DOI Artikel:
Grzęda, Mateusz: Obraz i społeczna gra ról: przedstawienia portretowe a badania nad tożsamością w późnym średniowieczu
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.54670#0027
26
10. Bartolommeo Berrecci, Zygmunt I Stary jako Salomon, ok. 1529, Kraków, kaplica Zygmuntowska przy katedrze św. św. Wacława i Stanisła-
wa, fot. Michał Grychowski
antycznej, zwłaszcza adaptacji pism Owidiusza, czerpały
z etyki pogańskiej. Jedną z postaci najczęściej wybieraną
dla wyeksponowania cnoty władcy był Herkules. Przykła-
dowo w 1490 roku z okazji wjazdu Karola VIII do Vienne,
wystawiono dramat oparty na opowieści sofisty Prodiko-
sa o wyborze Herkulesa między cnotą a rozkoszą. Tekst
dramatu głosił, że postawiony przed trudnym wyborem
Herkules był „prefiguracją króla”31. Rękopis Gramatyki
Aeliusa Donatusa, wykonany dla Maksymiliana, syna Lu-
dovica Sforzy i Beatrice d’Este, ozdobiony został całostro-
nicową miniaturą przedstawiającą młodocianego księcia
między personifikacjami Cnoty i Rozkoszy (1496-1499,
Mediolan, Biblioteca Trivulziana), zarysowując w ten
31 D. Wuttke, Die „Histori Herculis” des Nürnberger Humanis-
ten und Freundes des Gebrüder Vischer, Pangratz Bernhaubt gen.
Schwenter. Materialien zur Erfoschung des deutschen Humanismus
um 1500, Köln 1964, s. 205-206; E PoLLEROSS, From the „exem-
plum virtutis” to the Apotheosis: Hercules as an Identification Figu-
re in Portraiture: an Example of an Adoption of a Classical Forms
of Representation, [w:] Iconography, Propaganda and Legitima-
tion, red. A. Ellenius, Oxford-New York 1998, s. 40.
sposób analogię między pogańskim herosem a następcą
tronu Mediolanu. Do Herkulesa wielokrotnie porówny-
wano rzymskich cesarzy z dynastii Habsburgów, posłu-
gując się m.in. toposami takimi jak Hercules germanicus
(Maksymilian I) czy Hercules in bivio (Karol V)32.
32 E PoLLEROSS, Das sakrale Identifikationsporträt, s. 40 (jak
w przyp. 24); idem, From „exemplum virtutis” (jak w przyp. 31),
s. 40; zob. także G. Bruck, Habsburger als ,Herculier’, „Jahrbuch
der Kunsthistorischen Sammlungen in Wien”, 50,1953, s. 191-198;
W. McDonald, Maximilian I of Habsburg and the Veneration of
Hercules: on the Revival of Myth and the German Renaissance,
„Journal of Medieval and Renaissance Studies”, 6, 1976, 139-154;
L. Silver, Marketing Maximilian. The Visual Ideology of a Holy
Roman Emperor, Princeton-Oxford 2008, s. 23-24; K. Irle, Her-
kules im Spiegel der Herrscher, [w:] Herkules: Tugendheld und
Herrscherideal; das Herkules-Monument in Kassel-Wilhelmshöhe,
kat. wyst., red. Ch. Lukatis, B. Hamborg, Eurasburg 1997, s. 61-77;
M. Eissenhauer, Herkules, [w:] Handbuch der politischen Ikono-
graphie, t. 1, red. U. Fleckner, M. Warnke, H. Ziegler, München
2011, s. 465-472.
10. Bartolommeo Berrecci, Zygmunt I Stary jako Salomon, ok. 1529, Kraków, kaplica Zygmuntowska przy katedrze św. św. Wacława i Stanisła-
wa, fot. Michał Grychowski
antycznej, zwłaszcza adaptacji pism Owidiusza, czerpały
z etyki pogańskiej. Jedną z postaci najczęściej wybieraną
dla wyeksponowania cnoty władcy był Herkules. Przykła-
dowo w 1490 roku z okazji wjazdu Karola VIII do Vienne,
wystawiono dramat oparty na opowieści sofisty Prodiko-
sa o wyborze Herkulesa między cnotą a rozkoszą. Tekst
dramatu głosił, że postawiony przed trudnym wyborem
Herkules był „prefiguracją króla”31. Rękopis Gramatyki
Aeliusa Donatusa, wykonany dla Maksymiliana, syna Lu-
dovica Sforzy i Beatrice d’Este, ozdobiony został całostro-
nicową miniaturą przedstawiającą młodocianego księcia
między personifikacjami Cnoty i Rozkoszy (1496-1499,
Mediolan, Biblioteca Trivulziana), zarysowując w ten
31 D. Wuttke, Die „Histori Herculis” des Nürnberger Humanis-
ten und Freundes des Gebrüder Vischer, Pangratz Bernhaubt gen.
Schwenter. Materialien zur Erfoschung des deutschen Humanismus
um 1500, Köln 1964, s. 205-206; E PoLLEROSS, From the „exem-
plum virtutis” to the Apotheosis: Hercules as an Identification Figu-
re in Portraiture: an Example of an Adoption of a Classical Forms
of Representation, [w:] Iconography, Propaganda and Legitima-
tion, red. A. Ellenius, Oxford-New York 1998, s. 40.
sposób analogię między pogańskim herosem a następcą
tronu Mediolanu. Do Herkulesa wielokrotnie porówny-
wano rzymskich cesarzy z dynastii Habsburgów, posłu-
gując się m.in. toposami takimi jak Hercules germanicus
(Maksymilian I) czy Hercules in bivio (Karol V)32.
32 E PoLLEROSS, Das sakrale Identifikationsporträt, s. 40 (jak
w przyp. 24); idem, From „exemplum virtutis” (jak w przyp. 31),
s. 40; zob. także G. Bruck, Habsburger als ,Herculier’, „Jahrbuch
der Kunsthistorischen Sammlungen in Wien”, 50,1953, s. 191-198;
W. McDonald, Maximilian I of Habsburg and the Veneration of
Hercules: on the Revival of Myth and the German Renaissance,
„Journal of Medieval and Renaissance Studies”, 6, 1976, 139-154;
L. Silver, Marketing Maximilian. The Visual Ideology of a Holy
Roman Emperor, Princeton-Oxford 2008, s. 23-24; K. Irle, Her-
kules im Spiegel der Herrscher, [w:] Herkules: Tugendheld und
Herrscherideal; das Herkules-Monument in Kassel-Wilhelmshöhe,
kat. wyst., red. Ch. Lukatis, B. Hamborg, Eurasburg 1997, s. 61-77;
M. Eissenhauer, Herkules, [w:] Handbuch der politischen Ikono-
graphie, t. 1, red. U. Fleckner, M. Warnke, H. Ziegler, München
2011, s. 465-472.