanych przez Olszewskiego pracach:
J- Muczkowski, Historia rzeźby [w:] Kraków, jego
kultura i sztuka (Rocznik Krakowski, VI, 1904), s. 169;
D- Frey, Krakau, Breslau 1941, s. 23 (bardzo kategory-
cznie).
15 A, Grabowski, Kraków i jego okolice, wyd. 3,
5. Epitafium Pómerów, Norymberga, kościół parafialny
Sw. Sebalda (wg Redsloba)
sceny w Getsemand i[.„] w obrębie jednego cmen-
tarza”, lecz także wystawienie obok siebie dwóch
ołtarzy (jeden pod dachem, drugi połowy?). Au-
tor wyjaśnia („w formie [...] bardzo ostrożnej hi-
potezy”), że Ogrojec „mariacki” służyć miał Niem-
com, Ogrojec zaś u Św. Barbary — Polakom. Ta-
kie podziały etniczne w obrębie jednej parafii
były wszelako nie do pomyślenia w średniowie-
czu. Odnośne przekazy źródłowe analizowane by-
ły już dostatecznie często, także w kontekście
prac Stwosza16. Sąd ten budzi wątpliwości nie
tylko z punktu widzenia krytyki materiałów ar-
chiwalnych, ale i z tej przyczyny, że Autor nie
jest w stanie przedstawić nam żadnej analogicz-
nej konstrukcji ołtarzowej. W istocie również re-
cenzentowi nie jest znany ani jeden przykład go-
tyckiej, monumentalnej nastawy szafiastej z rzeź-
bionym Ogrojcem w korpusie. Spośród dzieł prze-
Kraków 1836, s. 353. Ogrojec był już wtedy „w ścienie
[...] kamienice”, nb. Olszewskiemu znany jest ten prze-
kaz (przyp. 1 na s. 87).
16 Ostatnio P. Skubiszewski, Veit Stoss und
Polen. Vortrag gehalten am 13. Januar 1983 im Germa-
nischen Nationalmuseum in Niirnberg, Niirnberg 1983,
s. 5.
141