DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.1979#0240
* al. Erythrino.
375
S
Codicis Liber ſecundus.
Iex falſis.J CASVS. Petebas à me codicem meum, & alias plu-
res res. produxiſti inſtrumentum falſumjcuius timore veni ad
tranſactionem prætextu falſi inſtrumenti, an poſſim retractare
tranſactionem, quritur? & reſpon. quod ſic: & licèt interpoſui
ſacramentum de non veniendo contrà, tamen reſcindetur præ-
dicta tranſactio. & ſi
plures fuerunt cauſ
ſuper quibus tranſactã
eſt timore illius falſi
inſtrumenti, in his ma-
neat rata tranſactio in
quibus inſtrumentum
falſum non eſt, in aliis
autẽ infirmetur, & hœc
ſunt vera, niſi queſtio
falſi inſtrumenti prola-
ti mota cum aliis con-
trouerſiis fuerit deciſa:
vt ſi protuliſti cõtra me
inſtrumentû falſum, &
il lud arguebam de fal-
ſo, inſtitui contra te a¬
ctionem, deinde trãſegi
a vide in hune
locum Balb.
deciſ-3o0.
bFalſi agitur
variis modis,
tec. Ex hac l.not. quod
quãdo capitula ſunt ſe-
parata, falſitas vel do-
lus circa vn capituli
non vitiat aliud capi-
tulû: ſecus tamen eſſet
in connexis capitulis
vel dependétibus: quia
vitiato principali, om-
nia capitula vitiantur:
vt ff de mino. l. etiam.
j. ſaſ.
a5 Si ex falſis. i.ti-
more falſorû inſtrumẽ-
torum ab actore cõtra
reum, vel à reo contra
actoré productorum. &
idem in falſis teſtibus.
b De his. ſ. tranſa-
ctionibus.
c Ciuiliter. nõ ſolum
criminaliter. nam po-
teſt quam viam velit
prius eligere: vt j.de fa.
l.damus. Quatuor b
ergo modis agitur de
criminaliter ex falſo. Vno criminaliter
lege Cornelia
ad deportatio-
nem & omni
bonorum pu-
blicationem,
actione in fa-
ctum ad inter-tranſactione facta timore falſorum inſtrumentorum
eſſe, excipiẽdo,
replicando, vt
hac Gloſſ. Adde
& officio iudi-
cis. Glo.l.que-
rela12. infrà
de falſi Angel.
tract. de malefi.
per actioné legis Cor.
de falſ cuius pœna eſt
xLII. Impp. LEO & ANTHE. AA.
Achrochirio*P.P.
Iex falſis inſtrumentis trãſ-
actiones vel pactiones initæ
fuerint: quamuis iuſiurandum
de his b interpoſitum ſit, etiam
ciuiliter c falſo reuelato eas re-
tractari præcipimus d: ita de-
mum, vt ſi de pluribus cauſis vel
capitulis eædem pactiones ſeu
tranſactiones initæ fuerint, illa
tantummodô cauſa vel pars re-
tractetur, qu ex falſo inſtru-
mento compoſita conuicta fue-
rit:aliis capitulis firmis s ma-
nentibus: niſi forte f etiam de
eo quod falſum dicitur, contro-
nerſia orta deciſa ſopiatur Ss.
Dat. Ralend. Iul. Conſtantinop.
Martiano & Zenone Coss.
Queſtio mota ſuper conditione
ſeruili vel adſcriptitia, poteſt tranſa-
ctione decidi.
XLIII. Imp. ANASTASIVS A. Thoma
P.F. P. per Illyricum.
Vbemus in omnibus litigiis
iaml motis l & pendenti-
busl ſeu poſtea ſuper ſeruili
vel adſcriptitia conditione mo-
uendis, tranſactiones celebrãdas
vel iã celebratas (ſi non alio iuri
cognito modo eas vacillare cõ-
tigerit) vires ſuas obtinere, nec
ob hoc videri tenorem earum ti-
tubare, quod pro conditione
ſeruili n vel adſcriptitia confe-
ct ſunt. Dat. XV. Ral. Decemb.
Patricio & Hypatio COss.
DE ERROR
E CALCVLI.
TITVLVS V.
& de dolo & de falſo ſuperiore
oſt titulum de tranſationibus datur hie euulus, quaſ pars ilius, ve in-
telligatur corrigi trãſactionem, ſi erratu-
liter etiam de errore cõputationis tranſactum vel iudicatum ſit, quod idẽ
erratumſit in computatione, niſi ſpecia-
titulo proditum eſt. Valde autẽ pertinet ad
conſtitutionem huius tiuli hæc ſententia Pauli.Ratio caleuli ſapius ſe patitur ſup-
putari, atque ideô poteſt quocumque tempore retractari, ſi non longe tempore euane-
ſcat. CVIAC.
Error calculi non nocet, etiam ſi
ſape ſit erratum, & etiamſi ſtipula
tio interuenit, niſi ſit iudicatum vel
tranſactum. BALD. Vel ſic: Si erra-
tum ſit in calculo, poteſt calculi fieri
retractio, niſi ſuper errore ſit tranſa-
deportatio, & omnium bonorum publicatio: vt ff-ad leg. Corn. de
fal. l.1.S fin. 2. Secundô per actionem in factum ad intereſſe: vt
ffde fal l.qui nomine.3. Tertio, per exceptionem, ſi actor agat ex
,& reus ex-
cipiat. 4. Quarto, per replicationem ſi reus excipiat ex tranſa-
ctione inita ex falſis inſtrumentis:nam actor replicat. & iſti ſunt
tres modi ciuiles, de quibus hic dicit.
d
Pracipimus. per in
integrum reſtitutionem: vt ff. de re iud.
l.diuus. & j.tit iijlj. Nec enim intelligitur tacita conditio ſi ve-
ra ſint: quia non retractarentur, ſed ipſo iure non valerent: vt
in verbo falſa- argff-de acquir poſſl quod meo.S, ſi furioſo & ff-qui ſatiſdare ceg.l.
in. Nec diſtinguo ſi ſciat, an neſciat falſa qui vtitur eis: ſicut nec
in ſententia: aliàs ſi calumniosé agat, nil prodeſſet allegare in-
ſtrumentorum falſitatem: quia & ſine his hoc caſu non valeret
r10.
c Vide Gloſſ.
in verbo post
ſententiam.in
me- in verſic.
no. quod ſecú-
tra de proba.
not. Bar. in hac
Gloſſ. ſingu-
lariter, titulum
ſi ex falſis in-
diuus. ff. de re
iudi. habere.
locum etiam ſi
tuanſactio:vt ffade condict. indeb. l in ſumma, S. j. Item d contra.
J. ſi mi ſe ma dix.l. ſi alterius. in fin. vbi poſt iuramentum non re-
dum clicetrex-tractatur pactio. Solu licet hic & ibi non iurantis, ſed aduerſarij
malitia interuenit, hîc tamen maiorsquia falſitas; vnde hic re-
mittitur. ibi, non. . Item contra. j. ſi aduer. vend. l.1. Solu. vt &
modô dixi. 2. Vel dic quod ibi fuit vendit io facta cum decreto:
vnde valuit. hic non valuit tranſactio.q Item contra. j. ad leg.
tru. infra. &l. Cornel. de fal.l.ipſe. vbi poſt tranſactionem non tractatur de fal-
ſo Solu.hic non fuit mota queſtio falſi ante tranſactionem, ibi
fuit alioquin ſecus:vt hie in fin. l. & j. ſi ex fal inſtru l.1. & de fid.
fuerint produ¬ inſtru l. fin. Item contra. j.de plus petil. 1. & ffde except. l. qui
cta inſtrumen- agnitis. ſed non ſunt contrà Et ibi intra tranſactionem fuit mota
ta falſa abſque quaſtio falſi. SItem quid ſi ex ſacramẽto falſo, id eſt, in quo fal-
ſum aſſeruiſti? Dic, aut detulit iudex, aut pars primo caſu poſſit
dolo partis,
quod not.
d Falſis ex in
ſtrumentis in
retractari ſecundo non:vt ffade iureiur. l. admonendi.
ſed vltrô obtulit: & tunc detur de doloff de dolo. l. ſi legatarius.
Aut nullus,
terpoſitum iu-e Firmis. vt ſi quinque data ſunt, vt actor non petat fundum
ramentum vel paternum, nomine cuius non exhibetur falſum inſtrumentum: &
pactum vtrum decem ſunt data ne petat hœreditatem, forté cuins nomine vte-
reſtitui poſsit. aeur falſo inſtrumento. Sed quid ſi n
on appareat pro quo ſci-
licet ſit datum, ſed eſt data pecunia pro omnibus qui erant in
controuerſia, ſed pro quibuſdam tantum oſtendebatur falſum in-
ctum vel iudicatum: & indebitum
per errorem calculi promiſſum condi-
citur. SALYC. & ALEX.
1. Impp. DIOcLET. & MAXIMIA. AA.
& ce. Aureliano J Quarto.
au th. hoc ius S de ſacroſan eccleſ.
376
ſtrumentum, cuius timore tranſactum eſt?videtur quod pro pre-
cio rerum interpretor pro vnoquoque datumvt arg. ff. de lega. ij.
l. qui ſolidumS. cum poſt. Item not.hic arg. quod inſtrumentum
non eſt totum vitioſum ratione partis :vt j. de Latilib. tol.l. 1S.
penult. Alij contra:vtõ. de ve iur. enuc. l.ij-in fin & ff quemad. teſt.
ape. l.jS, ſi quis. & dixi
J de teſta. l. ſi vnus. Ite
intellige ſi cauſa ſit di-
uidua, alioquin ſecus:
vt ffde mino. etlã. S.j
f qNiſi forte. illa tan-
tumodo cauſa vel pars
retractaretur, niſi, &c.
vnde non refertur ad
omnia prædicta.
g Sopiatur. nam po-
teſt trãſigi P ſuper fal-
ſo expreſse vel tacité:
vtS. eo.l. tranſigere. & j
de fide inſtru. l. fin.
g Sopiatur. i. extincta
ſit.
Vbemus. JCASVS. Mo-
uebam tibi quaeſtio-
nem ſtatus, dicendo te
ſeruum meum eſſe, vel
adſcriptitium. tranſe-
giſti vt remitteré tibi
queſtionem ſtatus. an
valeat iſta tranſactio,
quæritur? & reſp. quod
ſic: neque obeſt quod
ſuper ſeruili vel adſeri-
ptitia conditione in-
terpoſita fuerit. ſecus
ex diuerſo, quia contra
bonos mores & cõtra
formam tranſactionis.
h Iubemus nam mul-
tis modis loquitur iſta
lex quando de ſtatu
agitur.
i Iam ante legé iſtã.
k Motis. & finitis
tranſactione. ACCVRS.
l Et pendentibus tépo-
re huius legis.
m Poſtea. poſt legem e Tranſactio-
ne, hoc eſt, ali-
nSeruili. hîc eſt con¬ quo accepto
iſtam.
tra S. eo. l. interpoſitas.
Solu. vt ibi. ſed ſi valet
ideo ponit de errore calculi. Az o.
E
DE ERRORE CALCVLI.
Dixit de tranſactione, in cuius computatione quandoque erratur,
ideo de tali errore dicit. Vel ſic: Dictum eſt S. de tranſactione: qua
quia fit per errorem calculi, id eſt, computationis: poſito eo per quod
fit, proe quod fit: ſie à conuerſo id quod fit, ponitur pro eo per quod fii
Rrorem.J Casvs. Tenebaris mihi in aliqua quantirate p
cunia ex pluribus cauſis putà ad decem ex cauſa murui: a
alia decem ex cauſa emptionis & venditionis, & ad quinque ex
cauſa permutationis. computaui dicens x. &x. & v faciunt xxx. ſtatum quod,
cum non faciant niſi xxv. & ſic computaui demum quod tene- iis
baris mihi in xxx. & hoc per errorem an tibi præiudicetur quo¬ ſe
minus iterum fiat computatio, quritur? & reſpon. quod non, niſi
fuerit queſtio ſuper errore computationis ſopita tranſactione,
vel per ſententiam. vnde ſi plus quâm debuiſti promiſiſti libera- ſtituunt.
tionem condictione ſine cauſa condices. Idem erit ſi penes me d’Dubirationis
mercatorem aliquam quantitatem depoſuit ſcholaris, puta cen-
tum computauit quod penes me remaneret, & quod recepit, ap-
paruit quod reſtabant quinquaginta, & alia quinquaginta ſol-
d
li
ra
uiſſem, cum tamen non ſoluiſſem niſi decem: an iſte error præ-cretum quan-
iudicet ſcholari, quœritur? & reſpond, quod non. vel apparuit doque eſt in
quod quinquaginta eſſent ſoluta, cûm eſſent ſoluta Ix. hoc non
priudicat mihi mercatori: & licer propter hoc promiſi plus
quan
adſcriptitium
..1..1 1. VVAL VLIDI. IC II VaCI facere nemo
inter ſeruum & dominum, quid ſi dicatur quod ſeruus fuit vel poteſt Eſt enim
adſcriptitius, & aliquid ei detur? Reſp.non valet:tum quia eſt contra bonos
contra bonos mores:vt arg ffde verb. oblig. l inter ſtipulantem.
homo liber.2.Item quia non trãſiret ad eum commodum aliquo
vt S.eol. tranſactio.3. Item pro hoc infr. de libe. cauſa. l. nec ſi vo-
lens. Item not hie arg. quod in cauſa conuerſionis & monacha-¬ ret commodi
tionis ratione dubitationis dvalet-tranſactio, & in cauſa matri- in accipientẽ,
monij:vt arguff-ſi quis in ius vo. non ie. lex quacumque. ſed de-
cretumS epiſcopi eſt neceſſarium, cum ſit ſpiritualis cauſa. nam
& in alia re alienanda eſt neceſſarium epiſcopi decretum: vt in Verum hoc
Bald admittere
videtur: ſi cert
erat éum qui
promittit nun-
uam fuiſſe
eruun ſtipu-
lantis:ſecus ſi
5. mores huiuſ-
, modi pactio.
Ac præterea,
nullum tranſi-
vtpote ſeruum
mox futurum
numerantis.
ea poſsis exhac
it: Glo. colligere.
Hodie pacto
e-ſeruum fier
neminé poſſe:
mittat:minui
manus mortuæ
&
alicuius con-
ctio interdum
valet..
e Epiſcopi de
tranſactione
neceſſrite
a Inſtruments
nõ eſt omnin
vitioſum ra-
tione partis,
b Trãſigi ſuper
falſo expreſse
vel tacité non
poteſt.
J Aurelio.
leruum vel
lubium. Inter-
cet vſus ad-
accidit qui
hominos
tailliabiles
tione tranla-
375
S
Codicis Liber ſecundus.
Iex falſis.J CASVS. Petebas à me codicem meum, & alias plu-
res res. produxiſti inſtrumentum falſumjcuius timore veni ad
tranſactionem prætextu falſi inſtrumenti, an poſſim retractare
tranſactionem, quritur? & reſpon. quod ſic: & licèt interpoſui
ſacramentum de non veniendo contrà, tamen reſcindetur præ-
dicta tranſactio. & ſi
plures fuerunt cauſ
ſuper quibus tranſactã
eſt timore illius falſi
inſtrumenti, in his ma-
neat rata tranſactio in
quibus inſtrumentum
falſum non eſt, in aliis
autẽ infirmetur, & hœc
ſunt vera, niſi queſtio
falſi inſtrumenti prola-
ti mota cum aliis con-
trouerſiis fuerit deciſa:
vt ſi protuliſti cõtra me
inſtrumentû falſum, &
il lud arguebam de fal-
ſo, inſtitui contra te a¬
ctionem, deinde trãſegi
a vide in hune
locum Balb.
deciſ-3o0.
bFalſi agitur
variis modis,
tec. Ex hac l.not. quod
quãdo capitula ſunt ſe-
parata, falſitas vel do-
lus circa vn capituli
non vitiat aliud capi-
tulû: ſecus tamen eſſet
in connexis capitulis
vel dependétibus: quia
vitiato principali, om-
nia capitula vitiantur:
vt ff de mino. l. etiam.
j. ſaſ.
a5 Si ex falſis. i.ti-
more falſorû inſtrumẽ-
torum ab actore cõtra
reum, vel à reo contra
actoré productorum. &
idem in falſis teſtibus.
b De his. ſ. tranſa-
ctionibus.
c Ciuiliter. nõ ſolum
criminaliter. nam po-
teſt quam viam velit
prius eligere: vt j.de fa.
l.damus. Quatuor b
ergo modis agitur de
criminaliter ex falſo. Vno criminaliter
lege Cornelia
ad deportatio-
nem & omni
bonorum pu-
blicationem,
actione in fa-
ctum ad inter-tranſactione facta timore falſorum inſtrumentorum
eſſe, excipiẽdo,
replicando, vt
hac Gloſſ. Adde
& officio iudi-
cis. Glo.l.que-
rela12. infrà
de falſi Angel.
tract. de malefi.
per actioné legis Cor.
de falſ cuius pœna eſt
xLII. Impp. LEO & ANTHE. AA.
Achrochirio*P.P.
Iex falſis inſtrumentis trãſ-
actiones vel pactiones initæ
fuerint: quamuis iuſiurandum
de his b interpoſitum ſit, etiam
ciuiliter c falſo reuelato eas re-
tractari præcipimus d: ita de-
mum, vt ſi de pluribus cauſis vel
capitulis eædem pactiones ſeu
tranſactiones initæ fuerint, illa
tantummodô cauſa vel pars re-
tractetur, qu ex falſo inſtru-
mento compoſita conuicta fue-
rit:aliis capitulis firmis s ma-
nentibus: niſi forte f etiam de
eo quod falſum dicitur, contro-
nerſia orta deciſa ſopiatur Ss.
Dat. Ralend. Iul. Conſtantinop.
Martiano & Zenone Coss.
Queſtio mota ſuper conditione
ſeruili vel adſcriptitia, poteſt tranſa-
ctione decidi.
XLIII. Imp. ANASTASIVS A. Thoma
P.F. P. per Illyricum.
Vbemus in omnibus litigiis
iaml motis l & pendenti-
busl ſeu poſtea ſuper ſeruili
vel adſcriptitia conditione mo-
uendis, tranſactiones celebrãdas
vel iã celebratas (ſi non alio iuri
cognito modo eas vacillare cõ-
tigerit) vires ſuas obtinere, nec
ob hoc videri tenorem earum ti-
tubare, quod pro conditione
ſeruili n vel adſcriptitia confe-
ct ſunt. Dat. XV. Ral. Decemb.
Patricio & Hypatio COss.
DE ERROR
E CALCVLI.
TITVLVS V.
& de dolo & de falſo ſuperiore
oſt titulum de tranſationibus datur hie euulus, quaſ pars ilius, ve in-
telligatur corrigi trãſactionem, ſi erratu-
liter etiam de errore cõputationis tranſactum vel iudicatum ſit, quod idẽ
erratumſit in computatione, niſi ſpecia-
titulo proditum eſt. Valde autẽ pertinet ad
conſtitutionem huius tiuli hæc ſententia Pauli.Ratio caleuli ſapius ſe patitur ſup-
putari, atque ideô poteſt quocumque tempore retractari, ſi non longe tempore euane-
ſcat. CVIAC.
Error calculi non nocet, etiam ſi
ſape ſit erratum, & etiamſi ſtipula
tio interuenit, niſi ſit iudicatum vel
tranſactum. BALD. Vel ſic: Si erra-
tum ſit in calculo, poteſt calculi fieri
retractio, niſi ſuper errore ſit tranſa-
deportatio, & omnium bonorum publicatio: vt ff-ad leg. Corn. de
fal. l.1.S fin. 2. Secundô per actionem in factum ad intereſſe: vt
ffde fal l.qui nomine.3. Tertio, per exceptionem, ſi actor agat ex
,& reus ex-
cipiat. 4. Quarto, per replicationem ſi reus excipiat ex tranſa-
ctione inita ex falſis inſtrumentis:nam actor replicat. & iſti ſunt
tres modi ciuiles, de quibus hic dicit.
d
Pracipimus. per in
integrum reſtitutionem: vt ff. de re iud.
l.diuus. & j.tit iijlj. Nec enim intelligitur tacita conditio ſi ve-
ra ſint: quia non retractarentur, ſed ipſo iure non valerent: vt
in verbo falſa- argff-de acquir poſſl quod meo.S, ſi furioſo & ff-qui ſatiſdare ceg.l.
in. Nec diſtinguo ſi ſciat, an neſciat falſa qui vtitur eis: ſicut nec
in ſententia: aliàs ſi calumniosé agat, nil prodeſſet allegare in-
ſtrumentorum falſitatem: quia & ſine his hoc caſu non valeret
r10.
c Vide Gloſſ.
in verbo post
ſententiam.in
me- in verſic.
no. quod ſecú-
tra de proba.
not. Bar. in hac
Gloſſ. ſingu-
lariter, titulum
ſi ex falſis in-
diuus. ff. de re
iudi. habere.
locum etiam ſi
tuanſactio:vt ffade condict. indeb. l in ſumma, S. j. Item d contra.
J. ſi mi ſe ma dix.l. ſi alterius. in fin. vbi poſt iuramentum non re-
dum clicetrex-tractatur pactio. Solu licet hic & ibi non iurantis, ſed aduerſarij
malitia interuenit, hîc tamen maiorsquia falſitas; vnde hic re-
mittitur. ibi, non. . Item contra. j. ſi aduer. vend. l.1. Solu. vt &
modô dixi. 2. Vel dic quod ibi fuit vendit io facta cum decreto:
vnde valuit. hic non valuit tranſactio.q Item contra. j. ad leg.
tru. infra. &l. Cornel. de fal.l.ipſe. vbi poſt tranſactionem non tractatur de fal-
ſo Solu.hic non fuit mota queſtio falſi ante tranſactionem, ibi
fuit alioquin ſecus:vt hie in fin. l. & j. ſi ex fal inſtru l.1. & de fid.
fuerint produ¬ inſtru l. fin. Item contra. j.de plus petil. 1. & ffde except. l. qui
cta inſtrumen- agnitis. ſed non ſunt contrà Et ibi intra tranſactionem fuit mota
ta falſa abſque quaſtio falſi. SItem quid ſi ex ſacramẽto falſo, id eſt, in quo fal-
ſum aſſeruiſti? Dic, aut detulit iudex, aut pars primo caſu poſſit
dolo partis,
quod not.
d Falſis ex in
ſtrumentis in
retractari ſecundo non:vt ffade iureiur. l. admonendi.
ſed vltrô obtulit: & tunc detur de doloff de dolo. l. ſi legatarius.
Aut nullus,
terpoſitum iu-e Firmis. vt ſi quinque data ſunt, vt actor non petat fundum
ramentum vel paternum, nomine cuius non exhibetur falſum inſtrumentum: &
pactum vtrum decem ſunt data ne petat hœreditatem, forté cuins nomine vte-
reſtitui poſsit. aeur falſo inſtrumento. Sed quid ſi n
on appareat pro quo ſci-
licet ſit datum, ſed eſt data pecunia pro omnibus qui erant in
controuerſia, ſed pro quibuſdam tantum oſtendebatur falſum in-
ctum vel iudicatum: & indebitum
per errorem calculi promiſſum condi-
citur. SALYC. & ALEX.
1. Impp. DIOcLET. & MAXIMIA. AA.
& ce. Aureliano J Quarto.
au th. hoc ius S de ſacroſan eccleſ.
376
ſtrumentum, cuius timore tranſactum eſt?videtur quod pro pre-
cio rerum interpretor pro vnoquoque datumvt arg. ff. de lega. ij.
l. qui ſolidumS. cum poſt. Item not.hic arg. quod inſtrumentum
non eſt totum vitioſum ratione partis :vt j. de Latilib. tol.l. 1S.
penult. Alij contra:vtõ. de ve iur. enuc. l.ij-in fin & ff quemad. teſt.
ape. l.jS, ſi quis. & dixi
J de teſta. l. ſi vnus. Ite
intellige ſi cauſa ſit di-
uidua, alioquin ſecus:
vt ffde mino. etlã. S.j
f qNiſi forte. illa tan-
tumodo cauſa vel pars
retractaretur, niſi, &c.
vnde non refertur ad
omnia prædicta.
g Sopiatur. nam po-
teſt trãſigi P ſuper fal-
ſo expreſse vel tacité:
vtS. eo.l. tranſigere. & j
de fide inſtru. l. fin.
g Sopiatur. i. extincta
ſit.
Vbemus. JCASVS. Mo-
uebam tibi quaeſtio-
nem ſtatus, dicendo te
ſeruum meum eſſe, vel
adſcriptitium. tranſe-
giſti vt remitteré tibi
queſtionem ſtatus. an
valeat iſta tranſactio,
quæritur? & reſp. quod
ſic: neque obeſt quod
ſuper ſeruili vel adſeri-
ptitia conditione in-
terpoſita fuerit. ſecus
ex diuerſo, quia contra
bonos mores & cõtra
formam tranſactionis.
h Iubemus nam mul-
tis modis loquitur iſta
lex quando de ſtatu
agitur.
i Iam ante legé iſtã.
k Motis. & finitis
tranſactione. ACCVRS.
l Et pendentibus tépo-
re huius legis.
m Poſtea. poſt legem e Tranſactio-
ne, hoc eſt, ali-
nSeruili. hîc eſt con¬ quo accepto
iſtam.
tra S. eo. l. interpoſitas.
Solu. vt ibi. ſed ſi valet
ideo ponit de errore calculi. Az o.
E
DE ERRORE CALCVLI.
Dixit de tranſactione, in cuius computatione quandoque erratur,
ideo de tali errore dicit. Vel ſic: Dictum eſt S. de tranſactione: qua
quia fit per errorem calculi, id eſt, computationis: poſito eo per quod
fit, proe quod fit: ſie à conuerſo id quod fit, ponitur pro eo per quod fii
Rrorem.J Casvs. Tenebaris mihi in aliqua quantirate p
cunia ex pluribus cauſis putà ad decem ex cauſa murui: a
alia decem ex cauſa emptionis & venditionis, & ad quinque ex
cauſa permutationis. computaui dicens x. &x. & v faciunt xxx. ſtatum quod,
cum non faciant niſi xxv. & ſic computaui demum quod tene- iis
baris mihi in xxx. & hoc per errorem an tibi præiudicetur quo¬ ſe
minus iterum fiat computatio, quritur? & reſpon. quod non, niſi
fuerit queſtio ſuper errore computationis ſopita tranſactione,
vel per ſententiam. vnde ſi plus quâm debuiſti promiſiſti libera- ſtituunt.
tionem condictione ſine cauſa condices. Idem erit ſi penes me d’Dubirationis
mercatorem aliquam quantitatem depoſuit ſcholaris, puta cen-
tum computauit quod penes me remaneret, & quod recepit, ap-
paruit quod reſtabant quinquaginta, & alia quinquaginta ſol-
d
li
ra
uiſſem, cum tamen non ſoluiſſem niſi decem: an iſte error præ-cretum quan-
iudicet ſcholari, quœritur? & reſpond, quod non. vel apparuit doque eſt in
quod quinquaginta eſſent ſoluta, cûm eſſent ſoluta Ix. hoc non
priudicat mihi mercatori: & licer propter hoc promiſi plus
quan
adſcriptitium
..1..1 1. VVAL VLIDI. IC II VaCI facere nemo
inter ſeruum & dominum, quid ſi dicatur quod ſeruus fuit vel poteſt Eſt enim
adſcriptitius, & aliquid ei detur? Reſp.non valet:tum quia eſt contra bonos
contra bonos mores:vt arg ffde verb. oblig. l inter ſtipulantem.
homo liber.2.Item quia non trãſiret ad eum commodum aliquo
vt S.eol. tranſactio.3. Item pro hoc infr. de libe. cauſa. l. nec ſi vo-
lens. Item not hie arg. quod in cauſa conuerſionis & monacha-¬ ret commodi
tionis ratione dubitationis dvalet-tranſactio, & in cauſa matri- in accipientẽ,
monij:vt arguff-ſi quis in ius vo. non ie. lex quacumque. ſed de-
cretumS epiſcopi eſt neceſſarium, cum ſit ſpiritualis cauſa. nam
& in alia re alienanda eſt neceſſarium epiſcopi decretum: vt in Verum hoc
Bald admittere
videtur: ſi cert
erat éum qui
promittit nun-
uam fuiſſe
eruun ſtipu-
lantis:ſecus ſi
5. mores huiuſ-
, modi pactio.
Ac præterea,
nullum tranſi-
vtpote ſeruum
mox futurum
numerantis.
ea poſsis exhac
it: Glo. colligere.
Hodie pacto
e-ſeruum fier
neminé poſſe:
mittat:minui
manus mortuæ
&
alicuius con-
ctio interdum
valet..
e Epiſcopi de
tranſactione
neceſſrite
a Inſtruments
nõ eſt omnin
vitioſum ra-
tione partis,
b Trãſigi ſuper
falſo expreſse
vel tacité non
poteſt.
J Aurelio.
leruum vel
lubium. Inter-
cet vſus ad-
accidit qui
hominos
tailliabiles
tione tranla-