DOI Artikel:
Bałus, Wojciech: Bohdan Lisowski (1924 - 1992)
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20614#0012
Krakowie, na Wydziałach Politechnicznych Aka-
demii Górniczo-Hutniczej, uzyskując w lipcu ro-
ku 1948 dyplom inżyniera architekta i magistra
nauk technicznych.
Pracę zawodową związał z Politechniką Kra-
kowską. Jeszcze jako student, w marcu roku
1947, otrzymał posadę asystenta w Katedrze
i Zakładzie Kompozycji Architektonicznej Wy-
działu Architektury i w jednostce tej, zmieniają-
cej później dwukrotnie swą nazwę (w roku 1954
na Katedrę Projektowania Budynków Przemy-
słowych i w roku 1963 na Katedrę Projektowa-
nia Architektury Przemysłowej), pracował aż do
śmierci. Na Politechnice Krakowskiej osiągał też
kolejne szczeble naukowej kariery. I tak w roku
1958, po przedłożeniu rozprawy „Genealogia
skrajnie awangardowej architektury XX wieku
1800—1900” i zdaniu przepisanych egzaminów
uzyskał tytuł kandydata nauk technicznych (ty-
tuł ów po zmianie przepisów zamieniono później
na doktorat), a w roku 1962 stopień naukowy
docenta na podstawie książki Skrajnie awangar-
dowa architektura XX wieku (1900—1914) (Poli-
technika Krakowska, Zeszyt Naukowy Nr 2,
Architektura Nr 7, Kraków 1962). W styczniu
roku 1972 nadano mu tytuł profesora nadzwy-
czajnego, w grudniu zaś roku 1989 tytuł profe-
sora zwyczajnego nauk technicznych.
Poza Politechniką Krakowską Profesor Li-
sowski wykładał również w innych uczelniach.
Obok politechnik: Wrocławskiej (1963—1965),
Warszawskiej (1965—1985), w holenderskim
Delft (uisiting professor, 1975) i Śląskiej w Gli-
wicach (1965—1974), wymienić trzeba Wydział
Architektury Wnętrz Akademii Sztuk Pięknych
w Krakowie (1963—1992), a przede wszystkim
Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Jagielloń-
skiego, gdzie w każdym semestrze letnim, po-
cząwszy od roku akademickiego 1983/84 aż do
1990/91, prowadził bardzo interesujące i bogato
ilustrowane własnymi przezroczami (fotografia
była wielką pasją Profesora; Jego zbiór przezro-
czy liczył kilkadziesiąt tysięcy sztuk) wykłady
monograficzne poświęcone problematyce archi-
tektury XX wieku.
Bohdan Lisowski działał również aktywnie
w towarzystwach naukowych i społecznych oraz
pracował jako konsultant, doradca i członek rad
naukowych wielu biur projektów. Piastował
funkcję przewodniczącego Sekcji Architektury
Komitetu Architektury i Urbanistyki Polskiej
Akademii Nauk, był też członkiem trzech komi-
sji naukowych Oddziału PAN w Krakowie
(Architektury i Urbanistyki, Ochrony Zdrowia
Społecznego i Ergonomicznej; tej ostatniej prze-
wodniczył). Od roku 1948 stale czynny był
w Stowarzyszeniu Architektów Polskich, wielo-
krotnie zasiadając we władzach tak Zarządu
Głównego, jak i Zarządu Oddziału w Krakowie.
Związany był też z Krakowskim Towarzystwem
Higieny Psychicznej.
Z Jego realizacji architektonicznych wymie-
nić trzeba: Południowe Zakłady Wytwórcze Sil-
ników Elektrycznych TAMEL w Tarnowie (1952),
generalną rozbudowę Zakładów Przemysłu Gu-
mowego STOMIL w Dębicy (1956), siedzibę Kra-
kowskiego Biura Projektowo-Badawczego Budo-
wnictwa Przemysłowego przy ul. Wielopole 17
(1952) oraz „dom stu balkonów” przy ul. Reto-
ryka 4 w Krakowie (1961).
Witruwiańska wszechstronność Bohdana Li-
sowskiego brała się z Jego rozumienia zawodu
architekta. We wstępie do Skrajnie awangardo-
wej architektury XX wieku pisał: „Wieloletnie
zajmowanie się projektowaniem architektoni-
cznym dla przemysłu zawsze silnie inspirowało
mnie do pracy naukowej w tej dziedzinie budo-
wnictwa i architektury. Większość jednak wy-
stępujących tam problemów i zagadnień archi-
tektonicznych, a szczególnie te najbardziej isto-
tne, dyspozycyjne, są zawsze w jakiejś relacji do
całości ogólnych problemów i zagadnień współ-
czesnej architektury” (s. IX). Projektowanie, na-
wet to najbardziej „specjalistyczne”, jakim wy-
daje się tworzenie architektury dla potrzeb prze-
mysłu, nie rodzi się więc w próżni. „Rozważając
przyczyny pojawienia się nowych zjawisk w
skrajnie awangardowej architekturze XX wieku,
można dojść do przekonania, że źródłem wszel-
kich zmian kierunkujących rozwój architektury
jest zdolność rozumienia tych współczesnych zja-
wisk, które ogół uświadamia sobie zawsze z
opóźnieniem, i opieranie na tym rozumieniu pod-
staw inwencji twórczej warsztatu architekto-
nicznego, ściśle i szeroko związanego z wszelkimi
istotnymi przejawami współczesnego życia” (s.
15). A zatem projektant architektury przemysło-
wej odnosić się musi do osiągnięć współczesnej
mu architektury jako całości, rozumienie zaś tej
ostatniej wskazuje na konieczność powiązania
własnego warsztatu twórczego z wieloma „życio-
wymi” czynnikami. Tylko wszechstronność archi-
tekta może dać gwarancję poprawnego rezultatu
jego pracy. I w tym tkwiła istota postawy Boh-
dana Lisowskiego.
Twórczy architekt musi być więc świadom
osiągnięć i wyników: techniki (np. w zakresie
konstrukcji), przemysłu, „różnych dziedzin nauki
6
demii Górniczo-Hutniczej, uzyskując w lipcu ro-
ku 1948 dyplom inżyniera architekta i magistra
nauk technicznych.
Pracę zawodową związał z Politechniką Kra-
kowską. Jeszcze jako student, w marcu roku
1947, otrzymał posadę asystenta w Katedrze
i Zakładzie Kompozycji Architektonicznej Wy-
działu Architektury i w jednostce tej, zmieniają-
cej później dwukrotnie swą nazwę (w roku 1954
na Katedrę Projektowania Budynków Przemy-
słowych i w roku 1963 na Katedrę Projektowa-
nia Architektury Przemysłowej), pracował aż do
śmierci. Na Politechnice Krakowskiej osiągał też
kolejne szczeble naukowej kariery. I tak w roku
1958, po przedłożeniu rozprawy „Genealogia
skrajnie awangardowej architektury XX wieku
1800—1900” i zdaniu przepisanych egzaminów
uzyskał tytuł kandydata nauk technicznych (ty-
tuł ów po zmianie przepisów zamieniono później
na doktorat), a w roku 1962 stopień naukowy
docenta na podstawie książki Skrajnie awangar-
dowa architektura XX wieku (1900—1914) (Poli-
technika Krakowska, Zeszyt Naukowy Nr 2,
Architektura Nr 7, Kraków 1962). W styczniu
roku 1972 nadano mu tytuł profesora nadzwy-
czajnego, w grudniu zaś roku 1989 tytuł profe-
sora zwyczajnego nauk technicznych.
Poza Politechniką Krakowską Profesor Li-
sowski wykładał również w innych uczelniach.
Obok politechnik: Wrocławskiej (1963—1965),
Warszawskiej (1965—1985), w holenderskim
Delft (uisiting professor, 1975) i Śląskiej w Gli-
wicach (1965—1974), wymienić trzeba Wydział
Architektury Wnętrz Akademii Sztuk Pięknych
w Krakowie (1963—1992), a przede wszystkim
Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Jagielloń-
skiego, gdzie w każdym semestrze letnim, po-
cząwszy od roku akademickiego 1983/84 aż do
1990/91, prowadził bardzo interesujące i bogato
ilustrowane własnymi przezroczami (fotografia
była wielką pasją Profesora; Jego zbiór przezro-
czy liczył kilkadziesiąt tysięcy sztuk) wykłady
monograficzne poświęcone problematyce archi-
tektury XX wieku.
Bohdan Lisowski działał również aktywnie
w towarzystwach naukowych i społecznych oraz
pracował jako konsultant, doradca i członek rad
naukowych wielu biur projektów. Piastował
funkcję przewodniczącego Sekcji Architektury
Komitetu Architektury i Urbanistyki Polskiej
Akademii Nauk, był też członkiem trzech komi-
sji naukowych Oddziału PAN w Krakowie
(Architektury i Urbanistyki, Ochrony Zdrowia
Społecznego i Ergonomicznej; tej ostatniej prze-
wodniczył). Od roku 1948 stale czynny był
w Stowarzyszeniu Architektów Polskich, wielo-
krotnie zasiadając we władzach tak Zarządu
Głównego, jak i Zarządu Oddziału w Krakowie.
Związany był też z Krakowskim Towarzystwem
Higieny Psychicznej.
Z Jego realizacji architektonicznych wymie-
nić trzeba: Południowe Zakłady Wytwórcze Sil-
ników Elektrycznych TAMEL w Tarnowie (1952),
generalną rozbudowę Zakładów Przemysłu Gu-
mowego STOMIL w Dębicy (1956), siedzibę Kra-
kowskiego Biura Projektowo-Badawczego Budo-
wnictwa Przemysłowego przy ul. Wielopole 17
(1952) oraz „dom stu balkonów” przy ul. Reto-
ryka 4 w Krakowie (1961).
Witruwiańska wszechstronność Bohdana Li-
sowskiego brała się z Jego rozumienia zawodu
architekta. We wstępie do Skrajnie awangardo-
wej architektury XX wieku pisał: „Wieloletnie
zajmowanie się projektowaniem architektoni-
cznym dla przemysłu zawsze silnie inspirowało
mnie do pracy naukowej w tej dziedzinie budo-
wnictwa i architektury. Większość jednak wy-
stępujących tam problemów i zagadnień archi-
tektonicznych, a szczególnie te najbardziej isto-
tne, dyspozycyjne, są zawsze w jakiejś relacji do
całości ogólnych problemów i zagadnień współ-
czesnej architektury” (s. IX). Projektowanie, na-
wet to najbardziej „specjalistyczne”, jakim wy-
daje się tworzenie architektury dla potrzeb prze-
mysłu, nie rodzi się więc w próżni. „Rozważając
przyczyny pojawienia się nowych zjawisk w
skrajnie awangardowej architekturze XX wieku,
można dojść do przekonania, że źródłem wszel-
kich zmian kierunkujących rozwój architektury
jest zdolność rozumienia tych współczesnych zja-
wisk, które ogół uświadamia sobie zawsze z
opóźnieniem, i opieranie na tym rozumieniu pod-
staw inwencji twórczej warsztatu architekto-
nicznego, ściśle i szeroko związanego z wszelkimi
istotnymi przejawami współczesnego życia” (s.
15). A zatem projektant architektury przemysło-
wej odnosić się musi do osiągnięć współczesnej
mu architektury jako całości, rozumienie zaś tej
ostatniej wskazuje na konieczność powiązania
własnego warsztatu twórczego z wieloma „życio-
wymi” czynnikami. Tylko wszechstronność archi-
tekta może dać gwarancję poprawnego rezultatu
jego pracy. I w tym tkwiła istota postawy Boh-
dana Lisowskiego.
Twórczy architekt musi być więc świadom
osiągnięć i wyników: techniki (np. w zakresie
konstrukcji), przemysłu, „różnych dziedzin nauki
6