czyzny obrazu. Trzeba też podkreślić, że określanie
osobliwości dzieła na podstawie jego podobieństwa
do innych dzieł nie stanowi zamkniętego procesu,
gdyż nie można wykluczyć dostrzeżenia kolejnych
podobieństw. (Marek Zgórniak referuje dokonane
przeze mnie porównanie obrazu Rodakowskiego
z litografią Gericaulta. W stosunku do omawianego
tekstu, w pracy doktorskiej ów związek międzyobra-
zowy uzupełniłem o grafikę Honore Daumieraójńrzć-
daiuca ziół nie był głupi i posłał im anyżek, który wcałe
nie był słodki, poświeconą wydarzeniom rewolucji
lipcowej w r. 1830) Analiza podobieństwa dzieł nie
jest przy tym w żadnym razie postępowaniem igno-
rującym historyczny wymiar dzieła. Uzmysławia ona
bowiem stosunek dzieła wobec jakiejś przeszłości,
teraźniejszości i przyszłości — jest odsłanianiem jego
przynależności do historii sztuki39. Problematykę

podobieństwa dzieł ujmuję wobec tego dwojako,
rozpatrując „strukturę dzieła w świetle genezy”,
oraz „genezę w świetle struktury”. Różnicę rozu-
miem w ten sposób, że w pierwszym przypadku
wskazane odniesienia do tradycji stanowią odpo-
wiedniki „wstępnych pojęć” w strukturze koła her-
meneutycznego. Z kolei uchwycenie genezy dzieła
w świetle struktury następuje w wyniku weryfikacji
tych odniesień poprzez oglądową analizę obrazu,
weryfikację prowadzącą w założeniu do uchwycenia
związków dzieła z tradycją.ze względu na to, co ono
mówi samo z siebie.

39 Nawiązuję w tym miejscu do rozważań W. Suchoc-
kiego, Mówić dziej owo [w:] Historia a system, red. M. Poprzę-
cka, Warszawa 1997, s. 69—86.