DOI article:
Doroszuk, Hanna: Atlas Mnemosyne jako źródło inspiracji w sztuce współczesnej na przykładzie twórczości Goshki Macugi
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.41992#0079
kawałka drewna pokazywana była zarówno na wystawie Modern Ruins oraz jako
część projektu Magdaleny Ujmy i Karoliny Bujnowicz w krakowskim Bunkrze
Sztuki21.
„Historia sztuki rozumiana jako historia obrazów, gdy jej celem jest zrozumienie
narodzin i stawania się dzieł, to znaczy ujęcie ich w wymiarze czasowym, winna
otworzyć się na to, co nie jest jeszcze artystyczne. Ta intuicja przenikała całą naukę
Warburga, od pierwszych publikacji, po czarne plansze projektu Mnemosyne, na
których niestrudzenie umieszczał obrazy różnego pochodzenia reprodukcje dzieł
sztuki, lecz także reklamy, artykuły wycięte z gazety, mapy [...]”22. Aby Warburg
robił wszystko, aby granice historii sztuki móc swobodnie przekraczać, a jego dzia-
łania cechowało ciągłe napięcie, przestępowanie jednych ram, aby po chwili móc
wymknąć się drugim. Jak pisze Giorgio Agamben, „[jest to] napięcie tak potężne,
że można przypuszczać, że Aby Warburg wybrał historię sztuki tylko po to, by
zasiać ziarno historię sztuki rozsadzające”23. Dla niemieckiego badacza wszystkie
elementy kultury powinny wchodzić w strefę zainteresowań historii sztuki, której
ośrodek koncentracji winien zmieniać się w zależności od aktualnych potrzeb.
Obrazy ułożone są w ciągi „konstelacji”, te jednak są odmienne od Benjaminowskich,
gdyż opierają się na samym obrazie, bez jakiejkolwiek warstwy tekstowej24. Twórca
ikonologii opiera swoje działania na reżimie sztuk, który, wychodząc od Jacąuesa
Rancierea, narzuca równość wszystkich elementów w porządku artystycznym
i burzy hierarchię wartości systemu sztuk pięknych25.
Goshka Macuga gromadzi wszystko, co pomogłoby jej poznać i zrozumieć
rządzące światem mechanizmy.
Jak mówi sama artystka, za tym, co ją interesuje, stoi pewna osobista logika, nie
ma znaczenia, czy zbierane przez nią przedmioty „gromadzone miałyby być w jej
prywatnej kolekcji, sklepie z antykami, kolekcjach zoologicznych, botanicznych,
w pracowni znajomego, bibliotece, czy British Museum”26.
Od samego początku działania artystki zakładały absolutny brak hierarchizacji
wykorzystywanych elementów:
Wystawa Objects in Relation. Art Now w Tatę Britain przywoływała historię
wczesnomodernistycznej grupy artystycznej Unit One27. W projekt włączone zostały
też między innymi należące do Tatę rzeźby Henry ego Moora i Barbary Hepworth,
konary drzew „wypożyczone” z angielskich lasów oraz kostium płetwonurka nawią-
zujący do performansu Salvadora Dalego na Międzynarodowej Wystawie Surreali-
stów w 1936 r. Całość wieńczyła wysoka drewniana wieża zainspirowana obrazem
Paula Nasha The Diving Stage z 1928 r. Co istotne, artystka zrezygnowała zupełnie
z podpisywania tych „prawdziwych” dzieł, co dało efekt zupełniej równorzędności
prezentowanych elementów.
21 Modern Ruins, Kate Macgarry, Londyn, 1.03-5.04.2009; Przekleństwa Wyobraźni, kuratorki:
K. Bujnowicz,M.Ujma, Galeria Sztuki Współczesnej Bunkier Sztuki, Kraków, 17.06.2010-22.08.2010.
22 P.A. Michaud, Sketches. Histoire de lart, cinema, Paris 2006, cyt. za: A. Leśniak, Obraz płynny,
s. 231.
23 G. Agamben, Aby Warburg i „nauka bezimienna”. Fragmenty,,,Konteksty”, 61,2007, nr 3-4, s. 227.
24 A. Leśniak, Obraz płynny, s. 233.
25 J. Ranciere, Estetyka jako połityka, tłum. J. Kutyła, P. Mościcki, Warszawa 2007, cyt. za: A. Leśniak,
Obraz płynny, s. 237.
26 Goshka Macuga: Objects in Relation Essay, Tatę Britain, 2007, zob. online: <http://www.tate.org.uk/
whatson/tatebritain/exhibition/artnowgoshkamacuga/objectsrelationessay> (stan na: 28.09.2014).
27 Objects in relation, Art Now, Tatę Britain, Londyn, 30.06.2007-14.10.2007.
Atlas Mnemosyne jako źródło inspiracji w sztuce współczesnej...
79
część projektu Magdaleny Ujmy i Karoliny Bujnowicz w krakowskim Bunkrze
Sztuki21.
„Historia sztuki rozumiana jako historia obrazów, gdy jej celem jest zrozumienie
narodzin i stawania się dzieł, to znaczy ujęcie ich w wymiarze czasowym, winna
otworzyć się na to, co nie jest jeszcze artystyczne. Ta intuicja przenikała całą naukę
Warburga, od pierwszych publikacji, po czarne plansze projektu Mnemosyne, na
których niestrudzenie umieszczał obrazy różnego pochodzenia reprodukcje dzieł
sztuki, lecz także reklamy, artykuły wycięte z gazety, mapy [...]”22. Aby Warburg
robił wszystko, aby granice historii sztuki móc swobodnie przekraczać, a jego dzia-
łania cechowało ciągłe napięcie, przestępowanie jednych ram, aby po chwili móc
wymknąć się drugim. Jak pisze Giorgio Agamben, „[jest to] napięcie tak potężne,
że można przypuszczać, że Aby Warburg wybrał historię sztuki tylko po to, by
zasiać ziarno historię sztuki rozsadzające”23. Dla niemieckiego badacza wszystkie
elementy kultury powinny wchodzić w strefę zainteresowań historii sztuki, której
ośrodek koncentracji winien zmieniać się w zależności od aktualnych potrzeb.
Obrazy ułożone są w ciągi „konstelacji”, te jednak są odmienne od Benjaminowskich,
gdyż opierają się na samym obrazie, bez jakiejkolwiek warstwy tekstowej24. Twórca
ikonologii opiera swoje działania na reżimie sztuk, który, wychodząc od Jacąuesa
Rancierea, narzuca równość wszystkich elementów w porządku artystycznym
i burzy hierarchię wartości systemu sztuk pięknych25.
Goshka Macuga gromadzi wszystko, co pomogłoby jej poznać i zrozumieć
rządzące światem mechanizmy.
Jak mówi sama artystka, za tym, co ją interesuje, stoi pewna osobista logika, nie
ma znaczenia, czy zbierane przez nią przedmioty „gromadzone miałyby być w jej
prywatnej kolekcji, sklepie z antykami, kolekcjach zoologicznych, botanicznych,
w pracowni znajomego, bibliotece, czy British Museum”26.
Od samego początku działania artystki zakładały absolutny brak hierarchizacji
wykorzystywanych elementów:
Wystawa Objects in Relation. Art Now w Tatę Britain przywoływała historię
wczesnomodernistycznej grupy artystycznej Unit One27. W projekt włączone zostały
też między innymi należące do Tatę rzeźby Henry ego Moora i Barbary Hepworth,
konary drzew „wypożyczone” z angielskich lasów oraz kostium płetwonurka nawią-
zujący do performansu Salvadora Dalego na Międzynarodowej Wystawie Surreali-
stów w 1936 r. Całość wieńczyła wysoka drewniana wieża zainspirowana obrazem
Paula Nasha The Diving Stage z 1928 r. Co istotne, artystka zrezygnowała zupełnie
z podpisywania tych „prawdziwych” dzieł, co dało efekt zupełniej równorzędności
prezentowanych elementów.
21 Modern Ruins, Kate Macgarry, Londyn, 1.03-5.04.2009; Przekleństwa Wyobraźni, kuratorki:
K. Bujnowicz,M.Ujma, Galeria Sztuki Współczesnej Bunkier Sztuki, Kraków, 17.06.2010-22.08.2010.
22 P.A. Michaud, Sketches. Histoire de lart, cinema, Paris 2006, cyt. za: A. Leśniak, Obraz płynny,
s. 231.
23 G. Agamben, Aby Warburg i „nauka bezimienna”. Fragmenty,,,Konteksty”, 61,2007, nr 3-4, s. 227.
24 A. Leśniak, Obraz płynny, s. 233.
25 J. Ranciere, Estetyka jako połityka, tłum. J. Kutyła, P. Mościcki, Warszawa 2007, cyt. za: A. Leśniak,
Obraz płynny, s. 237.
26 Goshka Macuga: Objects in Relation Essay, Tatę Britain, 2007, zob. online: <http://www.tate.org.uk/
whatson/tatebritain/exhibition/artnowgoshkamacuga/objectsrelationessay> (stan na: 28.09.2014).
27 Objects in relation, Art Now, Tatę Britain, Londyn, 30.06.2007-14.10.2007.
Atlas Mnemosyne jako źródło inspiracji w sztuce współczesnej...
79