DOI article:
Kowalik-Gran, Iwona: Chorągiew moskiewska tzw: carów Szujskich w Muzeum Czartoryskich w Krakowie
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.20614#0125
20. Car Iwan Groźny, litografia, XVII w., kopia obrazu
z r. 1571 (wg Kampfera)
bolizuje boskie pochodzenie jego władzy, a rów-
nocześnie w kontekście Rad Salomona jest koro-
ną mądrości bożej. Stojący z lewej strony anioł
z wagą obrazuje sprawiedliwe rządy króla, któ-
rego sercem kieruje Bóg i przypomina, że „spra-
wiedliwość wybawia od śmierci”.
Przedstawiony powyżej Chrystus w mandorli
gestem obu rąk zsyła błogosławieństwo na króla
i jego rządy. Również Bóg-Sabaoth ukazany na
bordiurze z jabłkiem królewskim w ręku, Wład-
ca Nieba i Ziemi, błogosławi poczynaniom wy-
branego przez siebie monarchy.
Uznanie w zwróconej ku Chrystusowi bosej
postaci w krótkiej tunice, zaczerpniętego z Psalmu
102 (101) wizerunku człowieka pognębionego, od-
dającego się pod opiekę Boga, nadałoby całości
kompozycji jeszcze inne znaczenie, a mianowicie
ukazywałoby dwie natury władcy: wobec Boga
i wobec ludzi. Przyjęcie natomiast, że w postaci
tej ukazano świętego patrona cara, uaktualniało-
by alegoryczną scenę w sposób często stosowany
w sztuce ruskiej.
Reasumując, należy stwierdzić, że freski Zoło-
tej Pałaty stanowiły nader odpowiednie źródło
wzorów ikonograficznych dla celów propagando-
21. Car Aleksy Michajłowicz, XVII w. (wg Kampfera)
wych władców moskiewskich wieku XVII. Musia-
ły też posiadać specjalne znaczenie, jeśli jeszcze w
r. 1676 budziły zainteresowanie i być może na
carskie polecenie zostały opisane przez Szymona
Uszakowa i Nikitę Klementiewa. Choć trudno
rozstrzygnąć, czy bezpośrednio z nich czerpał
twórca przedstawienia na chorągwi w Muzeum
Czartoryskich, czy też istniały jeszcze inne źródła
obrazowe wiążące dwie sceny spośród ilustracji
Księgi Przysłów — to jednak ze względu właśnie
na ważność fresków Zołotej Pałaty i ich powsze-
chną znajomość można z dużym prawdopodobień-
stwem przyjąć, że to one stanowiły ów wzór.
DZIEJE I TYPOLOGIA
RUSKICH CHORĄGWI WOJSKOWYCH
Omawiany zabytek z Muzeum Czartoryskich
należy do gatunku chorągwi wojskowych. Dla
pełnego jego wyjaśnienia konieczne jest zatem
włączenie do niniejszych rozważań zarysu dzie-
119
z r. 1571 (wg Kampfera)
bolizuje boskie pochodzenie jego władzy, a rów-
nocześnie w kontekście Rad Salomona jest koro-
ną mądrości bożej. Stojący z lewej strony anioł
z wagą obrazuje sprawiedliwe rządy króla, któ-
rego sercem kieruje Bóg i przypomina, że „spra-
wiedliwość wybawia od śmierci”.
Przedstawiony powyżej Chrystus w mandorli
gestem obu rąk zsyła błogosławieństwo na króla
i jego rządy. Również Bóg-Sabaoth ukazany na
bordiurze z jabłkiem królewskim w ręku, Wład-
ca Nieba i Ziemi, błogosławi poczynaniom wy-
branego przez siebie monarchy.
Uznanie w zwróconej ku Chrystusowi bosej
postaci w krótkiej tunice, zaczerpniętego z Psalmu
102 (101) wizerunku człowieka pognębionego, od-
dającego się pod opiekę Boga, nadałoby całości
kompozycji jeszcze inne znaczenie, a mianowicie
ukazywałoby dwie natury władcy: wobec Boga
i wobec ludzi. Przyjęcie natomiast, że w postaci
tej ukazano świętego patrona cara, uaktualniało-
by alegoryczną scenę w sposób często stosowany
w sztuce ruskiej.
Reasumując, należy stwierdzić, że freski Zoło-
tej Pałaty stanowiły nader odpowiednie źródło
wzorów ikonograficznych dla celów propagando-
21. Car Aleksy Michajłowicz, XVII w. (wg Kampfera)
wych władców moskiewskich wieku XVII. Musia-
ły też posiadać specjalne znaczenie, jeśli jeszcze w
r. 1676 budziły zainteresowanie i być może na
carskie polecenie zostały opisane przez Szymona
Uszakowa i Nikitę Klementiewa. Choć trudno
rozstrzygnąć, czy bezpośrednio z nich czerpał
twórca przedstawienia na chorągwi w Muzeum
Czartoryskich, czy też istniały jeszcze inne źródła
obrazowe wiążące dwie sceny spośród ilustracji
Księgi Przysłów — to jednak ze względu właśnie
na ważność fresków Zołotej Pałaty i ich powsze-
chną znajomość można z dużym prawdopodobień-
stwem przyjąć, że to one stanowiły ów wzór.
DZIEJE I TYPOLOGIA
RUSKICH CHORĄGWI WOJSKOWYCH
Omawiany zabytek z Muzeum Czartoryskich
należy do gatunku chorągwi wojskowych. Dla
pełnego jego wyjaśnienia konieczne jest zatem
włączenie do niniejszych rozważań zarysu dzie-
119