DOI Heft:
Recenzje i przeglądy
DOI Artikel:Ostrowski, Jan K.: W kręgu mistrza Pinsla: W związku z wystawą w Olesku i we Lwowie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20611#0163
Matka Beska Bolesna, Olesko, Muzeum (fot. J. K.
Ostrowski)
kwestionowanie jednolitości wystroju kościoła pa-
rafialnego w Dukli, uważanego przez Mańkow-
skiego w całości za dzieło Obrookiego, oraz po-
wiązanie rzeźb z ołtarza głównego z wystrojem
kościoła parafialnego w Buczaczu25 26. Nie ulega
Wątpliwości, że w obydwu miejscowościach pra-
cował wkrótce po r. 1770 ten sam artysta, a gru-
P? jego dzieł należałoby rozszerzyć o krucyfiks
2 fary buczackiej oraz dwa inne, bardzo do niego
zbliżone, z dukielskiego kościoła Bernardynów2B.
Rzeźbiarz ten wywodził się najwyraźniej z war-
25 Hornung nawiązał tu do twierdzeń Bochnaka (o.
c-, s. 64—72), który zestawiał rzeźby i struktury ołta-
rzowe z Buczacza i Dukli.
26 W Katalogu zabytków sztuki w Polsce, Seria No-
Wa’ t I, z. 1: Krosno, Dukla i okolice, opr. E.iF.Sto-
^°towie, Warszawa 1977, s. 23, 25, ił. 327, 328 kru-
cyfiksy z Dukli przypisane są całkowicie bezpodstaw-
Fabianowi Fesingerowi. Atrybucję tę powtórzyła
bezkrytycznie E. Smulikowska, Rococo Crucijixes
°f the Lvovian School. Problems of Authorship, Style
and Artistic Topography [w:] Studien zur Europdischen
szitaltu Pinsla. Do jego indywidualnych cech nale-
ży kontrastowanie gładko opiętych partii figur z
rozwianymi draperiaoni, klasycyzująeo-sentymen-
talny typ głów oraz rezygnacja z naturalistycz-
nej polichromii. Identyfikacja tego artysty z Fran-
ciszkiem Olędzkim inie jest wykluczona, ale atry-
hucja Horniunga opiera się tu tylko pozornie na
danych archiwalnych27 i jest klasycznym przy-
kładem przedstawiania przez tego autora swych
wątłych hipotez jalko sprawdzonych wyników.
Prawidłowa rekonstrukcja osobowości artysty-
cznej Olędzkiego, jednej z czołowych indywidual-
ności wśród młodszej generacji lwowskich rzeź-
biarzy rokokowych jest, jak się wydaje, możli-
wa. Wymaga ona jednak precyzyjnej korelacji
dostępnych danych archiwalnych z rzetelną, wol-
ną od uprzedzeń analizą stylistyczną.
3. Z PROBLEMATYKI WARSZTATOWEJ
Przegląd bogatego materiału zabytkowego rzeź-
by lwowskiej pozwala na stwierdzenie, że w jego
ramach wielokrotnie powtarzają się pewne sche-
maty ikcinograficznio^kompozycyjne. Prześledzenie
rysujących się filiacji może mieć istotne znacze-
nie dla uchwycenia niektórych mechanizmów rzą-
dzących twórczością rzeźbiarzy lwowskich, zgod-
nie z postulatami Mieczysława Gębarowicza, wzy-
wającego do rozszerzenia metod badawczych 28.
3.1. Jedną z najbardziej charakterystycznych
i najbardziej udanych pod względem artystycz-
nym kreacji rzeźby lwowskiej jest figura Matki
Boskiej Bolesnej, ocierającej chustą łzy. Mieczy-
sław Gębarowicz wyliczył aż siedem przykładów
tego rodzaju: w Żółkwi, Hodowicy, Nawarii, Bu-
sku, Kąkolniikach, Mominie i Majdanie Kolbu-
szowskim29, ósmy, pochodzący z dawnych zbio-
rów Muzeum Przemysłu Artystycznego, znajdu-
je się w magazynach oleskich. Dziewiąta analogi-
czna figura, wykonana w stiuku, zdobi ołtarz głó-
wny w kościele Bernardynów w Grodnie. Cha-
rakterystyczny gest bolejącej Marii, począwszy od
Barock- und Rokokoskulptur, red. K. Kalinowski,
Poznań 1985, s. 228.
27 Hornung, Majster Pinsel..., s. 137; jedyny cy-
towany w tym kontekście przekaz archiwalny dotyczy
niezidentyfikowanych prac Olędzkiego i Filewicza dla
lwowskiej Stauropigii. Drugi rzekomy argument to po-
dobieństwo rzeźb z Buczacza do figur w dawnym Muze-
um Przemysłowym, których przypisanie Olędzkiemu jest
kolejną niesprawdzoną hipotezą.
28 Gębarowicz, Prolegomena..., szczególnie s.
21—38.
25 Ibid., s. 31
159
Ostrowski)
kwestionowanie jednolitości wystroju kościoła pa-
rafialnego w Dukli, uważanego przez Mańkow-
skiego w całości za dzieło Obrookiego, oraz po-
wiązanie rzeźb z ołtarza głównego z wystrojem
kościoła parafialnego w Buczaczu25 26. Nie ulega
Wątpliwości, że w obydwu miejscowościach pra-
cował wkrótce po r. 1770 ten sam artysta, a gru-
P? jego dzieł należałoby rozszerzyć o krucyfiks
2 fary buczackiej oraz dwa inne, bardzo do niego
zbliżone, z dukielskiego kościoła Bernardynów2B.
Rzeźbiarz ten wywodził się najwyraźniej z war-
25 Hornung nawiązał tu do twierdzeń Bochnaka (o.
c-, s. 64—72), który zestawiał rzeźby i struktury ołta-
rzowe z Buczacza i Dukli.
26 W Katalogu zabytków sztuki w Polsce, Seria No-
Wa’ t I, z. 1: Krosno, Dukla i okolice, opr. E.iF.Sto-
^°towie, Warszawa 1977, s. 23, 25, ił. 327, 328 kru-
cyfiksy z Dukli przypisane są całkowicie bezpodstaw-
Fabianowi Fesingerowi. Atrybucję tę powtórzyła
bezkrytycznie E. Smulikowska, Rococo Crucijixes
°f the Lvovian School. Problems of Authorship, Style
and Artistic Topography [w:] Studien zur Europdischen
szitaltu Pinsla. Do jego indywidualnych cech nale-
ży kontrastowanie gładko opiętych partii figur z
rozwianymi draperiaoni, klasycyzująeo-sentymen-
talny typ głów oraz rezygnacja z naturalistycz-
nej polichromii. Identyfikacja tego artysty z Fran-
ciszkiem Olędzkim inie jest wykluczona, ale atry-
hucja Horniunga opiera się tu tylko pozornie na
danych archiwalnych27 i jest klasycznym przy-
kładem przedstawiania przez tego autora swych
wątłych hipotez jalko sprawdzonych wyników.
Prawidłowa rekonstrukcja osobowości artysty-
cznej Olędzkiego, jednej z czołowych indywidual-
ności wśród młodszej generacji lwowskich rzeź-
biarzy rokokowych jest, jak się wydaje, możli-
wa. Wymaga ona jednak precyzyjnej korelacji
dostępnych danych archiwalnych z rzetelną, wol-
ną od uprzedzeń analizą stylistyczną.
3. Z PROBLEMATYKI WARSZTATOWEJ
Przegląd bogatego materiału zabytkowego rzeź-
by lwowskiej pozwala na stwierdzenie, że w jego
ramach wielokrotnie powtarzają się pewne sche-
maty ikcinograficznio^kompozycyjne. Prześledzenie
rysujących się filiacji może mieć istotne znacze-
nie dla uchwycenia niektórych mechanizmów rzą-
dzących twórczością rzeźbiarzy lwowskich, zgod-
nie z postulatami Mieczysława Gębarowicza, wzy-
wającego do rozszerzenia metod badawczych 28.
3.1. Jedną z najbardziej charakterystycznych
i najbardziej udanych pod względem artystycz-
nym kreacji rzeźby lwowskiej jest figura Matki
Boskiej Bolesnej, ocierającej chustą łzy. Mieczy-
sław Gębarowicz wyliczył aż siedem przykładów
tego rodzaju: w Żółkwi, Hodowicy, Nawarii, Bu-
sku, Kąkolniikach, Mominie i Majdanie Kolbu-
szowskim29, ósmy, pochodzący z dawnych zbio-
rów Muzeum Przemysłu Artystycznego, znajdu-
je się w magazynach oleskich. Dziewiąta analogi-
czna figura, wykonana w stiuku, zdobi ołtarz głó-
wny w kościele Bernardynów w Grodnie. Cha-
rakterystyczny gest bolejącej Marii, począwszy od
Barock- und Rokokoskulptur, red. K. Kalinowski,
Poznań 1985, s. 228.
27 Hornung, Majster Pinsel..., s. 137; jedyny cy-
towany w tym kontekście przekaz archiwalny dotyczy
niezidentyfikowanych prac Olędzkiego i Filewicza dla
lwowskiej Stauropigii. Drugi rzekomy argument to po-
dobieństwo rzeźb z Buczacza do figur w dawnym Muze-
um Przemysłowym, których przypisanie Olędzkiemu jest
kolejną niesprawdzoną hipotezą.
28 Gębarowicz, Prolegomena..., szczególnie s.
21—38.
25 Ibid., s. 31
159