Modus: Prace z historii sztuki (17.2017)

obrysie. Korpus opinało sześć przypór, cztery ukośne wychodzące z narożników oraz
przypory prostopadłe w połowie długości ściany południowej i północnej. Ustalono
zachowaną wysokość murów i zakres nowożytnych nadmurowań i przekształceń
w nawie i prezbiterium. Z powodu braku dostępności wnętrza nie rozpoznano
wówczas wcześniejszych poziomów użytkowych kościoła. Wyniki prowadzonych
rok wcześniej badań archeologicznych Marka Cwetscha, obejmujących fragmen-
taryczne rozpoznania krypt pod prezbiterium oraz nawarstwień w wykopach na
zewnątrz kościoła, włączono do opracowania Filipowicza i Niewaldy5. Przyjęto
wstępnie datowanie faz budowy świątyni. Należy zaznaczyć, że badania na środku
kościoła w poszukiwaniu śladów centralnego filara gotyckiej świątyni były jednym
z postulatów badawczych zawartych w opracowaniu Filipowicza i Niewaldy6.
W kwietniu 2015 r. przeprowadzono interwencyjne rozpoznanie badawcze we-
wnątrz kościoła św. Idziego, związane z planowanym remontem i opracowaniem
projektu podpodłogowej instalacji grzewczej7. Sondażowe badania archeologiczne
i towarzyszący im nadzór architektoniczny objęły dwie niewielkie odkrywki posadz-
kowe przy ścianie północnej i południowej nawy (sondy nr 1 i 2) oraz sondę w tzw.
skarbczyku (południowej przybudówce, przylegającej do prezbiterium i korpusu
kościoła), przy ukośnej przyporze nawy (sonda nr 3). Przyjęty wstępnie zakres
prac za zgodą inwestora powiększono o odkrywkę na środku obrysu dawnej nawy
gotyckiego kościoła, wykorzystując okazję do podjęcia po przeszło trzydziestu
latach postulatu badawczego Filipowicza i Niewaldy oraz weryfikacji twierdzenia
Hendla i Kopery. Odkrywkę, w związku z dokonanymi odkryciami, poszerzono,
wykonując wykop badawczy (sonda nr 4, zob. ił. 1).
Ku zaskoczeniu i radości badaczy, poszukiwany relikt gotyckiego filara odna-
leziono od razu po zdjęciu warstw dwudziestowiecznej posadzki. Na głębokości
ok. 19 cm odsłonięto wierzch muru fundamentowego i oparty na nim fragment
wielobocznej bazy z wylewki wapiennej, skuty od góry, częściowo zniszczony od
strony wschodniej. Na obrysie wieloboku zachowały się pozostałości drewnianych
klinów montażowych (sonda nr 4, ił. 1, 2, 3). Stan zachowania reliktu umożliwił
pomiar kątów wewnętrznych wieloboku oraz długości jego krawędzi, co pozwo-
liło na zrekonstruowanie rzutu bazy filara jako ośmioboku foremnego8. Oktagon
ustawiony był bokami równolegle do ścian nawy. W uzgodnieniu ze służbami
konserwatorskimi i za zgodą inwestora zdecydowano o powiększeniu odkrywki
w stronę zachodnią. Po natrafieniu na krawędź muru fundamentowego wykonano
wykop badawczy, w którym odsłonięto zachodnią ścianę fundamentu. Odkrywkę -
z uwagi na przyjęty przez inwestora harmonogram prac - rozszerzono wyłącznie
w jednym kierunku, co nie pozwoliło na jednoznaczne określenie rzutu muru
fundamentowego, na którym opierał się filar. Z badań wykonanych w posadzce
za pomocą odwiertów małośrednicowych można wnosić, iż obrys fundamentu
5 M. Cwetsch, „Dokumentacja skrócona archeologicznych badań wykopaliskowych w kościele
św. Idziego”, Kraków 1980, mps w archiwum NID w Krakowie.
6 A. Filipowicz, W. Niewalda, „Kościół św. Idziego”, s. 27.
7 Projekt budowlany opracowywała pracownia Grupa 68 Architekci S. J. W pracach archeologicznych
ze strony inwestora, tj. klasztoru 00. Dominikanów, brali udział Karolina Nowak i Marcin Ciba.
8 W całości zachował się zarys boku równoległego do ściany zachodniej kościoła oraz fragmenty
dwóch sąsiednich boków poligonu z dwoma wierzchołkami figury, co umożliwiło zmierzenie
kątów wewnętrznych i długości krawędzi. Kąty figury geometrycznej mają po 135 stopni, długość
zachowanego boku wielokąta wynosi 58 cm. Wysokość reliktu poligonu w najlepiej zachowanym
miejscu wynosi ok. 3 cm.

88

KOMUNIKATY

Magdalena Goras, Monika Łyczak