Kircher, Athanasius: Athanasii Kircheri ... Mundus subterraneus, in XII libros digestus: quo divinum subterrestris mundi opificium, mira ergasteriorum naturae in eo distributio ... universae denique naturae maiestatis & divitiae summa rerum varietate exponuntur ... (Band 2): In V libros digestus, quibus mundi subterranei fructus exponuntur (Amsterdam, 1678)

I

iH MUNDI SUBTERRANEL
«SW7.IV. horridum hunc subterraneum meatum un-| Mohrer Erbstolleniwata, dieSahhathiaudi-
quam ingresilim suisTe , tandem a vicinis, verit vehementer lahorare, ideoque credendo

montanorum da^munculorum vestigia esse
intellexiste; qui ad fosTorum aviditatem ac-
cendendam talibus vestigiis utplurimum
superstitiosis hominibus illudere soleant.
Cum non ita pridem qusesivistem e Magi-
stris & Praefe&is fodinarum metallicarum
inHungaria,numsubinde comparerent in
fodinis dsemunculi subterranei, quos ^CVQ*
UtdttttCtttt, seupygmaeosmontanosvocant,
Dimones sic datis ad meliteris responderunt: Trans-
sukerranei a^-s temp0rihus visisuerunt talesfpiritus asos-
7i*.mSa sorihus, qui etiamsojjores insugam egerunt, at-
que extrafofiampepulerunt ,aliquando magnum
tumultum atque rumores excitarunt,plerumque
quando azri diviti appropinquarunt, omenfimile
pracejsit. Hoc ex relatione Schapelmanni mi-
nerarum prxfedi in ^CtTCHgUtttDs. Vir sa-
ne ille peregregius Bernardus a Brun , prse-
fe&us fodinarum Hungaricarum, ita de iis
mihi scribit,
varureh- Certissimum esi , fpiritus velspetlrainsosiis
mmibts^'Percisl» nonsolummodoacfivarios lahorespera-
subterra- gerent, quorum tamen nullum cognojcitur^uesii-
nw- gium ,sedetiamsosjorihus insultant, lapides in
illosprojiciunt, plures etiam ita acriter vexant,
ut lahoressuos vixperagere pofiint, ficuti tem-
pore non itapridem elapfo contigit cuidam sossori
Schemnitziano ]amsatissunt~io,cui nomen Geor-
gius Egger, quicumsolus insodina esset,spetlra

focios ejje, accedens neminem reperit, opinatur
focios se ahfcondisje, velleque secum jocari, lu-
mine ultra qu&rens acclamatus suit his verhis:
Ba, ba .■ unde vehementer territus cognoscens-
qtte rem non reHefe hahere, conseslim exsodina
ascendit diversorium petenssocios invenit, qui~
hus narrare ccepit, quazfihi acciderint, illi ipsum
ssatim tacere jusserunt, nihilominusJiatim de-
cuhuit cegrotus triumfeptimanarum fpatio:fpe-
cies fcahiei insacie ipsi erupit, a qua tamen non
nifi ditlis trihus hehdomadis liheratus, quihus
exatlisvires recepit.
Tertius, Christianus Mullersossor in eodem
loco assirmat, quod unaseptimana suhsequenti,
qua ditlacontigissent,idemfihi quoqueacciderit,
cum fiocius ipfum in sodina reliquisset, atqueje
jussisset diutius ihidem morari, audivisfe supra
se vehementer lahorare , idcirco volens scire,
quis ihidem lahoraret, quarendo neminem in-
venit, adfuum locum rediit; & iterum lahorare
audivit,denuo inquirensneminem reperit; unde
terroreperculfus ex sodina recessit : cum verb
socius miraretur, illum tam citosefecutum, illz
narrare coepit,quce contigissent.focius verbipfum
tacere jufiit, nihilominus illum rigor invafit, &
spatio duarum hehdomadum imhecillis decuhuit.
Ditli viri multoplura narrarepossent, quomodo
fimilia spestra vel pygmaei in sojsjs varias a-
tliones txerceant , quomodo sursum & deor-

hujufmodisevidissetesiatus est ;attamenja>pius fum vertant omnia , quos tumultus plerunque
audiuntur, quam videntur; dumfimile quidcon- ruinaisequi videantur acsiquidpiam intra aquas

tingit, plerumque sequitur honum velmalum;
sofiores quoqae superjtitiose credunt,fi quisfimi-
lem spiritumviderit, atque visionem consestim
revelet, revelantem hrevi moriiurum, quorum
plura hahentur exempla. lnter ca?tera contigit
Schemnitzii tale quidpiam, elapsis jamviginti
annis quidam nomine Simeon Krauss, quijimi-
liasociis narravit, suhitanea morteperiit; ad
majorem consirmationem sunt plures senes side
digni, qui suh side juramenti & conscientiazfe-
quentia essati sunt:
Aliud. Primus, Martinus Lichy metallurgus dicit,
exemplum. qUasenus fexdecim annis elapfis, quadam die do-
minica de notle insodina quadam, OfrCVpicfrct'-
sioslCtt vocata, retrospiciendovideritvirulum
staturapueri sex vel osto annorum, indutum ve-
ste coriacea,pileo lato, magnis atquesulgentilus

magnosragore pracipitaretur, & quando ruinai
quairuntur ne minimum quidem vestigium la-
boris vel casus inveniatur. Ha&enus ex rela-
tioneSchemnitziana. Schulziusaddit: Schukius.
A longo tempore elapso visus est pygmzeus
feu virulus montanus, & nonfine caufa vocatur
diminutivevirulus , quia admodum estparvus,
ficuti ex ejus veftigiis patet; cum enim terram
lutofam & tenacem tranfierit, vesiigium relin-
quit puerorum duorum vel trium annorum ve-
Jligio fimile. Lumen quodmanu portat, est sul-
gentis & clari fplendoris,si hic virulus intrando
sojsas sojsoresprazcedit, honam spemsacit divi-
tiarum ® azris. Hoc Georgius Schultz.
Virulus montanus seu pygmazus non invenitur,
nisiin ditiorihus mineris;in mineris cupreis cum
ssorerent , quoque visus suit. Hoc Philippus

oculis, ex cujus aspetlu cumfolus ejjet, nonpa-i Bernardusa Pr#».Multasimilia, mihi trans-

rum territus, ideoque su(lem tenens, in virulum
projecit, quievanefcens ultra non vifussuit.
Aliud, Secundus, Paulus Wetzstein sosjor in ObCP
txemslum. pfcfyftfeQfcst Jicit, quatenus viginti quinque
annis elapfis in quadam sodina Schemnitziana

m\(\x.P.Andreas Scbajser, quiutinsignem no-
titiam habetfodinarum Hungaricarum , ita
quoque curiose diftorum spe£trorum ratio-
nem inquillvit. Verum cum jamrelatisin
omnibus congruat, eanon iterandaduxi.

MUNDI