DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.29895#0046
Rozdział 3
Złoty okres sztuki paleolitu
Jednym z najbardziej interesujących przejawów sztuki człowieka młodszego
paleolitu jest pojawienie się realistycznego nurtu przedstawień figuralnych
w głównych gałęziach plastyki: malarstwie, rysunku oraz rzeźbie pełnej i płas-
korzeźbie. To unikatowe zjawisko w sztuce pradziejowej, czyli sztuce spo-
łeczeństw przedklasowych, interesowało od dawna archeologów i historyków
sztuki ze względu na swoją porównywalność ze sztuką czasów najnowszych.
Zwykle, kiedy mówi się o sztuce pradziejowej, rozumie się przez nią szmkę
młodszego paleolitu, głównie okresów oryniackiego, solutrejskiego i magdaleń-
skiego. Wielu badaczy nie interesowało się dalszymi dziejami sztuki postpaleo-
litycznej ze względu na nikłość lub brak w niej nurtów realistycznych i malar-
stwa polichromatycznego.
W większości publikacji poświęconych dziejom szmki u jej genezy sytuuje
się epizod późno paleolityczny, po czym z reguły następuje historia szmki
starożytnego Egipm, Mezopotamii, Grecji archaicznej itd. Często rozpoczyna się
historię szmki dopiero od Grecji starożytnej - co przynajmniej jest wyrazem
pewnej konsekwencji badawczej i postawy ideowej, która za sztukę uważa tylko
to, co poprzedziło jej europejski nurt.
Jakkolwiek można by postawić zarzuty takim postawom badawczym, to nie
można zaprzeczyć, że pojawienie się, rozwój i zanik szmki młodszego paleolim,
a szczególnie malowideł jaskiniowych kręgu franko-kantabryjskiego, jest faktem
niezwykłym. Malarstwo jednak (w zakresie przedstawień realistycznych) po-
przedzone zostało rzeźbą, głównie w postaci drobnej plastyki figuralnej. Plastyka
ta pojawiła się jeszcze na etapie cyklu oryniacko-perigordzkiego i - w przeci-
wieństwie do malarstwa jaskiniowego - odznaczała się rozległym obszarem
występowania na terytoriach Euroazji w ciągu całego młodszego paleolitu.
Pozostawiła także w zakresie stylowym i tematycznym wyraźne piętno w rzeź-
bie figuralnej niektórych postpaleolitycznych kulmr, jak kulmry neolim pre-
ceramicznego na Bliskim Wschodzie, wczesnorolnicze kulmry Egipm, Mezopo-
tamii i doliny Indusu czy bogate, neolityczne kulmry z ceramiką wstęgową
południowo-wschodniej i środkowej części Europy. Przy wszelkich przemianach
w zakresie stylu i formy mamy tu do czynienia z ciągłością rozwojową, trwającą
od okresu oryniackiego w młodszym paleolicie po trzecie tysiąclecie p.n.e.
Dla większości badaczy szmki pradziejowej najważniejszym tematem są
malowidła i ryty we wnętrzach jaskiń, zwłaszcza w strefie franko-kantabryjskiej.
Złoty okres sztuki paleolitu
Jednym z najbardziej interesujących przejawów sztuki człowieka młodszego
paleolitu jest pojawienie się realistycznego nurtu przedstawień figuralnych
w głównych gałęziach plastyki: malarstwie, rysunku oraz rzeźbie pełnej i płas-
korzeźbie. To unikatowe zjawisko w sztuce pradziejowej, czyli sztuce spo-
łeczeństw przedklasowych, interesowało od dawna archeologów i historyków
sztuki ze względu na swoją porównywalność ze sztuką czasów najnowszych.
Zwykle, kiedy mówi się o sztuce pradziejowej, rozumie się przez nią szmkę
młodszego paleolitu, głównie okresów oryniackiego, solutrejskiego i magdaleń-
skiego. Wielu badaczy nie interesowało się dalszymi dziejami sztuki postpaleo-
litycznej ze względu na nikłość lub brak w niej nurtów realistycznych i malar-
stwa polichromatycznego.
W większości publikacji poświęconych dziejom szmki u jej genezy sytuuje
się epizod późno paleolityczny, po czym z reguły następuje historia szmki
starożytnego Egipm, Mezopotamii, Grecji archaicznej itd. Często rozpoczyna się
historię szmki dopiero od Grecji starożytnej - co przynajmniej jest wyrazem
pewnej konsekwencji badawczej i postawy ideowej, która za sztukę uważa tylko
to, co poprzedziło jej europejski nurt.
Jakkolwiek można by postawić zarzuty takim postawom badawczym, to nie
można zaprzeczyć, że pojawienie się, rozwój i zanik szmki młodszego paleolim,
a szczególnie malowideł jaskiniowych kręgu franko-kantabryjskiego, jest faktem
niezwykłym. Malarstwo jednak (w zakresie przedstawień realistycznych) po-
przedzone zostało rzeźbą, głównie w postaci drobnej plastyki figuralnej. Plastyka
ta pojawiła się jeszcze na etapie cyklu oryniacko-perigordzkiego i - w przeci-
wieństwie do malarstwa jaskiniowego - odznaczała się rozległym obszarem
występowania na terytoriach Euroazji w ciągu całego młodszego paleolitu.
Pozostawiła także w zakresie stylowym i tematycznym wyraźne piętno w rzeź-
bie figuralnej niektórych postpaleolitycznych kulmr, jak kulmry neolim pre-
ceramicznego na Bliskim Wschodzie, wczesnorolnicze kulmry Egipm, Mezopo-
tamii i doliny Indusu czy bogate, neolityczne kulmry z ceramiką wstęgową
południowo-wschodniej i środkowej części Europy. Przy wszelkich przemianach
w zakresie stylu i formy mamy tu do czynienia z ciągłością rozwojową, trwającą
od okresu oryniackiego w młodszym paleolicie po trzecie tysiąclecie p.n.e.
Dla większości badaczy szmki pradziejowej najważniejszym tematem są
malowidła i ryty we wnętrzach jaskiń, zwłaszcza w strefie franko-kantabryjskiej.