DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.29798#0116
chroniła swych wyznawców od wszelkiego zła i wybaczała im grzechy.
Podczas procesji ku czci Kybele niesiono wysoko nad głowami
wiernych świętą sosnę. Jedną z osobliwości kułtu była ofiara z byka,
zwana taurobolium. Nad rowem zarzynano byka, którego krew
spływała na siedzącego w rowie wyznawcę bogini. Ofiara taka
miała znaczenie oczyszczające. Bardzo podobną ofiarę z byka
sprawowano w związku z kułtem Mitry.
Kult Mitry wywodził się z Iranu. Rozprzestrzenił się na terenie
imperium głównie dzięki ogromnej popularności w środowisku
legionowym. Jego ślady spotykamy w najdalszych zakątkach pro-
wincji rzymskich, nawet daleko na północy, za wałem Hadriana,
na pograniczu brytyjsko-piktyjskim. Mitra był bóstwem słońca.
Mitraizm opierał się na ciągłej wałce dobra ze złem. Przygotowania
do tej wałki wiodły przez cykl wtajemniczeń, surowość i czystość
życia, posłuszeństwo wzniosłym zasadom moralnym. Nagrodą
było osiągnięcie nieśmiertelności duszy i zmartwychwstanie ciała.
Sąd nad zmarłymi duszami przeznaczał je do nieba łub skazywał
na męczarnie piekieł. Pod wzgłędem skomplikowanych obrzędów
wielostopniowego wtajemniczenia mitraizm przypominał kułty Ky-
bełe i Izydy, w zakresie zaś surowych wymagań moralnych i wy-
obrażeń o życiu pozagrobowym — wczesne chrześcijaństwo. Pod-
ziemne świątynie Mitry podobne były do wczesnochrześcijańskich
oratoriów. Pod wzgłędem filozoficznym różniła go od chrześcijań-
stwa przede wszystkim koncepcja dobra i zła. Zarysowany był
w niej wyraźny dualizm — istnienie sił dobra i zła we wszechświecie.
Szczególny rozwój kułtu Mitry przypada na schyłkowy okres
istnienia imperium. Mitraizm nie był rełigią prześladowaną — jego
sympatykami byłi nawet niektórzy cesarze, jak Kommodus, Diokle-
cjan czy Jułian. W roku 307 cesarze uznałi Mitrę za patrona imperium,
ałe wkrótce kult zaczął tracić na znaczeniu, do czego przyczynili
się chrześcijanie, z ogromną zaciekłością zwalczający tę religię.
Ostateczny cios zadał mitraizmowi edykt chrześcijańskiego cesarza
Teodozjusza w roku 391, zakazujący wszelkich praktyk pogańskich.
Popularność Mitry w środowisku żołnierskim, wśród Celtów
114
Podczas procesji ku czci Kybele niesiono wysoko nad głowami
wiernych świętą sosnę. Jedną z osobliwości kułtu była ofiara z byka,
zwana taurobolium. Nad rowem zarzynano byka, którego krew
spływała na siedzącego w rowie wyznawcę bogini. Ofiara taka
miała znaczenie oczyszczające. Bardzo podobną ofiarę z byka
sprawowano w związku z kułtem Mitry.
Kult Mitry wywodził się z Iranu. Rozprzestrzenił się na terenie
imperium głównie dzięki ogromnej popularności w środowisku
legionowym. Jego ślady spotykamy w najdalszych zakątkach pro-
wincji rzymskich, nawet daleko na północy, za wałem Hadriana,
na pograniczu brytyjsko-piktyjskim. Mitra był bóstwem słońca.
Mitraizm opierał się na ciągłej wałce dobra ze złem. Przygotowania
do tej wałki wiodły przez cykl wtajemniczeń, surowość i czystość
życia, posłuszeństwo wzniosłym zasadom moralnym. Nagrodą
było osiągnięcie nieśmiertelności duszy i zmartwychwstanie ciała.
Sąd nad zmarłymi duszami przeznaczał je do nieba łub skazywał
na męczarnie piekieł. Pod wzgłędem skomplikowanych obrzędów
wielostopniowego wtajemniczenia mitraizm przypominał kułty Ky-
bełe i Izydy, w zakresie zaś surowych wymagań moralnych i wy-
obrażeń o życiu pozagrobowym — wczesne chrześcijaństwo. Pod-
ziemne świątynie Mitry podobne były do wczesnochrześcijańskich
oratoriów. Pod wzgłędem filozoficznym różniła go od chrześcijań-
stwa przede wszystkim koncepcja dobra i zła. Zarysowany był
w niej wyraźny dualizm — istnienie sił dobra i zła we wszechświecie.
Szczególny rozwój kułtu Mitry przypada na schyłkowy okres
istnienia imperium. Mitraizm nie był rełigią prześladowaną — jego
sympatykami byłi nawet niektórzy cesarze, jak Kommodus, Diokle-
cjan czy Jułian. W roku 307 cesarze uznałi Mitrę za patrona imperium,
ałe wkrótce kult zaczął tracić na znaczeniu, do czego przyczynili
się chrześcijanie, z ogromną zaciekłością zwalczający tę religię.
Ostateczny cios zadał mitraizmowi edykt chrześcijańskiego cesarza
Teodozjusza w roku 391, zakazujący wszelkich praktyk pogańskich.
Popularność Mitry w środowisku żołnierskim, wśród Celtów
114