DOI Artikel:
Doroszuk, Hanna: Atlas Mnemosyne jako źródło inspiracji w sztuce współczesnej na przykładzie twórczości Goshki Macugi
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.41992#0076
fotografii oraz wideo4. Przykładem współczesnej odpowiedzi na Warburgiański
Atlas może być też wystawa Dear Aby Warburg, What Can Be Done with Images?
Dealing with Photographic Materiał w Museum fur Gegenwartskunst w Siegen,
gdzie za pomocą różnego rodzaju asocjacji współczesne fotografie, reprodukcje
bądźfound photos znajdywały swe odbicie w Atlasie Mnemosyne5.
W 2015 roku na język polski została przetłumaczona wydana w 2007 r. książka
austriackiego autora Karla Siereka Fotografia, kino, komputer. Aby Warburg jako
teoretyk mediów, co zdaje się potwierdzać niezaprzeczalną pozycję, jaką w dyskursie
współczesnej kultury wizualnej na przestrzeni ostatnich lat zajął Warburg6.
Wśród rosnącej grupy artystów szukających inspiracji płynących z powstałych
w latach 20. czarno-białych plansz, Goshka Macuga zdążyła z pewnością upla-
sować się na jednym z czołowych miejsc. Artystka, urodzona w 1967 r. w War-
szawie, w 1989 r. wyemigrowała do Londynu, gdzie w latach 1991-1995 studio-
wała w Central Saint Martins School of Art, a od 1995 do 1996 r. w Goldsmiths
College. Jej działalność na Wyspach Brytyjskich została uhonorowana nominacją do
Nagrody Turnera w 2008 r. i jest to jedyna Polka, która dostąpiła tego wyróżnienia.
Macugę reprezentują trzy galerie: Kate MacGarry w Londynie, Rudiger Schottle
w Monachium oraz Andrew Kreps w Nowym Jorku.
Atlas Mnemosyne powstawał w latach 1925-1929, czyli od momentu opuszczenia
przez Warburga szpitala psychiatrycznego w Kreuzlingen do jego nagłej śmierci. Na
czarnych tablicach rozmieszczone zostały fotografie znaczków pocztowych, dzieł
sztuki, numizmatów czy ornamentów. Projekt zaburzał dotychczas ukonstytuowa-
ną hierarchię obrazów, wplatając w swoje ramy wizerunki nienależące do świata
sztuki. Jak pisze Andrzej Leśniak: „Mnemosyne jest obrazem złożonym z obrazów,
rodzajem nieskończonego archiwum, którego racją istnienia jest tworzenie relacji
pomiędzy reprezentacjami wchodzącymi w jego skład”7. Rezultat rozmieszczenia
fotografii na planszach jest często zaskakujący. Zaburzono w nich skalę obiektów
i orientację przestrzenną, pojawiają się tam też liczne anachronizmy, na przykład
zeppelin zestawiony z rękopisem astrologicznym albo klasyczny wizerunek Helio-
sa, renesansowe przekształcenie tego motywu i jego współczesne interpretacje na
znaczkach pocztowych.
Obrazy zawarte w Atlasie Mnemosyne tworzą określone układy, zderzające
ze sobą poszczególne wizerunki, co umożliwia pomijanie tych, które nie są po-
trzebne przy aktualnym odczytaniu. Warburg równie często, jak układ książek
w swojej bibliotece czy słów w tekstach, zmieniał ułożenie fotografii na planszach8.
Przytwierdzane były one za pomocą spinaczy, co powodowało, że ułożenie miało
charakter tymczasowy.
4 Histoires de fantómes pour grandes personnes, kuratorzy: G. Didi-Huberman, A. Gisinger,
Le Fresnoy, 5.10.2012-30.12.2012; Atlas, suitę, kuratorzy: G. Didi-Huberman, A. Gisinger, Museo
de Arte de Rio, Rio de Janeiro, 28.05.2013-28.08.2013; Nouvelles Histoires de fantómes, kuratorzy:
G. Didi-Huberman, A. Gisinger, Palais de Tokyo, Paryż, 13.02.2014-6.09.2014; Afteratlas, kura-
torzy: G. Didi-Huberman, A. Gisinger, Beirut Art Center, Liban, 23.01.2014-22.03.2014.
5 Dear Aby Warburg, What Can Be Done with Images? Dealing with Photographic Materiał, kurator:
E. Schmidt, Museum for Contemporary Art, Siegen, 2.12.2012-3.03.2013.
6 K. Sierek, Fotografia, kino, komputer. Aby Warburg jako teoretyk mediów, tłum. J. Gilewicz, War-
szawa 2015.
7 A. Leśniak, Obraz płynny. Georges Didi-Huberman i dyskurs historii sztuki, Kraków 2010, s. 231.
8 P.-A. Michaud, Przekraczanie granic: Mnemosyne pomiędzy historię sztuki a kinem, „Konteksty”,
65,2011, nr 2-3, s. 149.
76
ARTYKUŁY
Hanna Doroszuk
Atlas może być też wystawa Dear Aby Warburg, What Can Be Done with Images?
Dealing with Photographic Materiał w Museum fur Gegenwartskunst w Siegen,
gdzie za pomocą różnego rodzaju asocjacji współczesne fotografie, reprodukcje
bądźfound photos znajdywały swe odbicie w Atlasie Mnemosyne5.
W 2015 roku na język polski została przetłumaczona wydana w 2007 r. książka
austriackiego autora Karla Siereka Fotografia, kino, komputer. Aby Warburg jako
teoretyk mediów, co zdaje się potwierdzać niezaprzeczalną pozycję, jaką w dyskursie
współczesnej kultury wizualnej na przestrzeni ostatnich lat zajął Warburg6.
Wśród rosnącej grupy artystów szukających inspiracji płynących z powstałych
w latach 20. czarno-białych plansz, Goshka Macuga zdążyła z pewnością upla-
sować się na jednym z czołowych miejsc. Artystka, urodzona w 1967 r. w War-
szawie, w 1989 r. wyemigrowała do Londynu, gdzie w latach 1991-1995 studio-
wała w Central Saint Martins School of Art, a od 1995 do 1996 r. w Goldsmiths
College. Jej działalność na Wyspach Brytyjskich została uhonorowana nominacją do
Nagrody Turnera w 2008 r. i jest to jedyna Polka, która dostąpiła tego wyróżnienia.
Macugę reprezentują trzy galerie: Kate MacGarry w Londynie, Rudiger Schottle
w Monachium oraz Andrew Kreps w Nowym Jorku.
Atlas Mnemosyne powstawał w latach 1925-1929, czyli od momentu opuszczenia
przez Warburga szpitala psychiatrycznego w Kreuzlingen do jego nagłej śmierci. Na
czarnych tablicach rozmieszczone zostały fotografie znaczków pocztowych, dzieł
sztuki, numizmatów czy ornamentów. Projekt zaburzał dotychczas ukonstytuowa-
ną hierarchię obrazów, wplatając w swoje ramy wizerunki nienależące do świata
sztuki. Jak pisze Andrzej Leśniak: „Mnemosyne jest obrazem złożonym z obrazów,
rodzajem nieskończonego archiwum, którego racją istnienia jest tworzenie relacji
pomiędzy reprezentacjami wchodzącymi w jego skład”7. Rezultat rozmieszczenia
fotografii na planszach jest często zaskakujący. Zaburzono w nich skalę obiektów
i orientację przestrzenną, pojawiają się tam też liczne anachronizmy, na przykład
zeppelin zestawiony z rękopisem astrologicznym albo klasyczny wizerunek Helio-
sa, renesansowe przekształcenie tego motywu i jego współczesne interpretacje na
znaczkach pocztowych.
Obrazy zawarte w Atlasie Mnemosyne tworzą określone układy, zderzające
ze sobą poszczególne wizerunki, co umożliwia pomijanie tych, które nie są po-
trzebne przy aktualnym odczytaniu. Warburg równie często, jak układ książek
w swojej bibliotece czy słów w tekstach, zmieniał ułożenie fotografii na planszach8.
Przytwierdzane były one za pomocą spinaczy, co powodowało, że ułożenie miało
charakter tymczasowy.
4 Histoires de fantómes pour grandes personnes, kuratorzy: G. Didi-Huberman, A. Gisinger,
Le Fresnoy, 5.10.2012-30.12.2012; Atlas, suitę, kuratorzy: G. Didi-Huberman, A. Gisinger, Museo
de Arte de Rio, Rio de Janeiro, 28.05.2013-28.08.2013; Nouvelles Histoires de fantómes, kuratorzy:
G. Didi-Huberman, A. Gisinger, Palais de Tokyo, Paryż, 13.02.2014-6.09.2014; Afteratlas, kura-
torzy: G. Didi-Huberman, A. Gisinger, Beirut Art Center, Liban, 23.01.2014-22.03.2014.
5 Dear Aby Warburg, What Can Be Done with Images? Dealing with Photographic Materiał, kurator:
E. Schmidt, Museum for Contemporary Art, Siegen, 2.12.2012-3.03.2013.
6 K. Sierek, Fotografia, kino, komputer. Aby Warburg jako teoretyk mediów, tłum. J. Gilewicz, War-
szawa 2015.
7 A. Leśniak, Obraz płynny. Georges Didi-Huberman i dyskurs historii sztuki, Kraków 2010, s. 231.
8 P.-A. Michaud, Przekraczanie granic: Mnemosyne pomiędzy historię sztuki a kinem, „Konteksty”,
65,2011, nr 2-3, s. 149.
76
ARTYKUŁY
Hanna Doroszuk