DOI Heft:
Przeglądy - recenzje - komunikaty
DOI Artikel:Winiewicz, Joanna; Kuczman, Kazimierz: Dosso Dossi Na Wawelu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20618#0181
Folia Historiae Artium
Seria Nowa, t. 5-6 (1999-2000)
ISBN 83-86956-78-X
ISSN 0071-6723
Joanna Winiewicz-Wolska, Kazimierz Kuczman
Dosso Dossi na Wawelu
W znakomitym darze obrazów włoskich, przekaza-
nym przez Prof. Karolinę Lanckorońską w roku 1994
Zamkowi Królewskiemu na Wawelu, zabrakło kilku ar-
cydzieł, które kiedyś stanowiły główną chlubę wiedeń-
skiej kolekcji jej ojca, Karola. Chodzi o Świętego Jerzego
walczącego ze smokiem Paola Uccella (obecnie w Na-
tional Gallery w Londynie), Świętego Andrzeja Masaccia
(obecnie w J. Paul Getty Museum w Los Angeles) oraz
obraz Dossa Dossiego Jowisz, Merkury i Cnota (ryc. 1,
2), od roku 1951 eksponowany w wiedeńskim Kunst-
historisches Museum. Wydawało się, iż wszystkie te dzie-
ła zostały bezpowrotnie utracone. Tymczasem w czerw-
cu 1999 roku otrzymaliśmy wiadomość od Prof. Lanc-
korońskiej, iż jej wiedeńska adwokatka, dr Johanna Kam-
merlander, czyni starania o odzyskanie, drogą sądową,
utraconego obrazu Dossa, który, w przypadku pomyśl-
nego finału sprawy, pragnie ofiarować Wawelowi. Je-
sienią tegoż roku proces sądowy zakończył się szczęśli-
wie1. Gdy z kolei 10 kwietnia 2000 roku Donatorka za-
wiadomiła nas, że właśnie w obecności ambasadora au-
striackiego w Rzymie złożyła podpis na upoważnieniu
do wydania wawelskiemu muzeum nowego daru, po-
zyskanie tego dzieła dla Polski wydało się niemal pew-
ne. W odzyskanym z Kunsthistorisches Museum zepole
dzieł sztuki, przekazanym następnie Wawelowi, znala-
' Ustawę umożliwiającą zwrot przejętych przez państwo austriac-
kie po wojnie dzieł sztuki uchwalił parlament austriacki w listopadzie
1998 roku. Spektakularnym procesem stała się sprawa Rotschildów -
rodzina ta odzyskała wówczas szereg dziel przechowywanych w Kun-
sthistorisches Museum w Wiedniu, m.in. dzieła Fransa Halsa.
2 Zob. K. KuczmanJ. M i z i o 1 e k, Perły w koronie: arcydzieło
Dossa Dossiego i późnoantyczna gemma z kolekcji Lanckorońskich -
w zbiorach Zamku Królewskiego na Wawelu, Biuletyn Historii Sztuki
1-2/2000, s. 241-247.
3 W odbiorze uczestniczyły też: mgr Ewa Wilkojć i mgr Oliwia
Buchwald; prof. Lanckorońską i Fundację reprezentowali: dr Ludwig
Kammerlander i jego siostra dr Johanna Kammerlander.
zła się również niezwykłej wartości późnoantyczna gem-
ma bizantyńska i cztery okazy antycznej ceramiki grec-
kiej2. 15 czerwca 2000 roku dyrektor Zamku Królewskie-
go na Wawelu prof. Jan Ostrowski przejął w Wiedniu
dar3, nazajutrz dzieła znalazły się na Wawelu, a 20 czerw-
ca zostały zaprezentowane, w obecności konsula austriac-
kiego, w sali Poselskiej (ryc. 3, 4, 5). Po okresowym po-
kazie obrazu Dossa w sali Pod Orszą, ostatecznie został
on umieszczony na stałe w sali Pod Planetami, w są-
siedztwie dwóch innych obrazów z kolekcji Karola Lanc-
korońskiego, pędzla Garofala i Bonifacia Veronese. Do-
dać należy, iż Karolina Lanckorońską nie była jedynym
właścicielem odzyskanego majątku. Spadkobiercą jej nie-
żyjącej siostry Adelajdy jest Fundacja Lanckorońskich,
której prezes, pan Zygmunt Tyszkiewicz, poparł decy-
zję Prof. Lanckorońskiej i z dużym zaangażowaniem
uczestniczył w przygotowaniach do przejęcia dam przez
muzeum wawelskie4.
Dzieje obrazu uchwytne są od w. XVII. Spróbuj-
my prześledzić je do chwili, gdy znalazł się on
w Gemaldegalerie wiedeńskiego Kunsthistorisches Mu-
seum. Około połowy w. XVII Jowisz... znajdował się
w zbiorach hrabiego Ludovica Widmanna (1568-1638)
w jego pałacu San Canciano w Wenecji, gdzie widział
obraz Don Martinom i opisał go w r. 1663 w trzecim
4 Autorzy niniejszego artykułu już w lipcu r. 1999 nawiązali kon-
takt z Johanną Kammerlander, śledząc jej działania, prowadzone z du-
żym zaangażowaniem. Rodzina Kammerlanderów, znanych wiedeń-
skich prawników, od lat związana jest z Lanckorońskimi. Ojciec Jo-
hanny pozostawał na usługach Karola, a następnie Antoniego Lancko-
rońskiego. Jej brat Ludwig, z którym współpracuje, prowadzi firmę
adwokacką i oficjalnie on właśnie złożył swój podpis w imieniu dar-
czyńców na umowie darowizny. W przygotowaniach do odbioru daru
ze strony Wawelu uczestniczyli również przedstawiciele dyrekcji
Zamku Królewskiego, głównie mgr Jerzy T. Petrus, a także mgr Danu-
ta Ziernicka.
177
Seria Nowa, t. 5-6 (1999-2000)
ISBN 83-86956-78-X
ISSN 0071-6723
Joanna Winiewicz-Wolska, Kazimierz Kuczman
Dosso Dossi na Wawelu
W znakomitym darze obrazów włoskich, przekaza-
nym przez Prof. Karolinę Lanckorońską w roku 1994
Zamkowi Królewskiemu na Wawelu, zabrakło kilku ar-
cydzieł, które kiedyś stanowiły główną chlubę wiedeń-
skiej kolekcji jej ojca, Karola. Chodzi o Świętego Jerzego
walczącego ze smokiem Paola Uccella (obecnie w Na-
tional Gallery w Londynie), Świętego Andrzeja Masaccia
(obecnie w J. Paul Getty Museum w Los Angeles) oraz
obraz Dossa Dossiego Jowisz, Merkury i Cnota (ryc. 1,
2), od roku 1951 eksponowany w wiedeńskim Kunst-
historisches Museum. Wydawało się, iż wszystkie te dzie-
ła zostały bezpowrotnie utracone. Tymczasem w czerw-
cu 1999 roku otrzymaliśmy wiadomość od Prof. Lanc-
korońskiej, iż jej wiedeńska adwokatka, dr Johanna Kam-
merlander, czyni starania o odzyskanie, drogą sądową,
utraconego obrazu Dossa, który, w przypadku pomyśl-
nego finału sprawy, pragnie ofiarować Wawelowi. Je-
sienią tegoż roku proces sądowy zakończył się szczęśli-
wie1. Gdy z kolei 10 kwietnia 2000 roku Donatorka za-
wiadomiła nas, że właśnie w obecności ambasadora au-
striackiego w Rzymie złożyła podpis na upoważnieniu
do wydania wawelskiemu muzeum nowego daru, po-
zyskanie tego dzieła dla Polski wydało się niemal pew-
ne. W odzyskanym z Kunsthistorisches Museum zepole
dzieł sztuki, przekazanym następnie Wawelowi, znala-
' Ustawę umożliwiającą zwrot przejętych przez państwo austriac-
kie po wojnie dzieł sztuki uchwalił parlament austriacki w listopadzie
1998 roku. Spektakularnym procesem stała się sprawa Rotschildów -
rodzina ta odzyskała wówczas szereg dziel przechowywanych w Kun-
sthistorisches Museum w Wiedniu, m.in. dzieła Fransa Halsa.
2 Zob. K. KuczmanJ. M i z i o 1 e k, Perły w koronie: arcydzieło
Dossa Dossiego i późnoantyczna gemma z kolekcji Lanckorońskich -
w zbiorach Zamku Królewskiego na Wawelu, Biuletyn Historii Sztuki
1-2/2000, s. 241-247.
3 W odbiorze uczestniczyły też: mgr Ewa Wilkojć i mgr Oliwia
Buchwald; prof. Lanckorońską i Fundację reprezentowali: dr Ludwig
Kammerlander i jego siostra dr Johanna Kammerlander.
zła się również niezwykłej wartości późnoantyczna gem-
ma bizantyńska i cztery okazy antycznej ceramiki grec-
kiej2. 15 czerwca 2000 roku dyrektor Zamku Królewskie-
go na Wawelu prof. Jan Ostrowski przejął w Wiedniu
dar3, nazajutrz dzieła znalazły się na Wawelu, a 20 czerw-
ca zostały zaprezentowane, w obecności konsula austriac-
kiego, w sali Poselskiej (ryc. 3, 4, 5). Po okresowym po-
kazie obrazu Dossa w sali Pod Orszą, ostatecznie został
on umieszczony na stałe w sali Pod Planetami, w są-
siedztwie dwóch innych obrazów z kolekcji Karola Lanc-
korońskiego, pędzla Garofala i Bonifacia Veronese. Do-
dać należy, iż Karolina Lanckorońską nie była jedynym
właścicielem odzyskanego majątku. Spadkobiercą jej nie-
żyjącej siostry Adelajdy jest Fundacja Lanckorońskich,
której prezes, pan Zygmunt Tyszkiewicz, poparł decy-
zję Prof. Lanckorońskiej i z dużym zaangażowaniem
uczestniczył w przygotowaniach do przejęcia dam przez
muzeum wawelskie4.
Dzieje obrazu uchwytne są od w. XVII. Spróbuj-
my prześledzić je do chwili, gdy znalazł się on
w Gemaldegalerie wiedeńskiego Kunsthistorisches Mu-
seum. Około połowy w. XVII Jowisz... znajdował się
w zbiorach hrabiego Ludovica Widmanna (1568-1638)
w jego pałacu San Canciano w Wenecji, gdzie widział
obraz Don Martinom i opisał go w r. 1663 w trzecim
4 Autorzy niniejszego artykułu już w lipcu r. 1999 nawiązali kon-
takt z Johanną Kammerlander, śledząc jej działania, prowadzone z du-
żym zaangażowaniem. Rodzina Kammerlanderów, znanych wiedeń-
skich prawników, od lat związana jest z Lanckorońskimi. Ojciec Jo-
hanny pozostawał na usługach Karola, a następnie Antoniego Lancko-
rońskiego. Jej brat Ludwig, z którym współpracuje, prowadzi firmę
adwokacką i oficjalnie on właśnie złożył swój podpis w imieniu dar-
czyńców na umowie darowizny. W przygotowaniach do odbioru daru
ze strony Wawelu uczestniczyli również przedstawiciele dyrekcji
Zamku Królewskiego, głównie mgr Jerzy T. Petrus, a także mgr Danu-
ta Ziernicka.
177