DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.45210#0017
Wstęp
Równo sto lat temu - w roku 1900 - trzydziestojednoletni wówczas Hans Poelzig (1869-1936) został powołany
do grona wykładowców Królewskiej Szkoły Sztuki i Rzemiosła Artystycznego we Wrocławiu. Od razu zaczął też odgry-
wać ważną rolę w życiu kulturalnym miasta — nie tylko jako architekt i nauczyciel, ale także pomysłodawca wielu
inicjatyw, w tym utworzenia Związku Artystów Śląska. Hans Poelzig - jeden z wybitniejszych modernistycznych architek-
tów niemieckich - swoje pierwsze wielkie osiągnięcia architektoniczne i pedagogiczne mógł więc zapisać już we wroc-
ławskim okresie twórczości, nim w 1916 r. objął stanowisko Miejskiego Radcy Budowlanego w Dreźnie.
We Wrocławiu obok pracy w Królewskiej Szkole Sztuki i Rzemiosła Artystycznego (gdzie od 1903 r. pełnił funkcję
dyrektora i przeprowadził reformę kształcenia) na początku swojej działalności skupił się też na szeroko rozumianej kon-
serwacji zabytków rodzimej sztuki śląskiej, którą zainteresował się dzięki licznym zleceniom architektonicznym. W kon-
sekwencji Hans Poelzig wykorzystywał w innych projektach i realizacjach elementy tradycyjnej architektury Śląska -
działalność ta odpowiadała ówczesnym ideom propagowanym przez ruch Heimatschutz. Jednak motywy rodzime
stosował tylko w określonych rodzajach budowli, np. sakralnych, uważał bowiem, że w architekturze przemysłowej,
budownictwie wielkomiejskim czy monumentalnym należy sięgać po właściwe dla tematu środki wyrazu, które - zgodnie
z zachodnią tradycją budowlaną oraz przy zastosowaniu nowoczesnych materiałów i technik budowlanych - stworzą
nową formę architektoniczną, nowy styl.
Hans Poelzig przyczynił się znacząco do zorganizowania trzech wystaw: wrocławskiej Wystawy Rzemiosła
Artystycznego (1904), Wystawy Wschodnioniemieckiej w Poznaniu (1911) i Wystawy Stulecia we Wrocławiu (1913).
Na każdą z nich zaprojektował budowle o przełomowym znaczeniu dla historii architektury, które już wtedy wyznaczyły
perspektywy współczesnej sztuce i rzemiosłu artystycznemu. Opracowany przez Hansa Poelziga biurowiec, wzniesiony
w 1911 r. we Wrocławiu przy Junkernstr. (obecnie ul. Ofiar Oświęcimskich), stał się prototypem modernistycznych, pełnią-
cych funkcje handlowe i usługowe budowli lat 20.
W ostatnich latach na temat twórczości Hansa Poelziga ukazało się wiele publikacji, a jego dorobek twórczy
zaprezentowano na różnych wystawach. Po wydaniu na początku lat 90. (najpierw w Stanach Zjednoczonych, następnie
w Niemczech) monografii architekta napisanej przez Julisa Posenera mogło się wydawać, że twórczość Hansa Poelziga
została dobrze rozpoznana. Szeroko komentowany był zwłaszcza wrocławski okres działalności, a stało się to za
sprawą opublikowanych artykułów: Matthiasa Schirrena w Niemczech i Ernesta Niemczyka oraz Piotra Łukaszewicza
w Polsce. Jednak opracowania naukowców z obu krajów były mniej znane dla szerszego grona czytelników.
Konfrontacja wyników dotychczasowych badań wykazała, że działalność Hansa Poelziga wymaga uzupełnień,
szczególnie o nowe źródła, które znajdują się we Wrocławiu i na Śląsku.
Ukazanie sylwetki architekta z okresu działalności we Wrocławiu ma również duże znaczenie dla jego mieszkańców
— choć ich tradycje kulturowe posiadają odmienne korzenie, to jednak są zainteresowani historią miejsca, w którym
mieszkają.
Od 1994 r. Archiwum Budowlane Miasta Wrocławia we współpracy z instytucjami naukowymi w Niemczech orga-
nizowało wystawy poświęcone miejskiej architekturze: „Historia architektury Politechniki Wrocławskiej , „Świątynie
Wrocławia", „Wieżowce Wrocławia" oraz przygotowało monografię Richarda Pluddemanna, głównego architekta mias-
ta, działającego w ostatniej ćwierci XIX i na początku XX w.
Obecna wystawa, przygotowywana od 1998 r., prezentuje dzieła Hansa Poelziga powstałe w latach 1900- 1916
na Śląsku i w okolicach Poznania, z których większość szczęśliwie zachowała się do dziś. Budowle ukazane są w kon-
Równo sto lat temu - w roku 1900 - trzydziestojednoletni wówczas Hans Poelzig (1869-1936) został powołany
do grona wykładowców Królewskiej Szkoły Sztuki i Rzemiosła Artystycznego we Wrocławiu. Od razu zaczął też odgry-
wać ważną rolę w życiu kulturalnym miasta — nie tylko jako architekt i nauczyciel, ale także pomysłodawca wielu
inicjatyw, w tym utworzenia Związku Artystów Śląska. Hans Poelzig - jeden z wybitniejszych modernistycznych architek-
tów niemieckich - swoje pierwsze wielkie osiągnięcia architektoniczne i pedagogiczne mógł więc zapisać już we wroc-
ławskim okresie twórczości, nim w 1916 r. objął stanowisko Miejskiego Radcy Budowlanego w Dreźnie.
We Wrocławiu obok pracy w Królewskiej Szkole Sztuki i Rzemiosła Artystycznego (gdzie od 1903 r. pełnił funkcję
dyrektora i przeprowadził reformę kształcenia) na początku swojej działalności skupił się też na szeroko rozumianej kon-
serwacji zabytków rodzimej sztuki śląskiej, którą zainteresował się dzięki licznym zleceniom architektonicznym. W kon-
sekwencji Hans Poelzig wykorzystywał w innych projektach i realizacjach elementy tradycyjnej architektury Śląska -
działalność ta odpowiadała ówczesnym ideom propagowanym przez ruch Heimatschutz. Jednak motywy rodzime
stosował tylko w określonych rodzajach budowli, np. sakralnych, uważał bowiem, że w architekturze przemysłowej,
budownictwie wielkomiejskim czy monumentalnym należy sięgać po właściwe dla tematu środki wyrazu, które - zgodnie
z zachodnią tradycją budowlaną oraz przy zastosowaniu nowoczesnych materiałów i technik budowlanych - stworzą
nową formę architektoniczną, nowy styl.
Hans Poelzig przyczynił się znacząco do zorganizowania trzech wystaw: wrocławskiej Wystawy Rzemiosła
Artystycznego (1904), Wystawy Wschodnioniemieckiej w Poznaniu (1911) i Wystawy Stulecia we Wrocławiu (1913).
Na każdą z nich zaprojektował budowle o przełomowym znaczeniu dla historii architektury, które już wtedy wyznaczyły
perspektywy współczesnej sztuce i rzemiosłu artystycznemu. Opracowany przez Hansa Poelziga biurowiec, wzniesiony
w 1911 r. we Wrocławiu przy Junkernstr. (obecnie ul. Ofiar Oświęcimskich), stał się prototypem modernistycznych, pełnią-
cych funkcje handlowe i usługowe budowli lat 20.
W ostatnich latach na temat twórczości Hansa Poelziga ukazało się wiele publikacji, a jego dorobek twórczy
zaprezentowano na różnych wystawach. Po wydaniu na początku lat 90. (najpierw w Stanach Zjednoczonych, następnie
w Niemczech) monografii architekta napisanej przez Julisa Posenera mogło się wydawać, że twórczość Hansa Poelziga
została dobrze rozpoznana. Szeroko komentowany był zwłaszcza wrocławski okres działalności, a stało się to za
sprawą opublikowanych artykułów: Matthiasa Schirrena w Niemczech i Ernesta Niemczyka oraz Piotra Łukaszewicza
w Polsce. Jednak opracowania naukowców z obu krajów były mniej znane dla szerszego grona czytelników.
Konfrontacja wyników dotychczasowych badań wykazała, że działalność Hansa Poelziga wymaga uzupełnień,
szczególnie o nowe źródła, które znajdują się we Wrocławiu i na Śląsku.
Ukazanie sylwetki architekta z okresu działalności we Wrocławiu ma również duże znaczenie dla jego mieszkańców
— choć ich tradycje kulturowe posiadają odmienne korzenie, to jednak są zainteresowani historią miejsca, w którym
mieszkają.
Od 1994 r. Archiwum Budowlane Miasta Wrocławia we współpracy z instytucjami naukowymi w Niemczech orga-
nizowało wystawy poświęcone miejskiej architekturze: „Historia architektury Politechniki Wrocławskiej , „Świątynie
Wrocławia", „Wieżowce Wrocławia" oraz przygotowało monografię Richarda Pluddemanna, głównego architekta mias-
ta, działającego w ostatniej ćwierci XIX i na początku XX w.
Obecna wystawa, przygotowywana od 1998 r., prezentuje dzieła Hansa Poelziga powstałe w latach 1900- 1916
na Śląsku i w okolicach Poznania, z których większość szczęśliwie zachowała się do dziś. Budowle ukazane są w kon-