DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.29895#0205
186
PRAHISTORIA SZTUKI
Sztuka stylu III w Skandynawii prze-
kształca się w sposób bezpośredni w styl
Borre, datowany na lata 840-980. Nastę-
puje po nim styl Jellinge: 870-1000; styl
Mammen: 960-1020; styl Ringerike: 980-
-1090 oraz styl Umes: 1050-1170.
Te dwa ostatnie skandynawskie sty-
le zwierzęce odnoszą się jednak nie tyle
do właściwej Skandynawii, ile do Irlan-
dii z jej wikińskim osadnictwem w Dub-
linie i na wschodnich wybrzeżach. Po-
nadto - jak już była o tym mowa - style
te zachodzą na siebie i niekiedy wy-
stępują obok siebie, tak że wymowa tej
tabeli ma tylko orientacyjne znaczenie
w sensie chronologicznym. Dotyczy to
zwłaszcza stylów Jellinge i Mammen
(Kendrick 1949; Wilson, Klindt-Jensen
1966; Foote, Wilson 1975).
Styl Borre występuje w całej Skan-
dynawii, a w okresie wikińskim także
na Rusi, gdzie został zawleczony przez
Waregów, wzdłuż ich handlowej drogi
od jeziora Onega i dalej Dnieprem do Morza Czamego, zwanej drogą „Od
Waregów do Greków”. Do najokazalszych należy srebma zapinka z Jelca
w rejonie Woroneża. Jednym z częstych motywów stylu Borre jest tzw. łańcuch
plecionkowy, dekoracja plecionkowa, przypominająca splot warkoczy z trzema
lub czterema pasmami. Plecionka taka przybiera też formę tzw. łańcucha
pierścieniowego, którego doskonały przykład występuje na steli z krzyżem,
wyrzeźbionym przez Gauta Bjprnssona w Kirk Michael na wyspie Man i dlatego
bywa też zwana łańcuchem pierścieniowym Gauta lub łańcuchem pierścienio-
wym z Man. Motyw ten jest bardzo rozpowszechniony na terenie Brytanii, tam,
gdzie dociera osadnictwo i wpływy wikińskie.
Styl Jellinge w znacznym stopniu współwystępuje ze stylem Borre i stanowi
jak gdyby przemieszanie elementów styłu zwierzęcego III Salina - a jeszcze
ściślej stylu D - z elementami plecionkowymi stylu Borre. Do charakterystycz-
nych jego cech należy dekoraqa na srebmym kubku z eponimicznego stanowis-
ka w Jellinge, w duńskiej Jutlandii. Styl Jellinge należy do głównego nurtu sztuki
skandynawskiej, gdzie służy wyłącznie do zdobienia przedmiotów metalowych.
Poza Skandynawią spotykamy go na terenie Brytanii, w Yorkshire, gdzie poja-
wia się w latach siedemdziesiątych IX wieku w zdobnictwie krzyży nagrobnych
Nieco później, około 900 roku, styl ten pojawia się w płaskorzeźbach
kamiennych północno-zachodniej Brytanii, a wreszcie na wyspie Man. Intere-
Styl Borre. Krzyż Gauta z Kirk Michael, wyspa
Man (wg Foote, Wilson 1975: ryc. 48)
PRAHISTORIA SZTUKI
Sztuka stylu III w Skandynawii prze-
kształca się w sposób bezpośredni w styl
Borre, datowany na lata 840-980. Nastę-
puje po nim styl Jellinge: 870-1000; styl
Mammen: 960-1020; styl Ringerike: 980-
-1090 oraz styl Umes: 1050-1170.
Te dwa ostatnie skandynawskie sty-
le zwierzęce odnoszą się jednak nie tyle
do właściwej Skandynawii, ile do Irlan-
dii z jej wikińskim osadnictwem w Dub-
linie i na wschodnich wybrzeżach. Po-
nadto - jak już była o tym mowa - style
te zachodzą na siebie i niekiedy wy-
stępują obok siebie, tak że wymowa tej
tabeli ma tylko orientacyjne znaczenie
w sensie chronologicznym. Dotyczy to
zwłaszcza stylów Jellinge i Mammen
(Kendrick 1949; Wilson, Klindt-Jensen
1966; Foote, Wilson 1975).
Styl Borre występuje w całej Skan-
dynawii, a w okresie wikińskim także
na Rusi, gdzie został zawleczony przez
Waregów, wzdłuż ich handlowej drogi
od jeziora Onega i dalej Dnieprem do Morza Czamego, zwanej drogą „Od
Waregów do Greków”. Do najokazalszych należy srebma zapinka z Jelca
w rejonie Woroneża. Jednym z częstych motywów stylu Borre jest tzw. łańcuch
plecionkowy, dekoracja plecionkowa, przypominająca splot warkoczy z trzema
lub czterema pasmami. Plecionka taka przybiera też formę tzw. łańcucha
pierścieniowego, którego doskonały przykład występuje na steli z krzyżem,
wyrzeźbionym przez Gauta Bjprnssona w Kirk Michael na wyspie Man i dlatego
bywa też zwana łańcuchem pierścieniowym Gauta lub łańcuchem pierścienio-
wym z Man. Motyw ten jest bardzo rozpowszechniony na terenie Brytanii, tam,
gdzie dociera osadnictwo i wpływy wikińskie.
Styl Jellinge w znacznym stopniu współwystępuje ze stylem Borre i stanowi
jak gdyby przemieszanie elementów styłu zwierzęcego III Salina - a jeszcze
ściślej stylu D - z elementami plecionkowymi stylu Borre. Do charakterystycz-
nych jego cech należy dekoraqa na srebmym kubku z eponimicznego stanowis-
ka w Jellinge, w duńskiej Jutlandii. Styl Jellinge należy do głównego nurtu sztuki
skandynawskiej, gdzie służy wyłącznie do zdobienia przedmiotów metalowych.
Poza Skandynawią spotykamy go na terenie Brytanii, w Yorkshire, gdzie poja-
wia się w latach siedemdziesiątych IX wieku w zdobnictwie krzyży nagrobnych
Nieco później, około 900 roku, styl ten pojawia się w płaskorzeźbach
kamiennych północno-zachodniej Brytanii, a wreszcie na wyspie Man. Intere-
Styl Borre. Krzyż Gauta z Kirk Michael, wyspa
Man (wg Foote, Wilson 1975: ryc. 48)