DOI article:
Pencakowski, Paweł: Cuda św. Jana Kantego - cykl obrazów włoskich w kolegiacie akademickiej Św Anny w Krakowie
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.20620#0054
1. Saturnin Świerzyński, Wnętrze kościoła Sw. Anny
w Krakowie, stan z 2. połowy XIX w.
(neg. w Pracowni Ikonografii Krakowa MNK)
Samek6 7. Zastrzeżenia wobec niej formułował już
wcześniej Mieczysław Gębarowicz, nie wysuwając
jednak własnych propozycji . Wymieniony w Kata-
logu zabytków Jan Neyderfer (Najderfer, Neydor-
fer) jest postacią enigmatyczną. Znamy go jako au-
tora rokokowych dekoracji malarskich we wnętrzu
kolegiaty wojnickiej, wykonanych w roku 1767,
oraz jako współtwórcę dekoracji ulicy i kościoła Sw.
6 M. Rożek, Uroczystości w barokowym, Krakowie, Kraków
1976, przyp. na s. 291; M. Karpowicz, Sztuka polska XVIII
w., Warszawa 1985, s. 218; J. Samek, Refleksy kultu Świętego
Jana Kantego w sztuce [w:] Sw. Jan Kanty w 600 rocznicę urodzin,
Kraków 1991, s. 115-138.
7 M. Gębarowicz, Materiały źródłowe do dziejów kultu-
ry i sztuki XVI—XVIII tv., Wrocław 1973, s. 388.
8 E. Rastawiecki, Słownik malarzów polskich tudzież ob-
cych w Polsce osiadłych lub czasowo w niej przeby wających, t.
3, Warszawa 1857, s. 339—340. Jego pomocnikiem był malarz
Mikołaj Janowski. Por. także Z. Pruszyńska, NayderferJan
[w:] Sloiunik artystów polskich..., t. VI, Warszawa 1998, s. 32—33.
yT. Chrzanowski, M. Kornecki, Sztuka ziemi krakoio-
skiej, Kraków 1982, s. 421.
Anny na uroczystości proklamowania w Krakowie
kanonizacji Jana Kantego w roku 17758. Poziom
jego sztuki określono — nie bez racji — jako słaby,
nawet na tle lokalnym9.
W świetle moich badań Neyderfer nie był auto-
rem sześciu omawianych obrazów, nie powstały też
one w Krakowie i nie były przeznaczone — przynaj-
mniej w pierwotnym zamyśle — do dekoracji kościoła
Sw. Anny10.
Okoliczności powstania obrazów
Jan z Kęt (1390-1473), teolog, profesor Akade-
mii Krakowskiej, opiekun ubogich i chorych, umarł
w opinii świętości i został pochowany w kościele aka-
demickim Sw. Anny11. Wkrótce po śmierci spisane
zostały przez Macieja z Kościany pierwsze Miracula12.
Wiadomości o życiu i cudach Kantego publikowali
liczni pisarze staropolscy, a także Włoch Brachetti (w
r. 1762)13. Jego beatyfikacja nastąpiła 27 IX 1680,
bezzwłocznie też rozpoczęto starania o kanonizację.
Proces kanonizacyjny, postępujący nie bez trudności,
trwał jednak bardzo długo. Jana Kantego ogłosił
świętym dopiero papież Klemens XIII, 16 lipca 1767.
Wraz z nim na ołtarze wyniesieni zostali również Jó-
zef Kalasanty, Józef z Kupertynu, Hieronim Aemilia-
ni, Serafin da Monte Grano (zwany d’Ascoli) i Joan-
na Franciszka Fremiot de Chantal.
Ogłoszona w Rzymie kanonizacja Jana z Kęt była
wielkim wydarzeniem dla krakowskiego Kościoła
i Uniwersytetu. Jej oficjalna proklamacja nastąpiła
w Krakowie dopiero po ośmiu latach, 15 lipca
177514. Zorganizowane z tej okazji obchody nawią-
zywały pod względem ideowym do uroczystości
rzymskich, przy czym podkreślano, że odbyły się w
ich oktawę, głównie w kościele Sw. Anny. Łączyło je
również i to, że miały bogatą oprawę i zbliżony sce-
nariusz, ograniczony jednak do jednej osoby wynie-
sionej na ołtarze, i do skali ośrodka. Obie uroczysto-
10 P. Pencakowski, Osiemnastowieczne obrazy „ Cuda św. Jana
Kantego" iv kościele Sw. Anny w Krakowie, Spraw. PAU 59, za rok
1995, 1996, s. 36—37. Niektóre z zawartych tam opinii zostały
rozszerzone, inne wymagają korekty.
11 M. Rechowicz, Jan Kanty [w:] Hagiografia polska, t. I,
Poznań 1971, s. 536-558. Por. także wydane niedawno dzieło:
R. M. Zawadzki, Bibliografia analityczna piśmiennictwa doty-
czącego życia i kultu świętego Jana z Kęt, Kraków 2002.
12 Miracula S. lohannis Cantii [w:] Monumenta Poloniae Histo-
rica t. VI, Cracoviae 1893, s. 481—533-
13 O. R. Gustaw OFM Jan Kanty [w:] Hagiografia polska...
s. 594—551 (tu źródła i literatura).
14 Przyczyną opóźnienia był zamęt wywołany przez konfe-
derację barską, uwięzienie przez Moskali biskupa Sołtyka, ob-
lężenie przez nich Krakowa i inne wydarzenia.
48
w Krakowie, stan z 2. połowy XIX w.
(neg. w Pracowni Ikonografii Krakowa MNK)
Samek6 7. Zastrzeżenia wobec niej formułował już
wcześniej Mieczysław Gębarowicz, nie wysuwając
jednak własnych propozycji . Wymieniony w Kata-
logu zabytków Jan Neyderfer (Najderfer, Neydor-
fer) jest postacią enigmatyczną. Znamy go jako au-
tora rokokowych dekoracji malarskich we wnętrzu
kolegiaty wojnickiej, wykonanych w roku 1767,
oraz jako współtwórcę dekoracji ulicy i kościoła Sw.
6 M. Rożek, Uroczystości w barokowym, Krakowie, Kraków
1976, przyp. na s. 291; M. Karpowicz, Sztuka polska XVIII
w., Warszawa 1985, s. 218; J. Samek, Refleksy kultu Świętego
Jana Kantego w sztuce [w:] Sw. Jan Kanty w 600 rocznicę urodzin,
Kraków 1991, s. 115-138.
7 M. Gębarowicz, Materiały źródłowe do dziejów kultu-
ry i sztuki XVI—XVIII tv., Wrocław 1973, s. 388.
8 E. Rastawiecki, Słownik malarzów polskich tudzież ob-
cych w Polsce osiadłych lub czasowo w niej przeby wających, t.
3, Warszawa 1857, s. 339—340. Jego pomocnikiem był malarz
Mikołaj Janowski. Por. także Z. Pruszyńska, NayderferJan
[w:] Sloiunik artystów polskich..., t. VI, Warszawa 1998, s. 32—33.
yT. Chrzanowski, M. Kornecki, Sztuka ziemi krakoio-
skiej, Kraków 1982, s. 421.
Anny na uroczystości proklamowania w Krakowie
kanonizacji Jana Kantego w roku 17758. Poziom
jego sztuki określono — nie bez racji — jako słaby,
nawet na tle lokalnym9.
W świetle moich badań Neyderfer nie był auto-
rem sześciu omawianych obrazów, nie powstały też
one w Krakowie i nie były przeznaczone — przynaj-
mniej w pierwotnym zamyśle — do dekoracji kościoła
Sw. Anny10.
Okoliczności powstania obrazów
Jan z Kęt (1390-1473), teolog, profesor Akade-
mii Krakowskiej, opiekun ubogich i chorych, umarł
w opinii świętości i został pochowany w kościele aka-
demickim Sw. Anny11. Wkrótce po śmierci spisane
zostały przez Macieja z Kościany pierwsze Miracula12.
Wiadomości o życiu i cudach Kantego publikowali
liczni pisarze staropolscy, a także Włoch Brachetti (w
r. 1762)13. Jego beatyfikacja nastąpiła 27 IX 1680,
bezzwłocznie też rozpoczęto starania o kanonizację.
Proces kanonizacyjny, postępujący nie bez trudności,
trwał jednak bardzo długo. Jana Kantego ogłosił
świętym dopiero papież Klemens XIII, 16 lipca 1767.
Wraz z nim na ołtarze wyniesieni zostali również Jó-
zef Kalasanty, Józef z Kupertynu, Hieronim Aemilia-
ni, Serafin da Monte Grano (zwany d’Ascoli) i Joan-
na Franciszka Fremiot de Chantal.
Ogłoszona w Rzymie kanonizacja Jana z Kęt była
wielkim wydarzeniem dla krakowskiego Kościoła
i Uniwersytetu. Jej oficjalna proklamacja nastąpiła
w Krakowie dopiero po ośmiu latach, 15 lipca
177514. Zorganizowane z tej okazji obchody nawią-
zywały pod względem ideowym do uroczystości
rzymskich, przy czym podkreślano, że odbyły się w
ich oktawę, głównie w kościele Sw. Anny. Łączyło je
również i to, że miały bogatą oprawę i zbliżony sce-
nariusz, ograniczony jednak do jednej osoby wynie-
sionej na ołtarze, i do skali ośrodka. Obie uroczysto-
10 P. Pencakowski, Osiemnastowieczne obrazy „ Cuda św. Jana
Kantego" iv kościele Sw. Anny w Krakowie, Spraw. PAU 59, za rok
1995, 1996, s. 36—37. Niektóre z zawartych tam opinii zostały
rozszerzone, inne wymagają korekty.
11 M. Rechowicz, Jan Kanty [w:] Hagiografia polska, t. I,
Poznań 1971, s. 536-558. Por. także wydane niedawno dzieło:
R. M. Zawadzki, Bibliografia analityczna piśmiennictwa doty-
czącego życia i kultu świętego Jana z Kęt, Kraków 2002.
12 Miracula S. lohannis Cantii [w:] Monumenta Poloniae Histo-
rica t. VI, Cracoviae 1893, s. 481—533-
13 O. R. Gustaw OFM Jan Kanty [w:] Hagiografia polska...
s. 594—551 (tu źródła i literatura).
14 Przyczyną opóźnienia był zamęt wywołany przez konfe-
derację barską, uwięzienie przez Moskali biskupa Sołtyka, ob-
lężenie przez nich Krakowa i inne wydarzenia.
48