DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.43156#0167
den wijnrank, (vergel. pag. 51), zoodat wij in deze eene breking met de overoude traditie meenen
te zien, die wel voor bestrijding vatbaar is. De wijnrank toch is door de parabelen van Christus
tot een verheven symbool geworden, terwijl de passiebloem weinig meer dan haren naam, dien
de phantasie haar heeft gegeven, voor hare symbolische beteekenis kan bijbrengen. Wij zouden
kunnen zeggen, dat het materieele voor de passiebloem, het geestelijke en poëtische voor den
wijnrank spreekt. Overigens zullen velen onzer lezers in deze compositie eene combinatie zien, in
moderne opvatting, van Oostersche en middeleeuwsche motieven.
Plaat 38. De kunstindustrie is in de toepassing van het ornament veel vrijer dan de bouw-
kunst ; dientengevolge ziet men haar niet zelden de meest vreemde sprongen maken; wij behoeven
slechts de groote galanteriemagazijnen te bezoeken, om ons van het hier gezegde te overtuigen. Daar
zij alleen speculeert op den smaak, m. a. w. de beurs van het publiek, en zich volstrekt niet ten doel
stelt dien smaak te leiden, is het haar onverschillig, waar zij de idee’s wegkaapt. Hier treft men
een in porcelein geïmiteerd peperhuisje met omgeslagen punt, gedraaid uit een bekend, liefst Fransch
nieuwsblad, als bloemendrager aan ; daar weer ziet men een hollend varken, met eene verdikking
op den buik, tot tafelschel ingericht, enz. Die fraaiigheden verdwijnen in den regel even spoedig, als
zij gekomen zijn, doch hebben niettemin eenen bedroevenden invloed op den smaak van het publiek.
Zal een voorwerp der kunstindustrie meer blijvende waarde bezitten, dan dient ten eerste aan
de compositie eene gezonde gedachte ten grondslag te liggen, voorts de teekening correct te zijn,
terwijl de kleur niet weinig invloed uitoefent. — Ook hier wachte men zich voor sterk sprekende,
onvermengde kleuren. Met vermengde, matte, zelfs sombere kleuren is veel gemakkelijker een
prachtig geheel voort te brengen, dan door schitterende en onvermengde. Ook bij het gebruik van
goud of zilver, verguldsels of bronzen, zien wij liever de hoofdmassa mat, dan glanzend; de
glans moet slechts op enkele, daartoe bijzonder geschikte partijen in zijne volle kracht schitteren.
Wanneer wij dus tot slot van dit werk eenige voorwerpen der kunstindustrie afbeelden, ge-
schiedt dit niet, omdat wij vermeenen de richting, die zij is ingeslagen, te moeten of te kunnen
wijzigen, maar alleen om door een paar voorbeelden aan te toonen, op welke wijzen zich de plant
bij die industrie laat toepassen.
Zoo is de kandelaar, welke op deze plaat voorkomt, geheel gebaseerd op de zoo juist genoemde
passiebloem, en voorzeker in opvatting zeer oorspronkelijk. De plant is hier op eene zeer vernuftige
wijze tot een ornament vervormd, dat zijn karakter niet verloochent. De groepeering is uit een
ornamentaal oogpunt zelfs de bestudeering waard.
De schelp, omgeven door algen, tusschen welke visschen zwemmen, is eene zeer natuur-
lijke voorstelling, die op de ongezochtste wijze de gedaante van een ornament heeft aangeno-
men. — De met schelpen en zeewier bezette vaas (no. 3) heeft mede in de natuur haren oor-
sprong ; eene 'soort van zeeroos vertoont in gesloten stand ongeveer dien vorm. — Dat men door
het beschouwen van eene bloem met bij kroon of bij kelk tot den beker- of schaalbekervorm komt, is
niets meer dan natuurlijk; alleen moet door transformatie van den plantenvorm het karakter aan
het voorwerp worden gegeven. — De beide overige fign., de tweede en de vierde, zijn ontstaan uit
de samenvoeging en herhaling van sterk gewijzigde, natuurlijke vormen, en laten in kunstopvatting,
vooral wat de tweede aangaat, wel iets te wenschen over; zij staan in onze oogen in dit opzicht
ver beneden de overige.
De waarde van een voorwerp der kunstindustrie, wij zeiden het reeds boven, moet echter met
eene bijzondere maat worden gemeten, waarvan de gedaante en inhoud moeilijk zijn te bepalen.
te zien, die wel voor bestrijding vatbaar is. De wijnrank toch is door de parabelen van Christus
tot een verheven symbool geworden, terwijl de passiebloem weinig meer dan haren naam, dien
de phantasie haar heeft gegeven, voor hare symbolische beteekenis kan bijbrengen. Wij zouden
kunnen zeggen, dat het materieele voor de passiebloem, het geestelijke en poëtische voor den
wijnrank spreekt. Overigens zullen velen onzer lezers in deze compositie eene combinatie zien, in
moderne opvatting, van Oostersche en middeleeuwsche motieven.
Plaat 38. De kunstindustrie is in de toepassing van het ornament veel vrijer dan de bouw-
kunst ; dientengevolge ziet men haar niet zelden de meest vreemde sprongen maken; wij behoeven
slechts de groote galanteriemagazijnen te bezoeken, om ons van het hier gezegde te overtuigen. Daar
zij alleen speculeert op den smaak, m. a. w. de beurs van het publiek, en zich volstrekt niet ten doel
stelt dien smaak te leiden, is het haar onverschillig, waar zij de idee’s wegkaapt. Hier treft men
een in porcelein geïmiteerd peperhuisje met omgeslagen punt, gedraaid uit een bekend, liefst Fransch
nieuwsblad, als bloemendrager aan ; daar weer ziet men een hollend varken, met eene verdikking
op den buik, tot tafelschel ingericht, enz. Die fraaiigheden verdwijnen in den regel even spoedig, als
zij gekomen zijn, doch hebben niettemin eenen bedroevenden invloed op den smaak van het publiek.
Zal een voorwerp der kunstindustrie meer blijvende waarde bezitten, dan dient ten eerste aan
de compositie eene gezonde gedachte ten grondslag te liggen, voorts de teekening correct te zijn,
terwijl de kleur niet weinig invloed uitoefent. — Ook hier wachte men zich voor sterk sprekende,
onvermengde kleuren. Met vermengde, matte, zelfs sombere kleuren is veel gemakkelijker een
prachtig geheel voort te brengen, dan door schitterende en onvermengde. Ook bij het gebruik van
goud of zilver, verguldsels of bronzen, zien wij liever de hoofdmassa mat, dan glanzend; de
glans moet slechts op enkele, daartoe bijzonder geschikte partijen in zijne volle kracht schitteren.
Wanneer wij dus tot slot van dit werk eenige voorwerpen der kunstindustrie afbeelden, ge-
schiedt dit niet, omdat wij vermeenen de richting, die zij is ingeslagen, te moeten of te kunnen
wijzigen, maar alleen om door een paar voorbeelden aan te toonen, op welke wijzen zich de plant
bij die industrie laat toepassen.
Zoo is de kandelaar, welke op deze plaat voorkomt, geheel gebaseerd op de zoo juist genoemde
passiebloem, en voorzeker in opvatting zeer oorspronkelijk. De plant is hier op eene zeer vernuftige
wijze tot een ornament vervormd, dat zijn karakter niet verloochent. De groepeering is uit een
ornamentaal oogpunt zelfs de bestudeering waard.
De schelp, omgeven door algen, tusschen welke visschen zwemmen, is eene zeer natuur-
lijke voorstelling, die op de ongezochtste wijze de gedaante van een ornament heeft aangeno-
men. — De met schelpen en zeewier bezette vaas (no. 3) heeft mede in de natuur haren oor-
sprong ; eene 'soort van zeeroos vertoont in gesloten stand ongeveer dien vorm. — Dat men door
het beschouwen van eene bloem met bij kroon of bij kelk tot den beker- of schaalbekervorm komt, is
niets meer dan natuurlijk; alleen moet door transformatie van den plantenvorm het karakter aan
het voorwerp worden gegeven. — De beide overige fign., de tweede en de vierde, zijn ontstaan uit
de samenvoeging en herhaling van sterk gewijzigde, natuurlijke vormen, en laten in kunstopvatting,
vooral wat de tweede aangaat, wel iets te wenschen over; zij staan in onze oogen in dit opzicht
ver beneden de overige.
De waarde van een voorwerp der kunstindustrie, wij zeiden het reeds boven, moet echter met
eene bijzondere maat worden gemeten, waarvan de gedaante en inhoud moeilijk zijn te bepalen.