DOI Artikel:
Krasny, Piotr: "Res quibus superna Hierusalem ab Ecclesia in terris peregrinante collitur" Nauka Św. Roberta Bellarmina o roli dzieł szutki w Życiu Kościoła
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20622#0066
8. Michel Anguier, nastawa ołtarza głównego w kościele Val-de-Gra.ce w Paryżu (obecnie w kościele St Roch), 1665—1668
(wg Eglises de Paris, Paris 1923)
Autor Disputationes popierał więc zwyczaj prze-
chowywania Eucharystii w tabernakulum na ołtarzu
głównym, zaprowadzony w katedrze w Weronie
przez arcybiskupa Mattea Ghibertiego w r. 1541
i upowszechniony poprzez Instructiones fabricae et su-
pellectilis ecclesiasticae św. Karola Boromeusza, wydane
w r. 1577124. O ile jednak obaj ci hierarchowie po-
przestali na suchych prawniczych rozporządzeniach,
o tyle Bellarmin opracował wnikliwe uzasadnienie
ich innowacji, próbując dowieść, że była ona powro-
tem do zwyczaju z czasów wczesnochrześcijańskich.
Podkreślił też, że małe tabernakulum powinno
skupiać na sobie całą uwagę wiernych zgromadzo-
nych w kościele, tak jak żłóbek Dzieciątka w stajni
betlejemskiej. Nietrudno zauważyć, że do takiego
właśnie celu zmierzały wysiłki wielu artystów urzą-
dzających wnętrza świątyni w dobie baroku, choć
trudno stwierdzić, w jakim stopniu inspirowały ich
wypowiedzi Bellarmina. Warto jednak podkreślić,
że dosłowne skojarzenie tabernakulum ze żłóbkiem
było kluczowym motywem programu ikonogra-
ficznego głównego ołtarza w kościele Val-de-Grace
w Paryżu (obecnie w St Roch), wzniesionego w latach
1665-1668 (ił. 8)125.
W kościołach określanych przez Bellarmina jako
basilicae seu memoriae seu martiria tabernakulum
nie było jedynym elementem wyposażenia, który
powinien ogniskować na sobie uwagę wszystkich
wiernych. Jezuicki teolog zalecał bowiem, zgodnie
z uchwałą XXV sesji Soboru Trydenckiego126, aby
eksponować w nich z jak największą okazałością
święte relikwie, żeby przyciągały one rzesze pielgrzy-
124 C. Borromeo, Instructiones fabricae et supellectilis eccle-
siasticae [w:] Trattati d’arte del Cinąucento fra Manierismo e Con-
troriforma, t. 3, Bari 1962; s. 23; J. Braun, Der christlicher
Altar in seiner geschichtlicher Entwicklung, Miinchen 1924,
s. 591—592; B. Montevecchi, S. Vasco Roca, Supellectile
ecclesiastica, t. 1, Firenze 1988, s. 85.
125 A. Blunt, Art and Architecture in France 1500—1700,
New Haven—London 1993, s. 318, il. 267.
126 Dokumenty Soborów Powszechnych, IV, s. 781.
60
(wg Eglises de Paris, Paris 1923)
Autor Disputationes popierał więc zwyczaj prze-
chowywania Eucharystii w tabernakulum na ołtarzu
głównym, zaprowadzony w katedrze w Weronie
przez arcybiskupa Mattea Ghibertiego w r. 1541
i upowszechniony poprzez Instructiones fabricae et su-
pellectilis ecclesiasticae św. Karola Boromeusza, wydane
w r. 1577124. O ile jednak obaj ci hierarchowie po-
przestali na suchych prawniczych rozporządzeniach,
o tyle Bellarmin opracował wnikliwe uzasadnienie
ich innowacji, próbując dowieść, że była ona powro-
tem do zwyczaju z czasów wczesnochrześcijańskich.
Podkreślił też, że małe tabernakulum powinno
skupiać na sobie całą uwagę wiernych zgromadzo-
nych w kościele, tak jak żłóbek Dzieciątka w stajni
betlejemskiej. Nietrudno zauważyć, że do takiego
właśnie celu zmierzały wysiłki wielu artystów urzą-
dzających wnętrza świątyni w dobie baroku, choć
trudno stwierdzić, w jakim stopniu inspirowały ich
wypowiedzi Bellarmina. Warto jednak podkreślić,
że dosłowne skojarzenie tabernakulum ze żłóbkiem
było kluczowym motywem programu ikonogra-
ficznego głównego ołtarza w kościele Val-de-Grace
w Paryżu (obecnie w St Roch), wzniesionego w latach
1665-1668 (ił. 8)125.
W kościołach określanych przez Bellarmina jako
basilicae seu memoriae seu martiria tabernakulum
nie było jedynym elementem wyposażenia, który
powinien ogniskować na sobie uwagę wszystkich
wiernych. Jezuicki teolog zalecał bowiem, zgodnie
z uchwałą XXV sesji Soboru Trydenckiego126, aby
eksponować w nich z jak największą okazałością
święte relikwie, żeby przyciągały one rzesze pielgrzy-
124 C. Borromeo, Instructiones fabricae et supellectilis eccle-
siasticae [w:] Trattati d’arte del Cinąucento fra Manierismo e Con-
troriforma, t. 3, Bari 1962; s. 23; J. Braun, Der christlicher
Altar in seiner geschichtlicher Entwicklung, Miinchen 1924,
s. 591—592; B. Montevecchi, S. Vasco Roca, Supellectile
ecclesiastica, t. 1, Firenze 1988, s. 85.
125 A. Blunt, Art and Architecture in France 1500—1700,
New Haven—London 1993, s. 318, il. 267.
126 Dokumenty Soborów Powszechnych, IV, s. 781.
60