DOI Artikel:
Kobielus, Stanisław: Instrumentarium Boga jako Najwyższego Muzyka (starożytność i średniowiecze)
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20618#0014
O 71
f-hocbojnbt i7ic\/~chcL7*\.<7/ cif 7mcu/
'~ii f ii ' l
faLurarTc^ 1 luAjTii f rn et *0 ar: dOr> tru/'
incio a rm
7
1 lic - eon t~L
cjuccfC Tmf tif 'cCarinmA rrtCCL
^^OjticLra crTmir^oTm
2. Dawid i Anima. Psałterz ze Stuttgartu, w. IX, f. 55r. Stuttgart, Landesbibliothek (wg Bandmann, Melancholie..i)
2 klasztoru Św. Amanda (X w.), Tomasza z Yorku
(zm. ok. 1260), Jakuba z Liege (XIV w.), Adama z Fuldy
(XV w.).
Oprócz studiów zawartych w profesjonalnych trak-
tatach, szczegóły struktury muzycznej Kosmosu wykła-
dano także w dydaktycznych poematach, wśród których
tytuł Naturalis Concordia uocum cum planetis nie był
czymś wyjątkowym23. Piękno harmonii powstałej z róż-
norodności stworzonego świata — makrokosmosu i mi-
krokosmosu - porównywano do tej, jaka rodziła się w
muzyce w wyniku stosowania racjonalnych reguł24. Jan
Szkot Eriugena wręcz zapewniał, że, jak chciał Pitago-
ras, cała fabrica mundi rządzona była według zasad
23 M e y e r - B a e r, o. c., s. 77, 80.
24 „Proinde pulchritudo tonus universitatis conditae, similium et
dissimilium, mirabili quadam harmonia constituta est, ex diversis ge-
neribus variisque formis, differentibus quoque substantiarum et acci-
dentium ordinibus, in unitatem quandam ineffabilem compacta. Ut enim
organicum melos ex diversis vocum qualitatibus et quantitatibus con-
ficitur, dum viritim separatimque sentiuntur, longe a se discrepantibus
intentionis et remissionis proportionibus segregatae, dum vero sibi in-
vicem coaptantur secundum certas rationabilesque artis musicae regu-
las per singulos tropos, naturalem quamdam dulcedinem reddentibus:
ita universitatis Concordia, ex diversis naturae unius subdivisionibus a
se invicem, dum singulariter inspiciuntur, dissonantibus, juxta condi-
muzycznych i nie sprzeciwiało się to wcale Objawieniu25.
Jan Duns Szkot w jednym ze swoich hymnów powiązał
ze sobą Muzy, sfery nieba oraz dziewięć chórów aniel-
skich w ścisłe relacje w kontekście muzycznej harmo-
nii26. Współczesny Dunsowi Szkotowi Leon Monocus
porównał siedem dróg ciał niebieskich do siedmiu cnót,
podając przy tym różne ich zestawy27.
Muzyce przypisywano znaczenia nie tylko anagogicz-
ne, lecz także symboliczne. W Psałterzu ze Stuttgartu,
pochodzącym z IX w., werset Psalmu 42 „Quare tristis
es anima mea? et ąuare conturbas me?” opatrzono mi-
niaturą przedstawiającą Dawida z laską pasterską i cytrą
o pięciu strunach (ryc. 2) Obok niego, na wzniesieniu,
toris uniformem voluntatem coadunata es" - Jan Szkot Eriuge-
na, o. c., PL, t. 112, s. 637-638.
25 Tamże, s. 722.
26 Nouem hinc peifectns cemitur. I Idem vocatur inde sed perfec-
tior. \ Quod fit snis triadę ducta formulis I Primiąue uersus prodit iste
terminum I Censetur armonie sed pars ultima, I Octa de collata no-
uem nam fit tonus. I Hinc et nouem Musas uocanint musici. I Spere
(sphere) que mundam totferunt cingere I Sic angelorum tot habentur
ordines — Meyer-Baer, o. c., s. 78.
27 Zestaw pierwszy: Sanctificatio, dilectio, operatio, copia crucis,
clementia, discussio ueri, pietas; oraz lista druga: Pauor domini, Chri-
sti dilectio, operatio, delectio [?], retnissio, conuersio, copia crucis. Zob.
Meyer-Baer, o. c., s. 79.
10
f-hocbojnbt i7ic\/~chcL7*\.<7/ cif 7mcu/
'~ii f ii ' l
faLurarTc^ 1 luAjTii f rn et *0 ar: dOr> tru/'
incio a rm
7
1 lic - eon t~L
cjuccfC Tmf tif 'cCarinmA rrtCCL
^^OjticLra crTmir^oTm
2. Dawid i Anima. Psałterz ze Stuttgartu, w. IX, f. 55r. Stuttgart, Landesbibliothek (wg Bandmann, Melancholie..i)
2 klasztoru Św. Amanda (X w.), Tomasza z Yorku
(zm. ok. 1260), Jakuba z Liege (XIV w.), Adama z Fuldy
(XV w.).
Oprócz studiów zawartych w profesjonalnych trak-
tatach, szczegóły struktury muzycznej Kosmosu wykła-
dano także w dydaktycznych poematach, wśród których
tytuł Naturalis Concordia uocum cum planetis nie był
czymś wyjątkowym23. Piękno harmonii powstałej z róż-
norodności stworzonego świata — makrokosmosu i mi-
krokosmosu - porównywano do tej, jaka rodziła się w
muzyce w wyniku stosowania racjonalnych reguł24. Jan
Szkot Eriugena wręcz zapewniał, że, jak chciał Pitago-
ras, cała fabrica mundi rządzona była według zasad
23 M e y e r - B a e r, o. c., s. 77, 80.
24 „Proinde pulchritudo tonus universitatis conditae, similium et
dissimilium, mirabili quadam harmonia constituta est, ex diversis ge-
neribus variisque formis, differentibus quoque substantiarum et acci-
dentium ordinibus, in unitatem quandam ineffabilem compacta. Ut enim
organicum melos ex diversis vocum qualitatibus et quantitatibus con-
ficitur, dum viritim separatimque sentiuntur, longe a se discrepantibus
intentionis et remissionis proportionibus segregatae, dum vero sibi in-
vicem coaptantur secundum certas rationabilesque artis musicae regu-
las per singulos tropos, naturalem quamdam dulcedinem reddentibus:
ita universitatis Concordia, ex diversis naturae unius subdivisionibus a
se invicem, dum singulariter inspiciuntur, dissonantibus, juxta condi-
muzycznych i nie sprzeciwiało się to wcale Objawieniu25.
Jan Duns Szkot w jednym ze swoich hymnów powiązał
ze sobą Muzy, sfery nieba oraz dziewięć chórów aniel-
skich w ścisłe relacje w kontekście muzycznej harmo-
nii26. Współczesny Dunsowi Szkotowi Leon Monocus
porównał siedem dróg ciał niebieskich do siedmiu cnót,
podając przy tym różne ich zestawy27.
Muzyce przypisywano znaczenia nie tylko anagogicz-
ne, lecz także symboliczne. W Psałterzu ze Stuttgartu,
pochodzącym z IX w., werset Psalmu 42 „Quare tristis
es anima mea? et ąuare conturbas me?” opatrzono mi-
niaturą przedstawiającą Dawida z laską pasterską i cytrą
o pięciu strunach (ryc. 2) Obok niego, na wzniesieniu,
toris uniformem voluntatem coadunata es" - Jan Szkot Eriuge-
na, o. c., PL, t. 112, s. 637-638.
25 Tamże, s. 722.
26 Nouem hinc peifectns cemitur. I Idem vocatur inde sed perfec-
tior. \ Quod fit snis triadę ducta formulis I Primiąue uersus prodit iste
terminum I Censetur armonie sed pars ultima, I Octa de collata no-
uem nam fit tonus. I Hinc et nouem Musas uocanint musici. I Spere
(sphere) que mundam totferunt cingere I Sic angelorum tot habentur
ordines — Meyer-Baer, o. c., s. 78.
27 Zestaw pierwszy: Sanctificatio, dilectio, operatio, copia crucis,
clementia, discussio ueri, pietas; oraz lista druga: Pauor domini, Chri-
sti dilectio, operatio, delectio [?], retnissio, conuersio, copia crucis. Zob.
Meyer-Baer, o. c., s. 79.
10