Universitätsbibliothek HeidelbergUniversitätsbibliothek Heidelberg
Metadaten

Polska Akademia Umieje̜tności <Krakau> / Komisja Historii Sztuki [Hrsg.]; Polska Akademia Nauk <Warschau> / Oddział <Krakau> / Komisja Teorii i Historii Sztuki [Hrsg.]
Folia Historiae Artium — 29.1993

DOI Artikel:
Kowalik-Gran, Iwona: Chorągiew moskiewska tzw: carów Szujskich w Muzeum Czartoryskich w Krakowie
DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.20614#0122
Überblick
Faksimile
0.5
1 cm
facsimile
Vollansicht
OCR-Volltext
17. Car Fiodor Iwanowicz, XIX w., rekonstrukcja fresku z w. XVI w Granowi-
tej Pałacie (wg The Facated Chamber in the Moscow Kremlin, Leningrad 1978)

tością fresków w Granowitej Pałacie było ukaza-
nie w monumentalnej formie na reprezentacyj-
nym miejscu współcześnie żyjących osób. Należy
zwrócić uwagę, że Uszakow nie wymienił nimbu
wokół głowy cara. Uwierzytelniał tożsamość
przedstawionych postaci nie tylko napis identy-
fikujący osobę cara Fiodora Iwanowicza, ale
także współczesne realia, przede wszystkim stro-
je. Ten zresztą rys pojawił się dużo wcześniej w
wizerunkach świętych rodzimych, jak Włodzi-
mierza, Borysa i Gleba 55: ich świeckie szaty peł-
niły funkcję znaku identyfikującego. W Grano-
witej Pałacie zostały użyte w podobnym celu,
będąc jednocześnie wyrazem realistycznych ten-
dencji malarstwa drugiej połowy wieku XVI56.

Przedstawienie na chorągwi różni się od opi-
sanych fresków nie tylko brakiem inskrypcji z
tytułem cara oraz tłem pozbawionym elementów
architektury, ale i ubiorami otaczających tron
dworzan, jak również sposobem trzymania in-
sygniów przez władcę, szczegółami jego szaty i

55 Np. ikona nowogrodzka z w. XV, zob. W. N. Ł a-
z a r i e w, Stranicy istorii nowgorodskoj żywopisi, Mo-

skwa 1983, tabl. 22.

obecnością nimbu wokół głowy. Stojący z obu
stron tronu poddani noszą typowe dworskie
stroje ceremonialne złożone z dalmatyki, zwanej
sakkosem, lorosu i płaszcza spiętego na prawym
ramieniu. Sakkos z lorosem przysługuje w ma-
larstwie ruskim archaniołom, królom starotesta-
mentowym, dostojnikom dworskim, np. w scenie
Sądu Piłata. Stanowi on tradycyjny atrybut
przynależny osobom związanym z dworem i nie
ma żadnych indywidualnych cech, pozwalają-
cych bliżej określić czas czy pochodzenie tak
ubranej postaci. Natomiast szata króla na cho-
rągwi wyróżnia się nie tylko złotą barwą, ozdob-
nością krzyżowego lorosu i barmy, lecz także sze-
rokimi rękawami, spod których widoczne są
mankiety sukni spodniej. W ten sposób nastąpiło
tu zespolenie w jedną całość dwóch elementów
ceremonialnego stroju carskiego: sakkosu z krzy-
żowym lorosem i płaszcza o szerokich rękawach.
W portretach carskich przestrzegano raczej za-
sady przedstawiania bądź płaszcza zapiętego, nie

56 O tendencjach realistycznych w malarstwie dru-
giej połowy w. XVI i wykorzystywaniu ich w służbie
propagandy pisał m. in. W. Mole, Sztuka rosyjska do
1914, Wrocław—Kraków 1955, s. 163 nn.

116
 
Annotationen