DOI Artikel:
Fabiański, Marcin: Spór w sprawie funkcjonowania kilku wnętrz wawelskich w czasach ostatnich Jagiellonów i metody badań źródłowych: Dyskusja ze Stanisławem Mossakowskim
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.54670#0034
Folia Historiae Artium
Seria Nowa, t. 18: 2020/PL ISSN 0071-6723
MARCIN FABIAŃSKI
Uniwersytet Jagielloński
SPÓR W SPRAWIE FUNKCJONOWANIA
KILKU WNĘTRZ WAWELSKICH
W CZASACH OSTATNICH JAGIELLONÓW
I METODY BADAŃ ŹRÓDŁOWYCH.
DYSKUSJA ZE STANISŁAWEM MOSSAKOWSKIM
Olbrzymi, choć niekompletny korpus źródeł pisanych
na temat zamku królewskiego na Wawelu, wydany dru-
kiem ponad sto lat temu przez Adama Chmielą1 i uzu-
pełniony przez późniejsze publikacje różnych autorów,
zawiera wiele informacji, które nadal nie zostały w pełni
wykorzystane ze względu na rozliczne przeszkody. Do
owych utrudnień należą wieloznaczne sformułowania,
często niezrozumiałe nazewnictwo i pozorne sprzecz-
ności zawarte w tych dokumentach. Dane te muszą być
konfrontowane z przekazami ikonograficznymi - rysun-
kami, fotografiami archiwalnymi, a przede wszystkim
z oryginalnymi reliktami materialnymi, zachowanymi
dość obficie. Wszystkie te źródła wymagają weryfika-
cji, wzajemnej konfrontacji, a wreszcie wszechstronnej
oceny, uwzględniającej ich wagę, materiał porównaw-
czy i kontekst historyczny. Stąd też na pozór trafna in-
terpretacja konkretnego przekazu, ale potraktowanego
w oderwaniu od całości, może okazać się nieadekwatna
w świetle innych okoliczności. Równie zwodnicze bywa
rozumowanie oparte na samym tylko kontekście histo-
rycznym i materiale porównawczym, ale niepotwierdzo-
ne przez dane szczegółowe.
Zestawiając pożytki płynące z kolejnego etapu wie-
lowątkowej dyskusji, która nadzwyczajnej intensywno-
ści nabrała po publikacji w roku 2017 obszernej mono-
grafii zamku wawelskiego w czasach Zygmuntowskich2 * *,
1 Wawel, t. 2: Materiały archiwalne do budowy zamku, oprać.
A. Chmiel, Kraków 1913 (= Teka Grona Konserwatorów Galicji
Zachodniej, 5) [dalej: A. Chmiel, Wawel, 2].
2 M. Fabiański, Zamek króla Zygmunta I na Wawelu. Architek-
tura, dekoracja architektoniczna, funkcje, Kraków 2017. Ten etap
wyraziłem opinię, że liczne, ale i wieloznaczne dokumen-
ty materialne i pisane, dotyczące rezydencji monarszej,
wymagają od badaczy wyjątkowej ostrożności. Dotyczy
to zwłaszcza rozważań na temat pierwotnych funkcji po-
mieszczeń i szczegółów ogrzewania. Mimo ogromnego
w ostatnich latach przyrostu wiedzy, niektóre dotyczące
tych kwestii hipotezy podlegają rewizji i wymagają dal-
szych uzupełnień3.
Wspomniany głos w dyskusji doczekał się nadzwy-
czaj szybkiej repliki Recenzenta monografii, Stanisława
Mossakowskiego, skupionej właśnie na funkcjach po-
mieszczeń4. W tym miejscu wypada się zatem odnieść
do kwestii poruszonych w wymienionej replice, ale po-
niższy przegląd wnętrz zamkowych i ich funkcji, prowa-
dzony zgodnie ze strukturą monografii Wawelu z roku
2017 (od skrzydła zachodniego zamku, przez północne,
ku wschodniemu), rozpocznie się od innego szczegółu.
Różni on wprawdzie obie strony sporu, ale nie był dotąd
przedmiotem polemiki.
dyskusji zapoczątkowała recenzja: S. Mossakowski, Pałac wa-
welski Zygmunta I w świetle książki Marcina Fabiańskiego (2017),
„Biuletyn Historii Sztuki”, 80, 2018, nr 2, s. 439-483 [dalej: Recen-
zja] .
3 M. Fabiański, Nowe ustalenia i uwagi o zamku Zygmunta I na
Wawelu po remoncie konserwatorskim i recenzji krytycznej, „Biu-
letyn Historii Sztuki”, 80, 2018, nr 4, s. 926.
4 S. Mossakowski, Żmudna droga do prawdy. Uwagi na margine-
sie studiów Marcina Fabiańskiego nad renesansowym zamkiem na
Wawelu, „Biuletyn Historii Sztuki”, 81, 2019, nr 1, s. 117-132.
Publikacja jest udostępniona na licencji Creative Commons (CC BY-NC-ND 3.0 PL).
Seria Nowa, t. 18: 2020/PL ISSN 0071-6723
MARCIN FABIAŃSKI
Uniwersytet Jagielloński
SPÓR W SPRAWIE FUNKCJONOWANIA
KILKU WNĘTRZ WAWELSKICH
W CZASACH OSTATNICH JAGIELLONÓW
I METODY BADAŃ ŹRÓDŁOWYCH.
DYSKUSJA ZE STANISŁAWEM MOSSAKOWSKIM
Olbrzymi, choć niekompletny korpus źródeł pisanych
na temat zamku królewskiego na Wawelu, wydany dru-
kiem ponad sto lat temu przez Adama Chmielą1 i uzu-
pełniony przez późniejsze publikacje różnych autorów,
zawiera wiele informacji, które nadal nie zostały w pełni
wykorzystane ze względu na rozliczne przeszkody. Do
owych utrudnień należą wieloznaczne sformułowania,
często niezrozumiałe nazewnictwo i pozorne sprzecz-
ności zawarte w tych dokumentach. Dane te muszą być
konfrontowane z przekazami ikonograficznymi - rysun-
kami, fotografiami archiwalnymi, a przede wszystkim
z oryginalnymi reliktami materialnymi, zachowanymi
dość obficie. Wszystkie te źródła wymagają weryfika-
cji, wzajemnej konfrontacji, a wreszcie wszechstronnej
oceny, uwzględniającej ich wagę, materiał porównaw-
czy i kontekst historyczny. Stąd też na pozór trafna in-
terpretacja konkretnego przekazu, ale potraktowanego
w oderwaniu od całości, może okazać się nieadekwatna
w świetle innych okoliczności. Równie zwodnicze bywa
rozumowanie oparte na samym tylko kontekście histo-
rycznym i materiale porównawczym, ale niepotwierdzo-
ne przez dane szczegółowe.
Zestawiając pożytki płynące z kolejnego etapu wie-
lowątkowej dyskusji, która nadzwyczajnej intensywno-
ści nabrała po publikacji w roku 2017 obszernej mono-
grafii zamku wawelskiego w czasach Zygmuntowskich2 * *,
1 Wawel, t. 2: Materiały archiwalne do budowy zamku, oprać.
A. Chmiel, Kraków 1913 (= Teka Grona Konserwatorów Galicji
Zachodniej, 5) [dalej: A. Chmiel, Wawel, 2].
2 M. Fabiański, Zamek króla Zygmunta I na Wawelu. Architek-
tura, dekoracja architektoniczna, funkcje, Kraków 2017. Ten etap
wyraziłem opinię, że liczne, ale i wieloznaczne dokumen-
ty materialne i pisane, dotyczące rezydencji monarszej,
wymagają od badaczy wyjątkowej ostrożności. Dotyczy
to zwłaszcza rozważań na temat pierwotnych funkcji po-
mieszczeń i szczegółów ogrzewania. Mimo ogromnego
w ostatnich latach przyrostu wiedzy, niektóre dotyczące
tych kwestii hipotezy podlegają rewizji i wymagają dal-
szych uzupełnień3.
Wspomniany głos w dyskusji doczekał się nadzwy-
czaj szybkiej repliki Recenzenta monografii, Stanisława
Mossakowskiego, skupionej właśnie na funkcjach po-
mieszczeń4. W tym miejscu wypada się zatem odnieść
do kwestii poruszonych w wymienionej replice, ale po-
niższy przegląd wnętrz zamkowych i ich funkcji, prowa-
dzony zgodnie ze strukturą monografii Wawelu z roku
2017 (od skrzydła zachodniego zamku, przez północne,
ku wschodniemu), rozpocznie się od innego szczegółu.
Różni on wprawdzie obie strony sporu, ale nie był dotąd
przedmiotem polemiki.
dyskusji zapoczątkowała recenzja: S. Mossakowski, Pałac wa-
welski Zygmunta I w świetle książki Marcina Fabiańskiego (2017),
„Biuletyn Historii Sztuki”, 80, 2018, nr 2, s. 439-483 [dalej: Recen-
zja] .
3 M. Fabiański, Nowe ustalenia i uwagi o zamku Zygmunta I na
Wawelu po remoncie konserwatorskim i recenzji krytycznej, „Biu-
letyn Historii Sztuki”, 80, 2018, nr 4, s. 926.
4 S. Mossakowski, Żmudna droga do prawdy. Uwagi na margine-
sie studiów Marcina Fabiańskiego nad renesansowym zamkiem na
Wawelu, „Biuletyn Historii Sztuki”, 81, 2019, nr 1, s. 117-132.
Publikacja jest udostępniona na licencji Creative Commons (CC BY-NC-ND 3.0 PL).