DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.7652#0194
LIB.X. DE ARTiS METALLICA REQUISITIS. 183
sulphuris vapore impraegnata , tandem in !lf jf|
metallum abeat. Inest enim metallorum WiX
materiaehumidum quoddam viscosum, cu-
)us indicium est, quod igniscaloreliquata
fluant, frigore vero aeris, & aquae rursum
densentur. Hoc autem ita, teste Agricola,hg"c<d*>
sit, ut aquas plus in ipsis sit, terras minus; sim-
plex enimaqua non est eorum materia , sed
liquor mercurialismixtus cum terra Chao-
ticse masfe inexistens a principio, quam de-
inde varii motus pariunt, aquae ssuxus ter-
ram molliens, terra cum aqua permista , vis
Cap. I. omniummetallorum compositionem con-
currunt, utpostea ostendetur.
Atque hanc nostram sententiam con-
gruam primis Philosophis este, ita demon-
sententia stro. Arissoteles lib. 3. Met. expresse ait,
Arittoteiis, materiam metallorum esse vaporem ; quod
ut ostenderet , pracmittit duplicem hali-
tum , unum vaporosum , fumosum alte-
rum; Stfoflilibus quidem ficcis , utsuntSan-
daracha,ochra, minium,& Iapides,qui li-
quefieri nequeunt, halitus siccus competit;
Metallis vero , uti sunt, Aurum, ferrum,
(jnsr 3ES, utpote quas metaila ductiiia, cc lique- caionsagensin mixturas,exquibusdenique
rlsHty facUbilia sunt, vaporem ad eorumgenesin jsuccus ille/zelaAAoyov@-eiaboratur,&gigni-
decernit, quod postea luculentius explicat jtur : ita quidem , ut quatuor elementa, non
Ijjj- ' lih.z. de Qen. Animal. hisce verbis : Metal- jnisi vehicula quasdam sint insitarum in va-
^tx^fktj^ ^ itaque habent in fe humidum plurimum a- Ipore supradiclo virtutum ; sine hoc enim
queum ,passum tamen itaab elementis,utfasium jvirium complexu coquatur terra , & aqua,
fit glutinofum. Sciastamen velim , Philoso- jquantumvelis ,indetamennonaliudextra-
phumhoc loco vaporem non stmplicem ex hes,quamquodpriusfuerunt,scilicetaquarrt
puroelemento aquae intellexisse ;quodinde & terram. Sed si spermaticus hic vapor (sic
patet, quod aqua attenuata ex simplici ele-1 enim eum per analogiam quandam voco ad
mento aqux non aliud a se specie differens, vegetabilium , & animalium sperma) ele-
generet, sedinid, quodfuit,tandemresol- mentisaccesserit, tumenim vero primo vi-
vatur , ut videre est in aquxbullientis vapo- res suas exerent, & pro conditione materiae *
re, qui operculo in guttas abit, in aquam seuterrestrium glebarum, metallum specie
videlicet eandem ex qua in vaporem abiit: difFerens producent. Sed hxc omnia in fe-
patet & in pluviis , nivibus, grandinibus, quentibus Libris, variis experimentis com-
similibusque, de quibus in Meteorologicis. probabuntur. Ex quibus luculenter patet,
AHuditaque subisto vapore/^elstMoyev^jcffl Metalla proxime ab aqua elementari , &
latere praeter simplicem aquae vaporem, pul-1 simplici minime generari, sed a vaporesin-
chro, & nostrae sententix congruo sane ra-' gulis appropriato.
tiocinio, dum Ariftotelis sententiam expli-1 Quomodovetb intaniam duritiem crefcant, MetaU*
renuntil cat' A^ertus docet hisce verbis : Materia jmeritoquispiamdubitarequeat. Dico itaq^/TwVa*
' ' proxima metallorum ejl humidum fubtile, un- j non a frigore, nec acaloresimpliciter, sedw'"w '**
tluofum £5 viscidum ficco terreftri attenuato jsolius humidi attenuatione, seu evaporatio-'^"'"
optimepermixtum. Quid per humidumfubtile j ne, vel exficcaiione id fieri; Cum enim dupli-
aliud, nisi Mercurialem Naturx humorem;' cesspiritus dentur in natura rerum, calidt, &
quid per uncluofum & viscidum , nisi sulphur \srigidi: exiisquidemproceditcalorisinre-
(nam uti alibi ostendimus, estfulphur essen- j bus principium : hi non secus acilli, etiamsi
tialiter pingue, unde tam facileaccenditur, I anaturafrigidi sint,sunttamensubtilissimi,
&colliquatur) ; quid aliud, ficcoterrestriat-\&L spirituosi , uti ex vento Septentrionali
tenuato optime permiflum , nisi sal Natura% 'constatj&vulgonotum est;quandocunque
quodCompositoconsistentiam, corpusque itaqueabundant/^/ri/w calidi, uti sunt ni-
*2 ' prxbeat, connotat ? Quia verbhalitusille |trosi , atramentosi, sulphurei, & similes,
v vapidus semper exhalationem calidam , & j tunc res, quas pervadunt, temperiem cali
siccam adjunclam habet , utpote sine qua
1 -ifrisS»' „ „____._____ 1. •._ . C*. _____] : — , _. 1 ,.! • „
non elevaretur ; hinc fit ut quod in glebis
metallicis siccum est, abexhalationesicca
& calida proveniat, quod autem avapido,
idinmetallorum materiam, ipso Arijtotele
. teste, cedat: atquehocest, quod Albertus
dicit, terrestri fubtili attenuato optimepermi- itunjtutm dnjunun
xtum. (humidam glebam pervadens fpiritus, cali
Imo hanc nostram opinionem varise Au- j dus quidem eam attenuando in vaporem *
Gilgii a- ctorum sententiae approbant: GilgilArabs,\\- srigidusveib eandem exsiccando,& ab omni
superflua humiditate exonerando , debitam
dam acquirunt; si vero frigidi fuerint, uti
ventorum Septentrionalium spiritus, & ii,
qui per loca nivosatranseunt, vel venti sub-
terranei qui frigidissima loca glebarum,quae
natura frigidi temperamenti sunt, perva-
dunt, tunc res, quas pervadunt, frigidam
temperiem acquirunt. Unde fit, ututerque
4 rabs- ti est apud Albertum, metallorum materiam
asserit esle calcem & lixivium, sive cinerem
p aqua madidum, ubi nemo pro calce, aut cine-
re, calcem , aut cinerem nostraj calci, & ci-
neri similem intelligat velim ; sed absque
dubio intellexit terram comminutam, sive
pulverem terrenum, sive falem naturae terra
inditum, quse aqua infusa, sive mercuriali
.Jsslr Mii, '
unicuique rei, sivelapidibus, sivemetallis
duritiem inducat. Cujus rei veritatemvel
ipsePhilosophus agnovit, quilocosupraalle-Ariflotelea,
gato , ubi duplicem halitum exposuilTet,
tandem infert, res omnes calido agente, ^ sri-
gido temperante calorem constare. Concreta i-
taque corpora,sive lapidessmt,sive metalla,
aon