Kowalczykowa, Alina: Pejzaż romantyczny (Kraków, 1982)

III. Polski pejzaż refleksyjny

13. UWAGI WSTĘPNE
Polskie pejzaże mistycznego nastroju znalazły wy-
raz głównie w romantycznej literaturze — w twór-
czości Antoniego Malczewskiego, Krasińskiego, Sło-
wackiego, Norwida... Próżno by szukać dla nich
analogii w ówczesnym polskim malarstwie lub w pro-
gramach malarstwa krajobrazowego, lansowanych
przez krytyków. Literackie pejzaże polskie o tonie
mistycznym czy refleksyjnym zestawiać można ra-
czej ze sztuką obcą, z obrazami mistrzów angielskich
czy niemieckich; wyrosły na gruncie podobnych
idei filozoficznych, podobnego stosunku do natury,
traktowanej jako medium między tajemnicą wszech-
świata a człowiekiem.
Czy przyczyną tego istotnego braku w pol-
skim malarstwie krajobrazowym była tylko odmienna
skala talentu podejmujących ten temat malarzy, czy
to tylko, że nie było wśród nich indywidualności
wybitnych? Nie sądzę. Mogłyby przecież powsta-